Але iдэя гэтая была выклiкана яшчэ й iснаваннем альбома, якi ён дастаў з шуфляды. Гэта была надзвычай прыгожая кнiга. Гладкая, iльсняная папера, трохi пажоўклая ад часу, была незвычайнае якасцi, такое не выраблялi ўжо гадоў сорак. Ўiнстан, аднак, меркаваў, што кнiга гэтая значна старэйшая. Аднаго дня, праходзячы старым брудным кварталам (ён ужо не памятаў, дзе дакладна гэта было), ён убачыў гэтую кнiгу ў вiтрыне занядбанай антыкварнай крамы, i яго ахапiла неадольнае жаданне яе займець. Сябрам Партыi не дазвалялася заходзiць у простыя крамы (гэта называлася "купляць на вольным рынку"), але правiла гэтае строга не выконвалася, бо былi рэчы, як, напрыклад, матузкi да чаравiкаў, лёзы, якiя немагчыма было здабыць iнакш. Ўiнстан кiнуў паспешлiвы позiрк у адзiн i другi бок вулiцы, пасля хуценька ўвайшоў у краму i купiў гэты тоўсты альбом за два з паловай даляры. Тады ён яшчэ не ведаў, што будзе з iм рабiць. Нiбы некага саромеючыся, ён схаваў яго ў партфель i прынёс дадому. Альбом, нават чысты, быў ужо сам па сабе рэччу, небяспечнай для захавання.
Пачаць дзённiк - вось што ён збiраўся цяпер зрабiць. Гэта не было незаконна (нiчога не было незаконна, бо нiякiх законаў ужо не iснавала), але калi б пра гэта нехта даведаўся, Ўiнстана, без сумнення, чакала б смерць або, прынамсi, дваццаць пяць гадоў лагера прымусовай працы. Ён уставiў сталёвае пяро ў асадку i намачыў яго языком. Пяро было старасвецкаю прыладай, iм ужо рэдка карысталiся, нават каб паставiць подпiс. Патаемна, з вялiкiмi цяжкасцямi ён набыў адно пяро, бо адчуваў, што гэтая цудоўная гладкая папера заслугоўвае на тое, каб на ёй пiсала сапраўднае пяро, а не крэмзаў нейкi чарнакрэс. Праўда, ён ужо даўно адвык пiсаць рукой; за выключэннем зусiм кароткiх нататак, ён звычайна дыктаваў усё на мовапiс, але ж цяпер, вядома, пра гэта не магло быць i гаворкi. Ён абмакнуў пяро ў чарнiла i на хвiлiнку задумаўся. Па спiне прабеглi дрыжыкi. Першая рыска на паперы была адважным учынкам. Ён вывеў маленькiмi нязграбнымi лiтарамi:
4 красавiка 1984
Ён адхiлiўся на бiльца крэсла. Пачуццё поўнай бяздарнасцi агарнула яго. Па-першае, ён зусiм не быў пэўны, што цяпер сапраўды быў 1984 год. Але мусiла быць нешта блiзкае да гэтага, бо ён з пэўнасцю ведаў, што яму самому трыццаць дзевяць гадоў, а нарадзiўся ён у 1944 або 1945 годзе. I ўсё ж цяпер было немагчыма вызначыць дату з дакладнасцю да аднаго цi двух гадоў.
Дзеля каго ён пiша гэты дзённiк, раптам узнiкла ў галаве пытанне. Дзеля будучынi, дзеля нашчадкаў. Яго думкi круцiлiся яшчэ нейкую хвiлiну вакол гэтае няпэўнае даты на першай старонцы i раптам наткнулiся на навамоўнае слова двухдумства. I ён упершыню адчуў усю значнасць свайго намеру. Як можна зносiцца з будучыняй? Паводле яе сутнасцi, гэта немагчыма. Калi б будучыня была падобная да сучаснасцi, дык тады б яна не стала яго слухаць; калi ж будучыня - нешта зусiм iншае, дык тады яго цяперашняе замяшанне не мае нiякага сэнсу.
Нейкi час ён сядзеў, ачмурэла ўтаропiўшы вочы ў паперу. Тэлегляд трансляваў грымлiвую вайсковую музыку. Дзiўна, але Ўiнстану здавалася, што ён не толькi страцiў здольнасць выказвацца, але забыўся нават на тое, пра што збiраўся сказаць. Тыднямi рыхтаваўся ён да гэтага, i нiколi яму не прыходзiла ў галаву, што ў гэты момант аднае толькi адвагi будзе недастаткова. Само пiсанне раней не здавалася цяжкiм. Яму заставалася толькi запiсаць на паперы бясконцы ўнутраны маналог, што гадамi гучаў у яго ў галаве. Але цяпер змоўк i той маналог. Да таго ж Ўiнстан адчуў нясцерпны сверб у назе, але не наважыўся дакрануцца, каб не засвярбела яшчэ болей. Мiналi секунды. Ён адчуваў адно некранутую бель аркуша, што ляжаў перад iм, сверб у назе, грымлiвую музыку i лёгкую млявасць ад выпiтага джыну.
Раптам ён спахапiўся i пачаў паспешлiва пiсаць, нават не ўсведамляючы дакладна, што ён пiша. Яго дробны дзiцячы почырк радок за радком пакрываў аркуш. Хутка ён перастаў зважаць на пачатковыя вялiкiя лiтары, а пасля i на знакi прыпынку:
4 красавiка 1984. Учора вечар у кiно. Адны ваенныя фiльмы. Адзiн вельмi добры пра карабель з уцекачамi, бамбаваны недзе ў Мiжземным моры. Усiм вельмi спадабалiся кадры пра тоўстага мужчыну, за якiм ляцiць верталёт, спачатку ён валтузiцца ў вадзе. як бегемот, пасля яго вiдаць праз аптычны прыцэл верталёта, тады ён раптам увесь у дзiрках, i мора робiцца ружовае, i ён тоне так хутка, быццам вада набралася праз дзiркi. Гледачы раўлi ад смеху, калi ён iшоў на дно. Пасля паказвалi ратавальны карабель поўны дзяцей i над iм верталёт, жанчына сярэдняга веку, напэўна жыдоўка, сядзiць з хлопчыкам гадоў трох на носе карабля. Хлопчык крычыць ад страху i хавае галаву на грудзях у жанчыны, а жанчына закрыла яго рукамi i суцяшае яго хоць яна i сама калоцiцца ад страху хавала як магла быццам верыла што яе рукi могуць закрыць ад куль. тады верталёт скiнуў бомбу 20 кг страшны выбух i ўвесь карабель разлятаецца як кучка запалак. тады былi яшчэ выдатныя кадры з дзiцячай рукой што ляцела ўгору ўгору ўгору ўсё вышэй i вышэй у паветра напэўна верталет з камерай у кабiне ляцеў за ёй i было шмат воплескаў з партыйных ложаў але адна жанчына ўнiзе дзе сядзяць пролы ўзняла гвалт i пачала крычаць што гэткае нельга паказваць дзецям гэткае дзецi не павiнны бачыць пакуль палiцыя не выкiнула яе вонкi я не думаю што з ёй нешта асаблiвае здарылася нiхто не зважае на тое што кажуць пролы тыповая пролаўская рэакцыя яны нiколi...
Ўiнстан спынiўся, бо ў яго здранцвелi пальцы. Ён не ведаў, што прымушала яго вылiваць з сябе гэты бязладны паток слоў. Але дзiўным было тое, што, пакуль ён гэта рабiў, у яго ў галаве прасвятлiўся зусiм iншы ўспамiн, ды так выразна, што ён амаль быў здольны яго запiсаць. Цяпер ён зразумеў, што якраз тое другое здарэнне было прычынай яго раптоўнага вяртання дадому i намеру пачаць пiсаць дзённiк сёння.
Гэта адбылося таго самага дня ранiцай у Мiнiстэрстве, калi ўвогуле можна сказаць "адбылося" пра нешта няяснае, няўлоўнае, неакрэсленае.
Было амаль адзiнаццаць нуль-нуль, i ў аддзел дакументацыi, дзе працаваў Ўiнстан, вынеслi крэслы з кабiнетаў i паставiлi iх пасярод залы насупраць вялiкага тэлегляда, бо павiнна была пачацца Двуххвiлiнка Нянавiсцi. Ўiнстан якраз сядаў на сваё месца ў адным з сярэднiх радоў, калi ў залу нечакана ўвайшлi дзве асобы. Ён ведаў iх з твару, але нiколi не абмяняўся з iмi анi словам. Адна з iх была дзяўчына, якую ён часта сустракаў у калiдорах. Ён не ведаў яе iмя, ведаў толькi, што працавала яна ў аддзеле мастацкай лiтаратуры. Ён бачыў некалькi разоў, як яна несла гаечныя ключы, рукi яе былi ў машыннай змазцы - напэўна, яна выконвала нейкiя тэхнiчныя функцыi пры адным з раманапiсальных варштатаў. Гэта была нахабная з выгляду дзяўчына гадоў дваццацi сямi, з густымi чорнымi валасамi, рабацiнiстым тварам i хуткiмi пругкiмi рухамi. Часам вузкi чырвоны пас - адметны знак Антысексуальнага Саюза Моладзi - быў абвязаны вакол талii паверх камбiнезона дастаткова туга, каб падкрэслiць акругласць яе клубоў. Ўiнстан не мог яе цярпець з таго моманту, як першы раз яе ўбачыў. I ён ведаў чаму. З-за духу спортпляцоўкi, халодных купальняў, калектыўных вандровак i агульнай чысцiнi перакананняў, якiм ад яе падыхала. Жанчыны, асаблiва маладыя, - гэта заўсёды слепа адданыя прыхiльнiкi Партыi, бяздумныя паўтаральнiкi лозунгаў, добраахвотныя шпiёны, вывiжоўшчыкi нядобранадзейнасцi. Але гэтая дзяўчына здавалася яму яшчэ больш небяспечнай за iншых. Аднойчы яны размiнулiся ў калiдоры, i яна працяла яго позiркам, нiбы свердлам, i на iмгненне ён адчуў пякельны жах. Ён нават падумаў, што яна магла быць агентам Палiцыi Думак, што, аднак, было непраўдападобна. Аднак, калi яна была недзе паблiзу, ён адчуваў нейкую дзiўную трывогу, у якой адначасна мяшалiся страх i варожасць.
Другой асобай быў мужчына, якi зваўся О'Браэн, сябра Ўнутранай Партыi, якi займаў такую важную i таямнiчую пасаду, што Ўiнстан меў пра яе толькi самае прыблiзнае ўяўленне. Супрацоўнiкi, што стаялi каля крэслаў, суцiхлi, убачыўшы, як да iх наблiжаецца нехта ў чорным камбiнезоне сябры Ўнутранай Партыi. О'Браэн быў высокi, грубаваты з выгляду мужчына з тоўстай шыяй i простым, поўным гумару тварам. Нягледзячы на несамавiтую знешнасць, у яго паставе была нейкая далiкатнасць. Ён умеў неяк асаблiва падпраўляць акуляры на носе, i гэты ягоны рух неяк дзiўна абяззбройваў, выклiкаў прыхiльнасць. Гэты рух нагадваў калi ўвогуле нехта яшчэ мог думаць такiмi катэгорыямi - арыстакрата васемнаццатага стагоддзя, якi прапануе свайму размоўцу табакерку. За дванаццаць гадоў Ўiнстан бачыў О'Браэна разоў дванаццаць. Ён адчуваў да яго шчырую прыхiльнасць, i не толькi таму, што яго вабiла неадпаведнасць арыстакратычных манер О'Браэна ягонай знешнасцi баксёра-чэмпiёна. Прыхiльнасць гэтая грунтавалася на затоенай у глыбiнi душы веры - цi, можа, толькi спадзяваннi, - што палiтычная добранадзейнасць О'Браэна не была бязмежная. Нешта ў ягоным твары неадольна наводзiла на гэтую думку. I ўсё ж гэтае "нешта" было хутчэй адзнакай iнтэлiгентнасцi, а не недахопу добранадзейнасцi. Ва ўсялякiм разе, ён быў падобны да чалавека, з якiм можна было б загаварыць, калi б надарылася схавацца ад тэлегляда i застацца з iм сам-насам. Ўiнстан нiколi не спрабаваў спраўдзiць свае здагадкi на практыцы, дый гэта было немагчыма. У гэтую хвiлiну О'Браэн паглядзеў на ручны гадзiннiк, убачыў, што было ўжо амаль адзiнаццаць нуль-нуль, i, напэўна, вырашыў застацца ў аддзеле дакументацыi, пакуль не скончыцца Двуххвiлiнка Нянавiсцi. Ён сеў у тым самым радзе, што i Ўiнстан, за два крэслы ад яго. Памiж iмi сядзела маленькая жанчына з валасамi пясочнага колеру, што працавала ў суседнiм з Ўiнстанам кабiнеце. Дзяўчына з чорнымi валасамi села якраз за спiнай.