Και ξέρετε τι απαντάτε πολλοί και πολλές; «Δε χάθηκε. Απλούστατα δεν υπήρξε ποτέ! Δεν ξεκίνησα μ' αυτό το μεράκι. Δεν ξεκίνησα μ' αυτόν τον έρωτα».
Μ' αρέσει αυτή η λέξη, γιατί εκφράζει μεγάλες αλήθειες και δυνατές σχέσεις. Και δυνατές σχέσεις θεϊκές. Έρωτας Θεού. Έρωτας ανθρώπου. Να μπορείς ν' αγαπάς. Να μπορείς να δίνεσαι. Να μπορείς να δίνεις όλα σ' αυτό που κάνεις. Κι έτσι, τα βγάζεις πέρα. Έχω δει μανάδες που έχουνε ένα σωρό δουλειές κι έχουν κι ένα σωρό παιδιά, κι έχουν πολύ λίγα λεφτά. Όλα τα άλλα είναι ένα σωρό, τα λεφτά είναι πολύ λίγα. Κανένας σωρός. Κι όμως έχουνε πάρα πολύ μεγάλη χαρά κι ενθουσιασμό γι αυτό που κάνουνε. Και λες: «πώς μπορεί αυτή η γυναίκα;». Γιατί το αγαπάει αυτό που κάνει! Είναι ερωτευμένη μ' αυτό που κάνει. Είναι ενθουσιασμένη μ' αυτό που κάνει· κι ενώ κουράζεται, ξεκουράζεται. Κι ενώ τα δίνει όλα, χαίρεται. Και ζει αυτό που λέει ο ψαλμός: «Ἀνακαινισθήσεται ὡς ἀετοῦ ἡ νεότης σου». Σαν αετός που πετά στα σύννεφα, στα ουράνια και σχίζει τους ουρανούς μ' αυτή τη ζωντάνια. Αυτό το βλέμμα το καθαρό, το αετίσιο, που λέμε. Έτσι βλέπουν τη ζωή. Και περνάνε τα χρόνια κι αντί να μαραζώνουν και να ζαρώνουν και να αρρωσταίνουν και να πέφτει το ηθικό τους και η ψυχολογία τους, η ψυχή τους γλυκαίνει κι ομορφαίνει. Μπορεί οι δυνάμεις του σώματος κάποτε να σε εγκαταλείψουν. Αλλά η ζωντάνια της ψυχής σου δεν πρέπει ποτέ να σε εγκαταλείψει. Μπορεί να 'σαι παππούς, γιαγιά, να φτάσεις ογδόντα, ενενήντα, εκατό χρονών, αλλά η ζωντάνια της ψυχής σου δεν πρέπει ποτέ να φεύγει.
Είναι πολύ σημαντικό, λοιπόν, να μη λέμε στα παιδιά: «διάβασε, γράψε, κάνε» όλα αυτά που λέμε… Τις εντολές. Τις εντολές τις καταπιεστικές. Αλλά να δείξεις αυτό που θες να κάνει το παιδί σου· να το δείξεις σαρκωμένο, ζωγραφισμένο στη δική σου τη ζωή. Να σε δει και να το ζηλέψει. Να σε δει και να το θαυμάσει. Εγώ είδα δασκάλους ωραίους, είδα κατηχητές, είδα θεολόγους, είδα ιερείς που ήταν πηγή έμπνευσης για μένα στη ζωή μου. Αυτούς θαύμασα· το ζήλεψα, το αγάπησα, μέθυσα. Κι όταν μεθάς, τραβάς μπροστά και δεν ξέρεις τι κάνεις. Όταν μεθάς από κάτι που αγαπάς, δε βάζεις μπροστά τη λογική, αλλά βάζεις μπροστά την καρδιά! Κι η λογική της καρδιάς είναι υπέροχη! Η λογική της καρδιάς, ό,τι βάλει στο νου της, το πετυχαίνει! Και γίνεται πράξη. Κι απόδειξη, που μου 'λεγε εκείνος ο καθηγητής, ο μαθηματικός — να 'ναι καλά όπου κι αν είναι- κι αν ζει, δεν ξέρω, είναι τόσα χρόνια απ' την Πρώτη Γυμνάσιου, αλλά το θυμάμαι, με αγάπη το θυμάμαι και το ενδιαφέρον του για να μη φύγω.
Αυτή, λοιπόν, η απόδειξη της επιλογής μου είναι αυτό που τώρα ζω. Χαίρομαι μ' αυτό που κάνω! Χαίρομαι μ' αυτή την εκπομπή που κάνω! Χαίρομαι με το σχολείο! Χαίρομαι με την εκκλησία! Χαίρομαι με την εξομολόγηση! Χαίρομαι με όλα αυτά που κάνω μέσα στην Εκκλησία κι αυτά που διάλεξα! Δεν είμαι σωστός· δεν είμαι τέλειος. Δεν είμαι αναμάρτητος αλλά το χωράφι που διάλεξα να εργαστώ και να καλλιεργήσω, χαίρομαι που το διάλεξα. Είναι αυτό που μου ταιριάζει. Είναι αυτό που μου αρέσει. Είναι αυτό που θα εργαστώ, όσο καλύτερα μπορώ!..
Λοιπόν, είναι πάρα πολύ ωραίο τα παιδιά να εμπνευστούν. Να ενθουσιαστούν. Και το λάθος το μεγάλο δεν είναι στα παιδιά. Είναι σε εμάς τους μεγαλύτερους. Είναι στην τηλεόραση. Είναι σε εμάς που πρέπει να είμαστε πρότυπο στα παιδιά και δε δίνουμε τίποτα στα παιδιά να ζηλέψουν. Δε δίνουμε τίποτα στα παιδιά να σαγηνευτούν. «Καί δι’ αυτῶν» λέει: «Φωτίστηκαν». Απ' το … «Εὐλογητός εἶ Χριστέ ὁ Θεός ἡμῶν, ὁ πανσόφους τούς ἁλιεῖς ἀναδείξας, καταπέμψας αὐτοῖς τό Πνεῦμα τό ἅγιον, καί δι’ αὐτῶν τήν οἰκουμένην σαγηνεύσας..». Σαγήνευσαν την οικουμένη. Δηλαδή, σαν ένα δίχτυ, τους πήραν όλους κοντά τους. Πώς; Είχαν φλόγα. Είχαν ζωντάνια σ' αυτό που έκαναν. Η τηλεόραση σήμερα κάνει τα παιδιά να ενθουσιάζονται με πράγματα πολύ αμαρτωλά· με πράγματα πολύ μάταια, πολύ ψεύτικα, χωρίς ποιότητα, χωρίς αυθεντικότητα ήθους. Χωρίς δυνατές αλήθειες, που κρατάν τα παιδιά στη ζωή όρθια. Γι' αυτό και τα παιδιά σήμερα δεν έχουνε όνειρα, δεν έχουν ιδανικά δυνατά. Ή, τα ιδανικά τους είναι να μάθουνε, ας πούμε, μόνο τον υπολογιστή, να κάνουνε προγράμματα και λοιπά…
Αυτά τα συναρπάζουν. Είναι κάτι το συναρπαστικό. Αλλ' ως ποιότητα ζωής τους δίνουνε τέτοια πρότυπα; Είμαστε εμείς τέτοιο πρότυπο στο σπίτι, έμπνευσης Που, δε χρειάζεται να είσαι μορφωμένος για να είσαι πηγή έμπνευσης για το παιδί σου. Το Δημοτικό να 'χεις τελειώσει, κι αν δε μπορείς κι αυτό, δεν πειράζει. Να ξέρεις απλώς στα παιδιά σου να πεις ένα ωραίο παραμύθι. Να ξέρεις στα παιδιά σου να δείξεις ότι η ζωή είναι όμορφη. Ότι η ζωή έχει ποιότητα. Ότι η ζωή είναι ένας χώρος που θα ζήσουμε το Θεό. Θα μάθουμε να αγαπάμε. Να 'χουμε ταπείνωση. Να 'χουμε όμορφη ψυχή. Ότι αξίζει κανείς να αγωνιστεί για να ζήσει. Όχι να μαζεύει λεφτά· αλλά για να μάθει ν' αγαπά, να συνυπάρχει μ' αυτούς που είναι αγαπημένος και ν' αγαπήσει το ωραίο. Να αγαπήσει τη γνώση για να φωτιστεί ο νους του. Και να καταλάβει αυτόν τον κόσμο με ταπείνωση. Και μέσα απ' τη γνώση να ταπεινώνεται και να δοξάζει το Θεό.
Και τότε θα τα δει όλα το παιδί πολύ ωραία. Θα καθαρίσει η ψυχή του. Θα καθαρίσει και θα ηρεμήσει η καρδιά του. Και θα δει καθαρά τι θέλει, τι του αρέσει, τι ζηλεύει, τι θα μιμηθεί. Αυτό είναι. Τα παιδιά σήμερα είναι ζαλισμένα. Τα παιδιά σήμερα τα 'χουνε αρρωστήσει. Κι εμείς τα 'χουμε αρρωστήσει άθελά μας. Αλλά υπάρχουν και κάποια κέντρα παγκόσμια τα οποία αρρωσταίνουν τους ανθρώπους όχι άθελά τους, αλλά με πολύ μεγάλο σχέδιο και σύστημα και πρόγραμμα. Αρρωσταίνουν τα παιδιά. Τα παιδιά μας είναι αρρωστημένα. Έχουν δει τόσα πολλά έργα ματαιότητος, τόσες πολλές σκηνές αγριότητος, τόσους πολλούς διαλόγους χυδαιότητος, τόσα πολλά πράγματα βρώμικα, βουτηγμένα στη λάσπη του υποκόσμου, που είναι πολύ φυσικό να 'ναι τόσο αφύσικα στη συμπεριφορά τους, στα νεύρα τους, στην έντασή τους, στην ανεπάρκειά τους ν' ανταποκριθούν σ' αυτά που θέλουμε.
Εκτός απ' τα παιδιά που έχουν μια οικογένεια ισορροπημένη σαν ένα ωραίο λιμάνι! Μια οικογένεια αληθινά χριστιανική. Μια οικογένεια που δε χρειάζονται πολλά λόγια, αλλά αβίαστα περνάει το κλίμα το όμορφο στα παιδιά. Μου 'κανε εντύπωση ένας γνωστός μου κληρικός. Είχε ρωτήσει κάποτε τα παιδιά του. Είχε πάρα πολλά παιδιά. Είναι πολύτεκνος. Και δεν είχανε τηλεόραση. Κι άκουγε τους άλλους που είχανε· οι συγγενείς του, οι φίλοι του. Τα παιδιά ακούγανε ότι υπάρχουνε τηλεοράσεις και λοιπά. Κι αυτοί δεν είχαν τηλεόραση. Αλλά είχανε στο σπίτι πιάνο. Είχανε μουσικά όργανα. Είχανε τα παιδιά του μοιραστεί τις δουλειές. Είχανε αυτό που κάνουνε στα μοναστήρια, «παγκοινιές». Δηλαδή, από κοινού, όλοι μαζί να κάνουν κάτι. Είχα τύχει μια φορά που καθαρίζανε φασολάκια. Είχαν να φάνε τόσα άτομα κι είχαν μαζευτεί όλοι μαζί και καθαρίζανε φασολάκια. Πέρασε αυτή η μισή ώρα κάνοντας αυτή τη δουλειά. Μετά παίξανε πιάνο και τραγουδούσανε. Αλλα παίζανε πιάνο, άλλα τραγουδάγανε, άλλα χτυπάγανε αλλά όργανα, τη φλογέρα και λοιπά. Και υπήρχε μια πολύ ωραία ζωντάνια κι ένα πολύ ωραίο κλίμα αγάπης, ζεστασιάς. Και μετά παίξανε επιτραπέζιο παιγνίδι. Ο ένας με τον άλλον, παίζανε, φωνάζανε, χαιρόντουσαν. Και τους λέει μια μέρα ο πατέρας στην οικογένεια: «Θέλετε», λέει, «μήπως να σας πάρω τηλεόραση;». Και του λένε τα παιδιά: «Τι να την κάνουμε; Ωραία δεν περνάμε;». Όταν περνάει ωραία το παιδί, δε θέλει να δει τηλεόραση. Όταν περνάει ωραία μ' αυτό που κάνει, του αρέσει να κάνει αυτό που κάνει. Και δε θέλει να το αλλάξει με τίποτα.
Λοιπόν, τα παιδιά μας δεν έχουν έμπνευση σ' αυτό που κάνουν γι' αυτό δεν το κάνουν σωστά. Και μην έχετε τη συνήθεια να μαλώνετε πάντα το παιδί. Μπορεί καμιά φορά να πρέπει να μαλώσετε κι εμένα· τον καθηγητή, τον παπά, το μεγαλύτερο. Αυτόν, που έχω υποσχεθεί να δώσω μια αγωγή στα παιδιά, να 'μαι πηγή έμπνευσης για τα παιδιά και δεν είμαι. Όταν το παιδί, ας πούμε, για παράδειγμα, έχει ένα φιλόλογο, ένα μαθηματικό, έναν ιστορικό, οποιοδήποτε καλλιτεχνικό, οποιοδήποτε καθηγητή οποιοσδήποτε ειδικότητος, ο οποίος δε ζει το επάγγελμά του, πάει (σχολείο) και βαριέται τη ζωή του. Μετράει πόσα ένσημα ακόμα πρέπει να κολλήσει για να πάρει σύνταξη. Βαριέται τη ζωή του. Το κάνει αγγαρεία. Βαριέται κάθε χρόνο να λέει τα ίδια και τα ίδια.
Και δε βλέπει την ομορφιά των παιδιών που αλλάζουν κάθε χρόνο. Και δεν καταλαβαίνει, ότι όχι κάθε χρόνο, (αλλά) κάθε μέρα το παιδί είναι διαφορετικό. Δεν έχεις τα ίδια παιδιά μπροστά σου. Κι εσύ (ο γονιός) έχεις τα ίδια.
Έχεις τα ίδια, αλλά δεν είναι τα ίδια! Αλλά δε χαίρεται αυτός ο άνθρωπος την επαφή με τα παιδιά. Τη ζωντάνια της επικοινωνίας με τα παιδιά και δεν αγαπά τη γνώση. Γιατί μετά εσύ μαλώνεις μόνο το παιδί σου που δεν τα καταφέρνει στο μάθημα αυτό ή το άλλο; Γιατί το μαλώνεις Γιατί δε σκέφτεσαι ότι…: «Μήπως, παιδί μου, κάποιος δε σε δίδαξε σωστά; Όχι ότι δε σου είπε ότι ένα κι ένα κάνει δύο. Αυτό το είπε, αλλά το θέμα είναι πώς στο είπε».