Лешӗ хӗпӗртесех сӑмах пачӗ, хӑйне чӗрӗ хӑварнӑшӑн тав турӗ.
— Мана пурӗ те икӗ япала кӑна кирлӗ. Пӗри — туртса илнӗ ҫӗрсене каялла тавӑрасси, тепри — кунти чурасене киле ярасси.
Ҫав хушӑра Нарпи Юмана хӑлхаран темӗскер каларӗ.
— Эпӗ хирӗҫ мар, — терӗ Эсрел ывӑлӗ.
— Кунта Алмас ятлӑ ҫамрӑк турхана вӑйпа тытса усранӑ теҫҫӗ, ҫавна курасчӗ, — ыйтрӗ Юман.
— Алмас тенине илтнӗччӗ, анчах вӑл ӑҫтине калаймастӑп.
— Эсрел ӑна кунти чӑвашсенчен йӗркеленӗ ҫарӑҫсене ертсе пыма уйӑрса лартнӑччӗ. Вӑрҫӑ хирӗнче ӗнтӗ вӑл, — пикенчӗ ӑнлантарма пирпе ҫыхса янӑ аллине ҫӳлелле кӑнтарса тӑракан Махмуд.
«Апла вӑл ҫапӑҫӑва чи малтан кӗнисен шутӗнче пулнӑ иккен», — тавҫӑрса илчӗ Нарпи.
— Улӑп-аттемӗр, ирӗк парсам мана Алмаса шырама кайма.
— Тупсан калӑр, ман унпа калаҫмалли пур, — терӗ Улӑп.
Юман та пӗрле пыма шутларӗ, темиҫе юланутҫӑна суйласа илчӗ те Нарпие хӑй умне лартса лашине хӑваларӗ…
— Улӑп-паттӑр, тавах сана пире ирӗке кӑларнӑшӑн, — терӗ Остап. — Анчах ҫакна пурте кӗтсе илеймерӗҫ. Акӑ, вӗсем хапха уҫса кӗртекенсем, иккӗшӗ те юнашар выртаҫҫӗ.
Улӑп вара Ахмата пӗрле илсе кайма хушрӗ. Ольгӑна кунтах пытарас терӗҫ.
— Улӑп-паттӑр, ман калаҫмалли пур. Кермене кӗрсе чыс тумӑн-ши? — сӗнчӗ Эсрел ывӑлӗ.
— Юрать, эсӗ патша пуканӗ ҫинче мӗнле ларнине курам, эппин. Анчах эпӗ нумайлӑха мар, каҫчен ҫар вырнаҫнӑ ҫӗре ҫитмелле.
Акӑ вӗсем Эсрелӗн капӑр пӳлӗмне кӗчӗҫ. Патша пуканӗ ҫинче пӗр хӗрарӑм лара парать, Эсрелӗн пӗрремӗш арӑмӗ иккен. Ҫавӑ хуҫа пуласшӑн.
— Ывӑлӑм, васкама кирлӗ мар. Сана ҫак пукан ҫине ларма иртерех-ха. Малтан ҫӑмӑлттай шухӑшсене пӑрахасчӗ. Сана эпӗ пӗр ҫуллӑха Улӑп патне яратӑп. Эсӗ вара, Улӑп-паттӑр, унтан чӑн-чӑн арҫын тума тӑрӑш, ӗҫлеттер, пурнӑҫа вӗрент, ҫынлӑхне вӑрат. Ашшӗ хаярлӑхпа пуҫне хучӗ, кун вара ясарлӑхпа пӗтес хӑрушлӑх пур.
— Ҫук, ҫак ватсупнӑна ан итле. Вӑл тем те калӗ. Кай кунтан, — терӗ те ывӑлӗ амӑшне ҫӳллӗ пукан ҫинчен туртса антарчӗ.
Ҫакӑн пек намӑса курас мар тесе Улӑп тухса утрӗ. Унта ӑна каялла кайма хатӗрленнӗ ҫӗнтерӳҫӗсем кӗтсе тӑраҫҫӗ.
Нарпипе Юман ҫитнӗ ҫӗре аманнисемпе вилнисенчен чылайӑшне пӗр ҫӗре пуҫтарнӑ ӗнтӗ. Анчах вӗсен хушшинче Алмас курӑнмасть.
— Нарпи! Алмаса тупрӑмӑр! — кӑшкӑрчӗ тепӗр арҫынна йӑтса килекенсенчен пӗри. Нарпи чупса пычӗ, чӑнах та Алмас иккен, чӗрех, анчах питӗ йывӑррӑн сывлать.
— Алмас! Алмас! — чӗнчӗ Нарпи. Лешӗ нимӗн те шарламарӗ, тӑнне ҫухатрӗ.
Акӑ ӑна шӑналӑк ҫине вырттарчӗҫ. Нарпи кӑнтарса тӑракан ухӑ йӗппине туртса кӑларчӗ те кӑшкӑрса ячӗ:
— Эй, Турӑ! Мӗн туса хутӑм-ха эпӗ!? Ку ухӑ йӗппи манӑн вӗт! Алмас, каҫар мана. Инҫетрен паллаймарӑм сана. Эх, ҫав Эсреле ӑна!?
Чунӗ тӑвӑлса ҫитнипе куҫҫульне ҫӑтса йӗрекен Нарпи ухӑ йӗппине хуҫрӗ те айккинелле печӗ, унтан хулпуҫҫи урлӑ ҫакнӑ ухха вӑркӑнтарса ячӗ. «Куҫӑм ан куртӑр ҫак япаласене», — терӗ.
— Суранне курӑк шывӗпе сӗресчӗ, — илтӗнчӗ тахӑшин сасси.
— Ҫук ӗнтӗ, ухӑ йӗппи наркӑмӑшлӑ.
Нарпи пурпӗрех парӑнма шутламарӗ, Алмас кӗпине туртса ҫурчӗ те кӑкӑртан тапса тӑракан юна ӗмсе илеиле айккинелле сурчӗ. Ӳчӗ вара ҫамрӑк турханӑн кӑвар пек вӗриленсе кайнӑ, тутана пӗҫертет.
Ҫакӑнта пулса иртнине Юман нимӗн шарламасӑр пӑхса тӑчӗ. Нарпи ҫав тери ҫине тӑни ун кӑмӑлне самай хускатрӗ. Алмас вырӑнӗнче хӑйӗн пулас килнӗ самант та сисӗнчӗ, паллах, суранланнӑ сӑлтавпа мар ӗнтӗ. Сывлӑх йӗркеллӗ чухне ҫакӑн пек таса туйӑм курасчӗ унӑн. Савӑннипе пӗлӗте ҫити вӗҫсе кайӗччӗ. Анчах мӗн тӑвӑн-ха, Нарпи Алмаса савать.
Нарпи ҫӗрӗпех Алмас ҫумӗнчен хӑпмарӗ, куҫне пӗртте хупмарӗ. Аякра-аякра кашкӑрсем чылайччен хурлӑхлӑн уларӗҫ. Хӗвел тухнӑ тӗлелле турхан куҫне уҫрӗ те Нарпи ҫине питӗ тимлӗн пӑхса илчӗ. Лешӗ хӗпӗртенипе пӗрремӗш хут чуптуса илчӗ те: «Маттур, Алмас, маттур», — терӗ сылтӑм аллипе пуҫӗнчен шӑлса. Анчах ҫак самант нумая пымарӗ, Алмас пӗтӗм вӑйне пухса хыттӑн туртӑнса илчӗ те куҫне хупрӗ, тепӗр самантран сывлами пулчӗ. Сывпуллашрӗ, мӗскӗн. Ҫут тӗнчемӗр ҫине юлашки хут пӑхса илчӗ. Нарпи куҫӗ шыва ӳкнӗ шӑрҫа пек куҫҫуль ӑшне путрӗ, йӑлкӑшса тӑракан ирхи хӗвел те ӑна хӑмӑр тӗслӗн курӑнчӗ. Чӗре те, темӗскер тухса ӳкнӗ пек, пушанса юлчӗ, шанчӑк сӳнчӗ.
ХVII
А кӑ, аслӑ ҫулпа ял еннелле икӗ юланутҫӑ вӗҫтерсе пыраҫҫӗ. «Улӑп таврӑнать! Юман-паттӑр килет! Ҫӗнтерӳпе килеҫҫӗ!» — тесе кӑшкӑрни аякранах илтӗнет. Тахҫантанпах кӗтнӗ ырӑ хыпар халӑха хӑвӑрт пухрӗ. Элпи те кунтах, питӗ капӑр тумпа. Унтан инҫех мар туя ҫине тайӑннӑ ватӑ мӑчавӑрпа Минеслу тӑраҫҫӗ.