Çöldə ceyrana.
(tüfəng)
Uzun qız uzanar,
Özünə köynək qazanar.
139
(oxlov)
İnsandan qabaq yaranır, insandan tez ölür.
(ürək)
Atdan hündür,
İtdən alçaq.
(yəhər)
Hət dedim, hüt dedim,
Qapı dalında yat dedim.
(süpürgə)
Halalar ay halalar,
Düzdə ceyran balalar.
Ayağından su içər,
Dimdiyindən balalar.
(buğda)
Qaranlıq qayada qan yuyuşar.
(qatıq)
Əl ilə tutmaq olmaz,
Göz ilə görmək olmaz.
(yel)
Mən gedirəm, o da gedir.
(kölgə)
Bizdə bir kişi var,
İki dişi var.
(maşa)
O yanı qaya,
Bu yanı qaya,
140
İçində sarı maya.
(yumurta)
Bizə bir qonaq gəlib, qüdrətdən,
Bir qoyunumuz var, xırp ətdən.
Nə qonağımızın dişi yox,
Nə qoyunumuzun sümüyü.
(körpə uşaq)
Tut, tut, tuğulğa
Tutdan bir tuğulğa çəkdim,
Nə tutdu, nə tuğulğa.
(qatır)
Kol dibində dınnajıx qan.
(çiyələk)
Adamda var adı yox.
(bığın orta hissəsi,
burunun altı)
Haşdom, huşdom,
Burjazı orya tutdom.
(iynə-sap)
Duzsuz bişər,
Tez düşər.
(qovun)
Üstü yanıb dıqıldı,
Altı hələ çiy qalı.
(qəlyan)
Nar da var,
Nardan şirin nar da var,
Əl tutmaz, bıçaq kəsməz,
141
Ondan şirin harda var.
(ana döşü)
Araba gedir, izi yox,
Kömbə yedim, duzu yox.
(arı, bal)
Ha gedər Leyli,
Hu gedər Leyli,
Bircə qarış
Yol gedər Leyli.
(nənni, yürgəg)
Harava gedir, iyi yox,
Topux çalır, dizi yox,
Boyaxçıda boyanmış,
Tükü var, dərisi yox.
(şal)
Ağrısız, qəmsiz ağladar.
(soğan)
Adam udar, canı yox.
(qəbir)
Başa yapışıq,
Bir sapsız qaşıq.
(qulaq)
142
143
144
BAYATILAR, AĞILAR
Mən bu yola bələdəm,
Qanadım yox, uçam mən,
Kim deyir nabələdəm?
Ürək süfrə deyil ki,
Necəsən bir ah çəkəm,
Hər yetənə açam mən.
Dağı-daşı mələdəm?
Qapının yaşı yetim,
Qaynar qazanım mənim,
Sözümün canı yetim.
Söylər ozanım mənim,
Qarın doyandan sonra
Bəxtimi belə yazıb
Deyərlər hanı yetim?
Yazı yazanım mənim.
Qarşıda qazan ağlar,
Qapıda qalma, yetim,
Od yanar, qazan ağlar.
Mısmırıq salma, yetim.
Yuyan, götürən gülər
Yediyin qapazları
Qəbrimi qazan ağlar.
Boynuna alma, yetim.
Durnalar qatar gedər,
Dağ döşündə bulağam,
Buludda batar gedər.
Bağrı zolaq-zolağam,
Namərdə sirr söyləsən,
Dedin gəlib aparram,
Sirrimi satar gedər.
Yollara göz-qulağam.
Duman dağ arasında,
Quru dedim, yaş verdi,
Bülbül bağ arasında.
Ürəyimə daş verdi.
Qovrulub piltə oldum,
Ata, qardaş deməkdən
Yandım yağ arasında.
Kirpiklərim yaş verdi.
Duman dağa pərdədi,
Qaradan baş bağladım,
Göydə deyil, yerdədi.
Yaylığımı yaş bağladım.
Ağalıq dövlət olsa,
Tay-tuşun diri gördüm,
İgidlik hünərdəndi.
Bağrıma daş bağladım.
Əzizinəm dəhnədi,
Boynuburuq qoçam mən,
Axırın başı dəhnədi.
145
Atı köhlən olana
Əl vurma, can üstəyəm,
Qamçı nədi, dəh nədi?
Bir ovuc qandı könlüm.
Əzizim ağla, qandı,
O görükən qaladı,
Qaş-gözün ağlaqandı.
Torpağı Kərbəladı.
Gedək dərd bilən yanına,
Ölüm Allah əmridi,
Görək kim ağlağandı?
Ayrılıq var, bəladı.
Bənövşəyəm, itərəm,
Əzzinəm bağlar məni,
Kol dibində bitərəm,
Quş uçmaz, ağlar məni.
Atalı qız görəndə
Bu ayrılıq, bu həsrət
Tez boynumu bükərəm.
Ömürlük dağlar məni.
Əzizim laxtalandı,
Əzzinəm qurum olar,
Gün batdı, laxtalandı,
Od yanar, qurum olar.
Elimə xəbər olsun,
Oğlu ölən anaya
Qəbirim taxtalandı.
Gör necə zülm olar.
Ay üzü damar-damar,
Mən aşığam dəmə gəl,
Göydən yerə qan damar,
Söhbətə gəl, dəmə gəl.
Düşdün düşmən əlinə,
Dərd bilən özü gələr,
Doğradı damar-damar.
Dərd bilməzə demə gəl.
Arazdan axmağım var,
Boz at gəlir boza-boza,
Gümüşdən çaxmağım var,
Boynunda var qızıl qoza,
Öldürsələr, kəssələr,
Asta yeri, a çər dəymiş,
O yara baxmağım var.
Yarı batırma toza.
Qar qamışa,
Dağ-dağ oldu,
Qar yağar qar qamışa,
Yağ yandı, dağ-dağ oldu,
Min alxışçı neyləsin,
Sən yadıma düşəndə
Bir fələk qarğamışa?
Ürəyim dağ-dağ oldu.
Əzizim qandı könlüm,
Qar qalandı,
Od tutub yandı könlüm.
Qar yağdı, qar qalandı.
146
Qarğalar laçın oldu,
Gör nə günə qalmışam,
Laçınlar qarğalandı.
Bəyənmir bu da məni.
Ay azaldı,
Nar könlüm,
Qış gəldi, ayaz aldı,
Heyva könlüm, nar könlüm.
Könlüm yar sövdasında,
Heç gülməknən işim yox,
Ömürüm ay azaldı.
Ağlamaqnan var könlüm.
Başı bəlgəli dağlar,
Kəklik daşa dağıldı,
Dibi kölgəli dağlar,
Səkdi, daşa dağıldı.
Qəribəm, yol gedirəm,
Fələk sinəmdən vurdu,
Havax el gəli dağlar.
Qanım daşa dağıldı.
Fələyi yandıraydım,
Əzizinəm yaz göndər,
Qanmadı, qandıraydım,
Oxu dərsin, yaz göndər.
Sənə qələm çalanda
Dəftər-kağız tapmasan,
Qələmin sındıraydım.
Bir yarpağa yaz göndər.
Əzizinəm, başdan mən,
Əzzinəm düşən yeri,
Kirpikdən mən, qaşdan mən, Atdanıb düşən yeri.
Nə atam var, nə anam,
Göz yaşım oda dönüb,
Yaranmışam daşdan mən.
Yandırar düşən yeri.
Düşdü gəl,
Əzizim sözə qaldı,
Atdandı gəl, düşdü gəl,
Bir şirin sözə qaldı.
Ay yaxşı günün yarı,
Yad qovuldu dağlardan,
Yaman günüm düşdü gəl.
El-oba bizə qaldı.
Yeddi arxa dolandı,
Xəncər üstə qaş gəlir,
Sular çarxa dolandı,
Qoşun başabaş gəlir.
Düşmən elin gücündən,
Qoşuna qurban olum,
Qorxa-qorxa dolandı.
İçində qardaş gəlir.
Buda məni,
Bu sazı alan gəlməz,
Xəncər al, buda məni,
Oxuyub-çalan gəlməz.
147
İgidi öldürsələr,
Götür üzün örtüyün,
Dilinə yalan gəlməz.
Baxım bir ay camala.
Əziziyəm ay qardaş,
Gəl məni bəndə atma,
Qaşın ucu yay qardaş,
Xoydan Mərəndə atma.
Ölsə bacılar ölsün,
Hamı üz döndəribdi,
Heç deməsin vay qardaş.
Rəhm eylə, sən də atma.
Mən aşiq üzümüm yox,
Maralın gözü qannı,
Bağım var, üzümüm yox,
Gözü qan, üzü qannı.
Sən ki, belə tez getdin,
Balam əlimdən getsə,
Fərağa dözümüm yox.
Tutaram sizi qannı.
Əzizim nədən gəlmir,
Gəl gedək Xaşbulağa,