Yüz il ovçuluq etdim,
Biçibən tikən ölsün,
Almadım bir ov səndən.
Mən sənə göz dikmişəm,
Sənə göz dikən ölsün.
Mən aşiqəm, yazda gəl,
Gül gətirib yazda gəl,
Dediyim demiş olsun,
Qəbrim üstə əkməyə,
Yediyin yemiş olsun.
Gül gətirib yazda gəl.
Söykəndiyin qapının,
Yanları gümüş olsun.
Əzizim nazik ağlar,
Geyməyə nazik ağlar,
Əzizim nədən oldu,
Məni anam ağlasın,
Ayrılıq nədən oldu.
Hamıdan nazik ağlar.
Ay Allah, mən neyləyim,
Yar küsüb gedən oldu.
Qızıl gül həşəm oldu,
Dərmədim, həşəm oldu,
Aşiq, bağça-bağ olsun,
Sən dünyadan köçəli,
Gülləri calaq olsun.
Ağlamaq peşəm oldu.
Yarım gələn yollarda,
Ürəyim çıraq olsun.
Mən gələndə qış idi,
Göllər dolu quş idi.
Eyvanımda quş mənəm,
İstədim namə yazım,
«Kiş!» desələr uçmaram.
Barmaqlarım üşüdü.
Yarım mənə göz eylər,
Mən heç başa düşmərəm.
Eləmi tikən gülə,
Sarılıb tikən gülə,
Mən öldüm ağlamaqdan,
Off, a qanlı fələk,
Arxa su bağlamaqdan.
Gör neçəsi göz tikib,
Bağda xəzəl qalmadı,
Mən gözüm tikən gülə.
Yarama bağlamaqdan.
Əzizim başa çalar,
171
GÜLMƏCƏLƏR
SORAĞINI NALTÖKƏNDƏN ALMIŞIM
Bir ayrım Gəncədə qonaq qalır. Ev yiyəsi bunun
qabağına çay gətirir. Ayrım yazıq ömründə çay deyilən
şey görməyibmiş. Gözünün altından çaya bir tərs-tərs
baxır, amma nə olduğunu anlaya bilmir. Soruşmağa da
üzü gəlmir. Axırda ayrım canını dişinə tutub stəkanı əlinə
alır, birnəfəsə çəkir başına. Tərslikdən çay da yaman
qaynar imiş. Dili-ağzı pörşələnir. Ayrım qınağa boğulub
heç kəsə heç nə demir. Gecəni yatır, səhər özünə söyə-
söyə kəndə qayıdır. Naltökənə çatanda bir də baxır budu
ha qabaqdan bir adam gəlir. Ayrım eşşəyin belində gələn
ayrımla tanış çıxır. Əhvallaşandan sonra soruşur:
- Ə, xeyir ola, haana gedeysin?
- Gəncəə.
- Gedeysin get, uğruna xeyir! Bax, Gəncədə hansı
öydə qalsan, gətirif qavağına bir qırmızı şey qoyajaxlar.
Olmaa-bilməə dilinə vurasın. Başın haqqı, mənim atamı
yandırıb o qırmızı şey.
Eşşəyin belindəki ayrım deyir:
- Əşi arxayın ol, uşaxsınmı?
Kənddən gələn ayrım axşam tərəfi Gəncəyə çatır.
Bu da bir evdə gecələyəsi olur. Yeməkdən qabaq süfrəyə
çay gətirirlər. Ayrım çaya əyri-əyri baxıb deyir:
- Nə buğlaneysın, haveyi buğlanma! Sorağını
Naltökən-dən almışım.
172
MÜBARƏK OLSUN, AY ABBASƏLİ
Abbasəli adında bir nökər varıymış. Novruz
bayramında ev adamları ilə bərabər buna da təzə çuxa
tikdirirlər. Gözü hamının üzündə qalan nökər ha
gözləyirsə, çuxasına «mübarək olsun» deyən tapılmır.
Çuxanı geyir, bir o başa gedir, bir bu başa. Yenə də heç
kəs Abbasəlinin çuxasına tərəf baxmır. Abbasəli daha
dözə bilməyib öz-özünə deyir:
-
Mübarək olsun, ay Abbasəli! Mübarək olsun, ay
Abbasəli!
SEYFƏLİSƏN, KEÇ BAŞA
Şamxorun Seyfəli kəndində toy imiş. Ev sahibi öz
kəndçilərini görən kimi tez süfrənin başında yer göstərir:
- Seyfəlisən, keç başa… Seyfəlisən, keç başa…
Qonşu kənddən gələn qonaqları heç saya salan
olmur. Birdən toy mağarının qabağından bir it keçir.
Qonaqlardan biri özünü saxlaya bilməyib itə deyir:
- Seyfəlisən, keç başa!
GÖRMÜŞÜM DƏ, YİMİŞİM DƏ
Bir ayrım o birindən soruşur:
- Hamam görüfsünmü?
O biri ayrım forslanır:
- Görmüşüm də, yimişim də.
173
BƏS O BİRİ KİMDİ
Bəy evinə falçı gəlir. Fal açıb deyir:
-Bu evdən iki ölü çıxacaq.
Hamı nökərin üzünə baxır. Nökər özünü o yerə
qoymayıb deyir:
-Biri mənəm, bəs o biri kimdi?
KÜÇÜKDƏN SÜDƏ GETDİ
Ayrım arvadı südü ocağa qoyub qonşuya gedir.
Qızına da tapşırır ki, südə baxsın, birdən küçük südü içər.
Qayıdanda qızdan soruşur:
- Aaz, aaz, ay günüqara, südə baxdınmı?
Qız deyir:
- Aana, aana, dayımın başı haqqı, küçük başını elə yenicə
qazana soxmuşdu. Tutdum elə sıxdım, elə sıxdım,
küçükdən südə getdi ki, süddən küçüyə getmədi.
ÖZ ÇIRAĞIMI KEÇİRTDİM,
SƏNİNKİNİ YANDIRDIM
Bir kişinin bir xəstə atı varıydı. Bir gün kişi atı
bazara çıxardıb satmaq istəyir. Gələn müştərilərə atı
tərifləyir. Müştərilərdən biri atı alası olur. At yiyəsi pulu
cibinə qoyub at alana deyir:
- Qardaş, Allah atana rəhmət eləsin, öz çırağımı
keçirtdim, səninkini yandırdım.
At alan heç nə demir. Evə qayıdır. Yol boyu
fikirləşir ki, o kişi öz çırağını keçirib mənimkini
yandırırsa, bəs niyə atı mənə satır? Nəysə fikirli-fikirli
174
gəlib evə çatır. Arvad-uşaq atı görüb bərk sevinir. At da
bir az gözəgəlim atıydı. Ona görə də evdə kişinin bu
bazarlığını çox bəyənirlər. Kişi atı tövləyə salır, qabağına
arpa, saman, su qoyur. Amma at gözünün ucu ilə də
baxmır bunların heç birinə. Kişi elə başa düşür ki, at hələ
buralara öyrəşməyib, ona görə də heç nəyə yaxın durmur.
Nəysə, gecə düşür. Gecənin bir vaxtı kişi görür ki,
tövlədən bərk xırıltı səsi gəlir. Tez çırağı yandırıb tövləyə
gedir. Görür ki, at yaman gündədir, nəfəs alammır. Kişi o
gecə səhərə qədər atın yanında qalır. Çırağı da söndürmür.
Beləcə-beləcə kişi hər gecə atın xırıltısına oyanır, çırağı
yandırıb tövləyə qaçır, səhəri dirigözlü açır. Ona elə gəlir
ki, atın bu dərdi nədisə, ötüb-gedəcək. Aradan bir xeyli
keçir. Kişi baxıb görür ki, yox, at elə həmin atdır. Axırı
başıalovlu qaçır at satanın yanına. Əhvalatı ona danışır.
Atı satan deyir:
- A qardaş, sənin başına gələn mənim də başıma
gəlib. İndi gördünmü ki, doğrudan da mən öz çırağımı
söndürüb, səninkini yandırdım.
QOY YENƏ GƏNCƏ DEYİM
Gəncənin adını Yelizavetpol eləyirlər. Rus Gəncə
sözünü işlətməyə qoymur. Kim bu sözü dilinə gətirsə, üç
manat cərimə olunur.
Bir dəfə ağsaqqallardan biri camaatın gur yerində
Gəncə deyir. Bunu eşidən rus məmurları ağsaqqala
yaxınlaşır və ondan üç manat cərimə verməsini tələb edir.
Ağsaqqal bərk hirslənir. Cibindən on beş manat çıxarıb
məmura verir.