bundan bircə qaşıq ağzına al. Bəlkə düşəri düşdü.
Padşah bircə qaşıq yeyən kimi gözünə işıq gəldi.
Dedi:
- Arvad, bundan varsa, yenə gətir!
Qada-bala sizdən uzaq olsun, padşahın azarını o
vermişdi, o da aldı. Padşah qalxdı ayağa.
Bu padşahnan bir ayrısı dava eləyəsi oldu. Dedi ki,
qızının üçünü də mənə verməlisən. Keçəlin namusu qavıl
eləmədi. Gəldi şahın imarətinə. Bir silah, bir də bir at
istədi. Buna bir axsaq qatır verdilər.
Keçəl Həzrət Süleyman eşqinə yenə iki tükü
tutuzdurdu. Yəhərli-yüyənli bir at, bir də bir qılınc hazır
oldu. Girdi meydana keçəl, nə girdi? Düşmən tərəfi qırıb-
tökdü. Qılınc dəydi başına keçəl yaralandı. Padşah özü də
vuruşurdu. İşi belə görəndə qızıl yaylığını oğlanın
yarasına soxdu. Keçəl öyə gələndə qız dədəsinin yaylığını
tanıdı. Gedib xəlvətcə anasına dedi:
- Ana, dədəmin yaylığı keçəlin başındadı.
Padşah car çəkdirdi. Dedi:
211
-
Mənim qızıl yaylığım kimin başındadısa, gərək
həmin adam tapıla.
Keçəl gördü sirr açıldı, mindi axsaq qatıra, getdi
imarətin qabağına. Padşah öz-özünə dedi əşi, yəqin
nəmərə gəlib. Qız da yuvada Allaha yalvarırdı. Oğlan
dedi:
-
Padşah sağ olsun, davanı yatızdıran yuxarıda
Allah, aşağıda mənəm. İndi kürəkənlərini çıxart ortaya.
Bir sirri açmalıyam.
Padşah soruşdu:
- O nə sirdi ?
Keçəl dedi :
- Kürəkənlərinin kürəyini aç, ortasına bax. Orada
mənim adıma damğa var.
Baxdılar ki, keçəl doğru deyir. Keçəl yenə üzünü
padşaha tutdu:
- Qibleyi-aləm, mən keçəl deyiləm. Filan padşahın
oğluyam. Atamın səltənəti mənimdi.
Padşah keçəli bağrına basdı:
- Bu gündən mən də taxt-tacımı sənə bağışlayıram.
Padşah qırx gün, qırx gecə toy vurdurdu. Oğlan hər
iki vilayətin padşahı oldu.
AĞ FƏRƏ
Biri varıydı, biri yoxuydu. Bir qarıynan bir qoca
varıydı. Bunlar yaman kasıbıydılar. Günlərin birində baba
nənəyə deyir:
- Ay qarı, daha qocalmışıq, əlimizdən də heç nə
gəlmir. Yeməyə də bir şey yoxdu ki, dişinə çəkəsən.
Deyirəm bir tuluq su aparım, satım bazarda. Sonra
yeməyə bir şey alım gətirim.
Nənə babayla razılaşır :
212
- Nə deyirəm, qoy sən deyən olsun.
Baba ertəsi gün bir tuluq su götürüb aparır bazara,
başlayır qışqırmağa:
- Sərin su, sərin su…
Birdən gözü bir tacirə sataşır. Görür ki, bu tacir
xeyli mal gətirib bazara satmağa, bir dənə də ağ fərəsi var.
Tacir bu səsi eşidən kimi babanın yanına gəlib deyir:
- Mənə bir qab su ver içim, yerdə qalan suyun
hamısını tök atımın qabına, atım da su içsin. Bax pulun
əvəzinə də sənə bu ağ fərəni verərəm.
Baba yaman söyündü. Ağ fərəni götürüb evinə
gəldi. Başına gələni qarıya söylədi. Qarı çox şad oldu.
Bunlar Allaha şükür oxudular. Həmən bu ağ fərə hər gün
evin bir küncünə girərdi, orada yumurtlayardı. Qarılı-
qocalı bu yumurtanı bişirib yeyərdilər. Bir müddət
günlərini beləcə keçirdilər.
Bir belə, beş belə, qarı lap qocaldı, əldən düşdü.
Başladı gileylənməyə:
- Ay kişi, görürsən də, ta əlim iş tutmur, keşkə bir
köməyimiz olaydı.
Qocalar bir-biri ilə dərdləşəndə ağ fərə
fallığındaydı. Ağ fərə tez yumurtladı, çıxdı çölə. Bunun
bir kolluğu varıydı. Hər gün orada eşələnirdi. Yenə girdi
həmin kolluğa. Gözlədi, gözlədi ta şər qarışana kimi. Elə
ki, şər qarışdı, hər yana qaranlıq çökdü. Göydə ulduzlar
sayrışmağa başladı. Qaranlıq çökəndə toyuq libasını
soyundu. Oldu bir qənirsiz gözəl. Düşdü insan cildinə.
Gəldi babaynan nənənin komasına. Qapını döydü.
Baba dedi:
- Ay adam, kimsən?
Qız dedi:
- Mən haxdan gəlmiş qonağam.
Baba tez qapını açdı. Dedi:
213
- Hax Yiyəsinə də qurban olum, onun göndərdiyi
qonağa da. A bala, hər kimsən, gəl içəri. Qız girdi içəri.
Nənə qızın gözəlliyinə baxıb dedi:
- Səni Yaradana əhsən! Baxan deyir, bir də baxım.
Nənə qızı çağırıb yanında otuzdurdu. Dedi:
- Ay qızım, gecənin bu vaxı hardan gəlib, hara
gedirsən?
Qız dedi:
- Mən sizin ağ fərənizəm. Gündüz söhbətinizi
eşitdim. İndi mən hər gecə gəlib sizə qulluq edəcəyəm.
Amma gərək bu sirri heç kəs bilməsin. Gündüzlər yenə
toyuq cildinə girəcəm.
Babaynan nənəni bərk fikir aldı ki, bu nə sirr idi?
Soruşdular:
- Ay qızım, bir başına gələni danış. Kim səni tilsimə
salıb?
Qız dərdini açdı. Dedi:
- Mən Dərbənd şahının qızıyam. Atamın məndən
savayı övladı yoxuydu. Var-dövlət, taxt-tac mənə
qalmasın deyin əmim arvadı məni tilsimə saldı. Oldum ağ
fərə. Sonra da tutub məni bir tacirə verdi ki, uzaq ölkədə
bir başqasına satsın. Heç bu torpaqda izim olmasın. Siz də
məni bir tuluq su verib aldınız.
Babayla nənə Allaha şükürlər oxudular. Nə yaxşı bu
fərəni bazardan alıblar.
Ay ötdü, il dolandı. Günlər belə keçdi. İndi sizə
kimdən deyim şah oğlu Şahzadə Salmandan. Günlərin bir
günü şah oğlu ova çıxmışdı. Başının dəstəsiynən həmin
bu yerdə gecələyəsi oldu. Gecə bu qız su gətirməyə getdi.
Şahzadə qızı görüb bir könüldən min könülə vuruldu. Qız
o qədər gözəl idi, o qədər gözəl idi… Saçları qulac-qulac.
Yeriyəndə saçları yer süpürürdü. Üzü də işıx salırdı.
Baxanın gözü qamaşırdı. Şahzadə fikirdən gecəni çimir
eləmədi.
214
Sabah açıldı. Cəmi sabahlar üzünüzə xeyirnən
açılsın, şahzadə evi nişan elədi. Qayıtdı dədəsinin
məmləkətinə. Oğlan günü-gündən heyva kimi saraldı.
Axırda dözmədi, düşdü yorğan – döşəyə. Şah oğlunun
dərdindən baş açammadı. Car çəkdirdi dörd bir yana.
Rəmmallar, bilicilər, münəccimlər hamısı yığıldı. Əlac
olmadı ki, olmadı. Axırda bir qoca münəccim gəldi. Dedi:
- Padşah sağ olsun! Oğlun eşq sevdasına düşüb.
Amma kimə vurulduğunu indi deyəmmərəm, qoy ay
yarılansın. Bax onda bilmək asandı.
Gözlədilər ay yarı oldu. Ay yarı olanda münnəcim
baxdı göyə. Gördü göydə iki ulduz var, ikisinin bəxti bir-
birinə yazılıb. Amma qovuşa bilmirlər. Nə xatadırsa,
ulduzun biri at üstündədi, o biri toyuğa oxşayır.
Münəccim bunları şaha xəbər verdi. Xəbəri eşidən
şah bir başına döydü, bir dizinə. Dedi:
- Oğul, qurbanın olum, heç yana getmə. Burdan
sənə kimi istəyirsən alım.
Oğlan daş atıb, başını tutdu. Qızın olduğu yeri