- Atların qabağına bir ağ fərə keçdi.
Di hərə bir çömçə, bir kəfkir. Ağ fərəni döyüb
qovaladılar. Toy vaya döndü. Gəlinə qırx gün yas
saxladılar. Qırx gün tamam olandan sonra padşah yenə
oğlunu evləndirmək fikrinə düşdü. Şahzadə bu dəfə razı
olmadı.
Bir gün Şahzadə Salman yatıb yuxu görür ki, bir qız
gəlib, saçlarını bədəninə paltar kimi bürüyüb. Amma nə
illah eləyir, qız onnan danışmır.
Aradan bir müddət keçdi. Oğlan bir də həmin
yuxunu görür. Dərdini atasına danışır. Şah deyir:
- Oğul, gəl bu daşı ətəyindən tök. Gəl səni
evləndirim.
Bu dəfə şahzadə dinmədi. Yenə qazanlar
asıldı,məclis quruldu. Şadlıq-şadyanalıq.
219
Ağ fərə yenə xəbəri eşitdi. Gəldi aş qazanları asılan
yerə. Başladı külü eşməyə. Bu dəfə də qanadınnan vurdu
qazanları aşırdı. Aşpaz kəfkiri götürdü, ağ fərəni qovdu:
- Kış, kış… qənədin sınsın, kış….
Ağ fərə qaçdı. Bilmədi hara getsin. Üzünü Allaha
tutub yalvardı:
- Ya Allah, nolar mənim cildimi dəyiş!
Gün batdı. Şər qarışdı. Ulduzlar çıxdı. Qız cildini
dəyişdi. Başladı toyda oynamağa hamı qızın gözəlliyinə
tamaşa elədi. Qız da oynaya-oynaya şaha qaramat atdı.
Adamlar yerbəyerdən soruşdular:
- Haralısan?
Qız sındıra-sındıra dedi:
- Çömçə vuran kənddənəm,
Kəfkir vuran kənddənəm.
Birdən şahın oğlu bunun barmağında üzüyü gördü.
Tez barmağını dişlədi. Ay dili-qafil, bu o mənim
gördüyüm qızdır. Şahzadə dinmədi. Gözlədi toy qurtardı.
Qız çıxıb getmək istəyəndə hörüyündən yapışdı.
Qız dedi:
- Saçımı burax. Sirrimi açma.
Oğlan qızın saçını buraxdı. Təğyiri-libas olub qızın
dalınca düşdü. Yeddi dağ aşdılar, yeddi bulağın başında
dayandılar. Şahzadə qızın dediyi kimi yeddi meyvə ağacı
əkdi.
Yeddi ildən sonra şahzadə meyvələri dərib, gəldi öz
məmləkətinə. Gördü atası yoxdu. Şahlıq ayrı adamın
əlinə keçib. Çox bikeflədi. Gəldi qıza bunları söylədi. Qız
dedi:
- Heç kefini pozma. Bu yeddi meyvənin hər biri
güc-qüvvətdir. Ta bizə heç kim toxuna bilməz.
Qız meyvəni yeyir, toyuq cildindən çıxır. Tilsim
sınandan sonra oğlana məsləhət görür ki, yeddi bulağın
220
suyundan, bir də yeddi ağacın meyvəsindən dərib özündə
saxlasın. Şahzadə elə də eləyir.
Bunlar gəlib çatırlar Dərbəndə. Yolda bir dilənçi
olur. Qız dilənçini görüb deyir:
- Get şahı muştuluqla. De ki, qızın tapılıb.
Dilənçi getdi şaha şad xəbər verdi. Şah çox
qocalmışdı. Gözünün nuru itmişdi. Dedi:
- Qızım olduğunu ondan bilərəm ki, yeddi ağacın
yeddi meyvəsini gətirsin versin yeyim, yeddi bulağın
suyundan içim. Həmi qəddim düzəlsin, həmi gözüm
açılsın.
Qız meyvəni verdi. Şah yedi, gözünə nür gəldi.
Suyu verdi, şah çimdi, qəddi-qəməti düzəldi. Qızını
bağrına basdı. Şahzadəni öz taxtında əyləşdirdi. Qırx gün,
qırx gecə toy vurdurdu. Bunlar xoşbəxt oldular. Allah sizə
də toy qismət eləsin!
DÜLGƏR, DƏRZI, MOLLA
Günlərin bir günündə dülgər, dərzi, molla səfərə
çıxır. Mal çox, yol uzaq. Bunlar yoruldular. Yornuxlarını
almaq üçün qəflə-qatırı saxladılar. Dedilər ki, növbəynən
yataq. Birimiz qarovul çəkək, ikisi kəlləni atıb yatsın.
Dərziynən molla yatdı. Bunlar yatanda dülgər lap darıxdı.
Bilmədi neyləsin. Gördü mürgü vurur. İndicə yuxu
basacaq. O yana, bu yana döyükdü, bir taxta tapdı.
Taxtanı yonub adam qayırdı. Ha eləyib işini qurtarana
qədər dərzinin novatı çatdı. Dərzi yuxudan durdu.
Duranda gördü yanında bir adam var. Özü də lüt ana-
hüryan. Dərzi tez iynəsini götürdü. Buna bir paltar tikdi,
geyindirdi. Növbəsi qurtardı, yıxılıb yatdı. Növbə
mollaya çatdı. Molla gördü ayə, sən öləsən, yanında bir
adam durub, elə bil taxtadı. Nə dinir, nə danışır, nə
221
tərpənir. Molla da tez bir dua oxudu, buna ruh verdi.
Adam cildinə saldı. Dülgərnən dərzi yuxudan durdu. Hərə
adamı bir yana dartdı. Dülgər dedi:
- Onu taxtadan qayıran mənəm. Mənə çatacaq.
Dərzi dedi:
- Əynindəki paltarı mən tikmişəm. Ayıbını mən
örtmüşəm. Yoxsa çılpaq hara gedəcəkdi?
Molla razılaşmadı:
- Noolsun ki, sən düzəldibsən, sən də paltar
tikibsən. Əsas candı. Canı ki, mən vermişəm.
Bunlar iddələşə-iddələşə yola düzəlirlər. Gəlhagəl,
gəlhagəl gəlib bir şəhərə çıxırlar. Özlərini yetirirlər
qazının yanına ki, bəs belə-belə, bizim şərtimizi kəs.
Qazı dedi:
- Düzdü, bunu siftə dülgər düzəldib. Əziyyət çəkib.
Öz əl muzdunu alsın, getsin. Dərzi də don tikib, o da
zəhmət haqqısını götürsün. Yerdə qaldı adamın kimə
çatmağı. Adam əlbəttə ki, mollaya çatır. Molla ona ruh
verib.
SƏN TÖK, MƏN VURUM
Biri varıymış, biri yoxuymuş, bir cütcü kişi
varıymış. Bu kişi sonsuz imiş. Arvadı hər gün Allah
verəndən yığıb, buna çöl çörəyi qoyarmış. Kişi də
gedərmiş çölə. Bir tək qarağacın altında yer şumlayarmış.
Günorta çörəyini yeyəndə bir tülkü qıraqdan buna göz
qoyarmış. Ağzının suyu sel kimi axarmış. Tülkü fikir
eləyir. Öz-özünə deyir: «Mənə də tülkü deyərlər. Gərək
bir təhər eləyəm, xurcundakı çörəyi ələ keçirəm».
Tülkü gəlir kişinin yanına. Başlayır yanımcıllıq
eləməyə:
222
- Ay qardaş, sənə baxıram ürəyimin başına od
düşür. Bu düzdə qarala-qarala təkcə işləyirsən. Ay fağır,
görürəm, köməyin-zadın yoxdu. Gəlsənə dost olaq. Mən
də sənin öz qardaşın. Əl tutmaq Əlidən qalıb.
Kişi sevindiyindən papağını göyə atır. Tülküyə dil-
ağız eləyir:
- Sağ ol, tülkü qardaş. Allah səndən razı olsun!
Tülkü başlayır kişiynən yer əkməyə. Bir az keçir,
bunların ikisi də yorulur. Əldən düşür.
Tülkü deyri:
- Ay qardaş, bu nə çətin işdi? Gəlsənə növbəynən
əkək. Birimiz dincələndə o biri işləsin.
Kişi heçcə nə demir. Tülküdən sümüyü sancır.
Fikirləşir ki, tülkü tülküdü. Fırıldağı olmamış olmaz. Bir
görüm kələyi nədi? Kişi deyir:
- Onda sən yornuğunu al. Mən bu kəmçiyi də
qurtarıb gəlirəm.
Kişinin bir gözü tülküdəydi. Başlayır altdan-altdan
göz qoymağa. Görür ayə, budu ha tülkü girib xurcuna.
Xımır-xımır çörəyi yeyir. Kişi tez özünü tülkünü yanına
yetirir. Ustufcana xurcunun ağzını közüyür. Tülkü ha
yalvar-yaxar eləyir, xeyri olmur. Tülkü qalır xurcunda.