276
Pərizad xanım qərəl tapıb istirahət etməkdə olur.
Əhməd bəziryan özünü verdi bazara. Azdan verdi, çoxdan
aldı, çoxdan verdi, azdan aldı. Yeddi gün yemək-içmək.
Yaxşı bir toy eləyib Pərizad xanımı verdilər Nəcəf xana.
Bunlara ayrıca bir imarət də bağışladılar. Bir gün Nəcəf
xan dedi:
- Pərizad xanım, mən İsfahana qayıtmalıyam.
Gedərsən, aparıram. Getməzsən, öz işindi. Atana da de.
Qız bu xəbəri çatdırdı Əhməd bəziryana. Əhməd
bəziryan onların yol tədarükünü gördü. Sonra öz-özünə
dedi: «Ey dili-qafil, bəlkə Nəcəf qızı aparıb yarı yolda
qoydu, dedi səni aparmıram. Yerini-yurdunu da
tanımıram».
Qoşunlar hazır-yarax atlanıb əmrə müntəzir
dayandı. Əhməd bəziryan dedi neyləyim ki, İsfahana kimi
Nəcəfin əli Pərizada dəyməsin. Bir molla çağırıb dərdini
söylədi. Molla dizini qatlayıb bir cadu duası yazır ki, bunu
ver Pərizad xanıma boynundan assın, özü də İsfahana
kimi Nəcəf xanı yanına qoymasın.
Əhməd bəziryan duanı verdi Pərizad xanıma.
Pərizad xanım da duanı boynundan asdı. Yol başladılar.
Pərizad xanım gördü ki, İstambul qalır, qarabaşları,
dostları qalır, bulud kimi doldu. Bunu görən anası dedi ki,
gedək Pərizad xanımın bacılığı Ağ qarabaşı atasından
alaq, qərib-qürbət eldə həyan olsun. Ağ qarabaş da
qoşuldu bunlara. Qoşun tərpənəndə Pərizad xanımın
ürəyinin başına od düşdü. Əmr elədi ki, iki xanə sözüm
var, dayanın onu deyim, sonra gedək. Aldı görək nə dedi:
Qürbət ölkələrə mən gedər oldum,
Allah belə yazıb yazımı mənim.
Atam yox, anam yox, qürbət ölkədə
Bəs kimlər çəkəcək nazımı mənim?
277
Mən Pərzadam, necə düşdüm bu dərdə,
Heç kəsləri düşməsin mən düşən dərdə,
Xan Nəcəfnən olmayaydım şərvəndə,
Daha görməzsiniz üzümü mənim.
Qoşun əhli bütün hamısı dəstə-tufaq bunları
apardılar. Bir neçə mənzil getdi. Əhməd bəziryanın
qoşunu qayıtdı.
Nəcəf xan otuz doqquz yoldaşı, özü, Pərizad
xanımnan Ağ qarabaş-qırx iki nəfər getdi. Az gedilər, çox
getdilər. Alxa çəməninə gedib çıxdılar. Gəcavələr əylənib
istirahatdıx eləməyə məşğul oldular. Bunlar burda
istirahatdıx eləmkdə oldular, Nəcəf fikir elədi ki, sən
İstambuldan İsfahana ailə aparırsan. Bir bax gör, bəlkə
korun-keçəlin birini bəzəyiblər bu Pərizad xanımdı. Dedi:
yox, yoldaşlarını yuxuya ver, get Pərizad xanımın
gəcavasına. Pərdəni aç, gör Pərizad xanımdı, ya başqası.
Yoldaşları yatdı. Nəcəf xan getdi Pərizad xanımın
gecavasına. Getdi ki, Allah-Allah Pərizad xanım belə
yatıb, belə yatıb, aya deyir sən doğma, mən doğmuşam.
Günə deyir sən doğma, mən doğmuşam. İstədi Pərizad
xanımın yanına paltarlı uzansın. Dedi yox, paltarı soyun,
gir əmin qızının qoynuna. Paltarını soyundu, bağladı.
Əlini qızın döşünə uzadanda əli duaya dəydi. Dua
göyərçinə döndü: «Əmioğlu, mən getdim, sən də gəl», -
elədi, uçdu. Nəcəf xan məhəttəl qaldı. Nə geyinə bildi, nə
bir şey elədi. Göyərçinin dalına düşüb getdi. Göyərçin
getdi qayanın başına qondu. Nəcəf xan istədi göyərçini
tutsun. Əl uzadanda daşa dönüb qaldı.
Pərizad xanım yuxuda gördü ki, Nəcəf xan bir qanlı
dəryaya düşüb axır. Yuxudan ayıldı. Əlini yanına atdı,
Nəcəf xanın paltarını gördü. Əlini döşünə atdı, duanı
görmədi. Pərizad xanıma demişdilər bu tilsimdi, qoyma
Nəcəf xan əlini vursun. Pərizad xanım qaldı naçar. Öz-
278
özünə dedi: «Ata, evini Allah yıxsın, indi bəs mən
neyləyim?» Axırda belə qərara gəlir ki, gey Nəcəf xanın
paltarını, yoldaşlarına da de ki, bəs haramı gəlib Pərizad
xanımı aparıb.
Pərizad xanım Nəcəfin paltarını geydi. On yeddi
para hörüyünü buxara papağının altına yığdı. Yoldaşlarına
xəbər verdi ki, haramı Pərizad xanımı aparıb. Yoldaşları
ata minib, ata əli çatmayan qılçasına minib, kimi dərə
aşağı, kimi dərə yuxarı qaçdılar. Yorulanan sonra dedilər:
- Ə, biz niyə özümüzü öldürürük? Odu biri gedib,
biri yanındadı. Qurbanı quruda ha döy…
Yoldaşdarı dedilər ki, Nəcəf xan, hər yanı axtardıq,
Pərizad xanımı heç yanda tapa bilmədik. Pərizad xanım
gedib, Ağcaqız ki, yerindədi. Bunlar bir az Nəcəf xana
toxtaqlıq verib yatdılar. İlan vuran yatdı, Pərizad xanım
yatmadı. Axırda belə qərara gəldi ki, arvad xaylağı zehinli
olar. Get Ağcaqızın gecavasına. Ağcaqız tanıdı, qoşun
əhli də tanıyacaq, tanımadı, tanımayacaq.
Pərizad xanım gecavasını açdı. Ağca qız onu
tanımadı. Dedi nə olar, Pərizad xanım gedib, mən ki,
yerindəyəm. Özüm də ondan heç əksik deyiləm. Pərizad
xanım dedi:
- Dur axtaraq, bəlkə tapa bildik.
Sabah açıldı. Yoldaşları yeyib-içdi. Gəcavalar
tərpəndi. Pərizad xanım bir kağız yazdı, dedi, əmioğlu,
Allah işinə fərac versə, mən İsfahandayam, məni axtarsan
orda gəz. Kağızı yazdı, bir daşın altına qoydu.
Yoldaşlarına dedi:
- Bir az dayanın, sinəmdə üçcə xana söz var, deyim
gedək.
Pərizad xanım aldı görək nə dedi:
Dad eylərəm qara baxtın əlindən,
Yar üzünə həsrət qalan mən oldum.
279
Əyyub kimi canda yara bəslədim,
Pərvanə tək şamda yanan mən oldum.
Nə yarım varıydı, nə yar-həmdəmim,
Günü-gündən artır möhnətim, qəmim,
Nuh kimi dəryaya qərq oldu gəmim,
Qəvvasam, dəryaya dalan mən oldum.
Nəcəfəm, oturdum qəm otağında,
Bülübül əl götürməz gül budağından.
Üzündən, gözündən tər buxağından
Tərsa sevmiş kimi Sənan mən oldum.
Söz tamama yetdi. Gəcavalar tərpəndi. Az getdilər,
çox getdilər, Pərizad xanım bir də baxdı ki, göydə bulud
karvanı İsfahan tərəfdən gəlib İstambul tərəfə gedir.
Yoldaşlarına dedi ki, gəcavaları əyləndirin. İndi görək
Pərizad xanım bulud karvanına üzünü tutub nə dedi:
Göydən gedən para-para buludlar,
Bulud, heç xəbərin varmı yarımdan?
Ciyər oldu hazar para, buludlar,
Bulud, heç xəbərin varmı yarımdan?
Bulud gedir ölkəsinə, elinə,
Qoymam xoryat əli dəyə gülümə,
Xətrim üçün bir Allahın yoluna,
Bulud, heç xəbərin varmı yarımdan?
Mən Pərzadam, öz canımdan bezaram,
Kağız olsa dərdi-dilim yazaram,
Yeddi gündü buralarda gəzərəm,
Bulud, heç xəbərin varmı yarımdan?
280
Az getdilər, çox getdilər. İynə yarım yol getdilər.
İsfahana çatmağa az qaldı. Yoldaşları deyir ki, Alağaca
çatmışıq. İsfahana bircə günlük yol qalıb. Pərizad xanım
fikirləşdi ki, adımı qoymuşam Nəcəf, yaxşı getdim çıxdım
Nəcəf xanın torpağına. Mən ki, onun ata-anasını