İnan saf vicdana, ay Narınc Xatun.
Yaxşılar özünü yaman eyləməz,
Sevda hər sədadan aman eyləməz,
Hiyləni, fitnəni qanan eyləməz,
Dərdi de mərdana, ay Narınc Xatun.
Hamının dərdi var öz aləmində,
Həyatın qəhrinə döz aləmində.
Nəğmə dünyasında, söz aləmində
Dönmüşəm dastana, ay Narınc Xatun.
Azaflı haqq gəzir bir sərdar kimi,
Zəri zərdən seçər düz zərgər kimi,
Gah Koroğlu, gah da Ələsgər kimi
Çıxıram meydana, ay Narınc Xatun.
Azaflı ikinci bir şer deməyə başladı. Sonra öz-
özlüyündə fikirləşdi ki, Narınc xatun deyər birə-bir deyir.
Qoy bilsin ki, birə-iki deyirəm. Qoy bilsin ki, mən də
maraqlanıb bu məclisdə olan əhvalatı öyrənmişəm. Aldı
görək nə dedi «Keşiş oğlu» havası ilə:
Narınc xatun mən sədanı eşitdim,
Şair təbin dolğunusan dedilər.
Sazın-sözün fərağında alışan,
314
Məhəbbətin yorğunusan dedilər.
Gözəllərin, gözəlliyin aşiqi,
Saf ürəyinin əməlinin aşiqi,
Öz yurdunun, öz elinin aşiqi,
Şer –sənət vurğunusan dedilər.
Azaflıya ya Həcərsən, ya Niğar,
Məhsətidən, Natəvandan yadigar,
Muğan qızı, özün şair-sənətkar,
Əsl eşqin durğunusan dedilər.
Demə, anası bayaqdan bəri olan əhvalatları eşidirdi.
Gördü ki, oğlu yaman yanıqlı-yanıqlı oxuyur, öz-özünə
dedi: «Oğlum kiməsə aşiq olub, ustadı gəlib gedəndən
bəri halı birtəhərdir». Odur ki, oğlu oxuyub qurtaran kimi
içəri girdi. Onun halını bir cür görüb dedi:
- Oğlum sənə nə olub? İstəyirsən toyunu edək.
Allaha şükür, gözəl-göyçək nişanlın var. Özü də öz
canımız-ciyərimizdir, yaxşı qızdır. Nə deyirsən?
Azaflı cavab verdi ki, yox, ana, hələ dayan. Ana isə
heç nə demədən şübhələnmiş halda gedir.
Azaflı yazdığı naməni Xatuna göndərir. Namə
Muğanda Xatuna çatır, oxuyub çox-çox şad oldu, elə bil
ki, sözlü-sirli bir aləmə düşdü. Məktubu dönə-dönə
oxuyub xeyli fikirləşdi və Azaflıya belə bir məktub yazdı:
Cəfalarda məni çəkmə sınağa,
Başdan-başa məhəbbətəm, Azaflı.
Ürək versəm, könül versəm sədaya,
Etibara sədaqətəm, Azaflı.
Neçə aşiq yandı aman eşqimə,
Kimi yaxşı, kimi yaman eşqimə.
315
Əhdi-peyman, ilqar, iman eşqinə,
Vüsal üçün əmanətəm, Azaflı.
Mən Xatunam, çox bulandım, duruldum,
Xəyal ilə yer-göy gəzdim, yoruldum,
Görməmişdən bir sədaya vuruldum,
Həsrət dolu qəm- möhnətəm, Azaflı.
Bəli, Xatunun ikinci məktubu Azaflıya çatır.
Oxuyur, məzmunundan hali olur, aydın olur ki, Xatun da,
onu sevir. Gəl deyir, həsrətim sənsən.
Bu iki kəlmə söz Azaflının qəlbini əlindən aldı,
sanki öz dünyasına sığışa bilmədi. Otağında var- gəl
eləməyə başladı. Sözlə dolu ürəyini kağıza tökməyə
başladı, görək nə dedi, «Aran gözəlləməsi»ndə:
Dərdimənd aşiqəm həmdəm olmağa,
Mən sənin üzünü görmək istərəm.
Sevda həsrətindən yanıb fərağa,
Odunu, közünü görmək istərəm.
Qəlbimə bağladım hər kəlamını,
Təbimi coşduran tər kəlamını,
Ürəklər oxşayan zər kəlamını,
Şerini, sözünü görmək istərəm.
Azaflıyam, xudam yar olsun sizə,
Olmasın hicranın vurduğu nizə,
Gülsün təbiətin mürvəti bizə,
Xatunum, özünü görmək istərəm.
Bəli, qəlbi Xatunu görmək, dinləmək həvəsi ilə
çırpınan Azaflı məktubu Xatuna yola salır. Məktub gedir
Muğanda Xatuna çatır. Xatun həmkarından gələn
məktubu sevinclə açıb oxuyur. Qəlbində min arzu
316
boylanır. «Demək indi o da məni sevir, mənim
həsrətimsən», - deyir. Həm də məni görmək həvəsindədir.
Xatun bu xəbərdən çox şad olur, böyük arzu, ümidlə
onun yolunu gözləyir. Ancaq günlər, aylar gəlib keçir,
Azaflıdan nə bir xəbər, nə bir məktub olur. Bu
nigarançılıq, bu həsrət Xatunun qəlbini üzür, bəzən öz-
özünə deyir: «İlahi, bu necə sirri-xudadır ki, ondan bir
xəbər yoxdur. Gör neçə aylar keçib gedir». Xatun başında
minbir fikir yenə də Azaflıya məktub yazır. Xeyli
gözləyir, bu məktuba da cavab ala bilmir. Ümidsizlik
içində deyir: «Ya Rəbbim, o mənə biganəlik etsə də
dözərəm, təki ona bir xata gəlməsin». Amma biçarə Xatun
bilmirdi ki, Azaflının başına nə qəzavü-qədər gəlibdir.
Bəli, belə nəql edirlər ki, Azaflı Gürcüstan
mahalında olarkən onun üstünə şər atırlar, bu iş ayırd
olunca Tiflis qazamatında yatır. İş yoxlanılır, heç bir
günahı olmayan Azaflı bəraət qazanır. Öz doğma eli
Şəmşəddin mahalına qayıdır. Hamı onun görüşünə gəlir,
Azaflının gəlişi elin böyük sevincinə səbəb olur. Xatunun
axırıncı məktubunu ustadı Yusif Azaflıya verib deyir:
- Oğlum, Xatunun sənə gələn məktubunu
saxlamışam. Sənin qazamatda olduğunu ona xəbər
vermədim. Allaha çox şükür ki, sənin haqq işin həqiqət
oldu, sağ-salamat evimizə qayıtdın. İndi Xatunu nigaran
qoyma.
Azaflı Xatunun məktubunu açıb oxuyur, üzünü elə
bil qəm dumanı bürüyür. Ustadı bunu duyub dedi:
- Oğlum, nə oldu ki, belə tutuldun?
- Ustad, qulaq as, gör Xatun nə yazır?
Sazı sinəsinə basıb oxudu:
A mənim könlümü bihal eyləyən,
Yad edibən bir bu yana gəlginən.
Könlüm səni istər yaz havasında,
317
Saz götürüb bir bəyana gəlginən.
Nə müddətdir gözü yolda qalmışam,
Ürəyi gileylə, sözlə dolmuşam,
Həsrətin əlində qərib olmuşam,
Həyanımsan, bir həyana gəlginən.
Sanma Xatun dövlət-varı istəyir,
Etibarı, düz ilqarı istəyir,
Sənin kimi əhli –yarı isəyir,
Gəşt eyləyib, bir Muğana gəlginən.
Söz tamam oldu, ustadı soruşdu:
- Oğlum, indi fikrin nədir?
Azaflı dedi:
- Ustad, onun gözü yoldadır, məktubunun cavabını
yazım, qonaqlar aram olandan sonra özüm Muğana
gedəcəm.
Görək Azaflı Xatuna necə cavab yazır və sazını
sinəsinə basıb görək nə dedi:
Sənə qurban olum, ey mehri-mahım,
Günlərini sana, sana, gəlirəm.
Oxudum naməni od oldu ahım,
Saz götürüb düz Muğana gəlirəm.
Gəlirəm hüsnünə pərvanə kimi,
Ağlını itirmiş divanə kimi,
Amandır qınama biganə kimi,
Fəda qılıb can qurbana gəlirəm.
Azaflıyam Şəmşəddindir mahalım.
Qoymaram könlünü üzsün məlalım.
Dolanım başına, ay mahcəmalım.
Salmısan könlümü qana, gəlirəm.
318
Söz tamam olur, ustad deyir:
- Oğlum, çox gözəl yazmısan, Allah səni muradına
yetirsin.
Azaflı məktubu bağladı, şəyirdi Xanları çağırıb
dedi:
- Bu məktubu apar sal yola, getsin.
Xanlar Xatuna yazılan məktubu yola salır, Azaflıya
ayrı bir məktub, gətirir. Bu məktub Kəlbəcər mahalından