Adam var ki, su sonası yar mehriban istəyir,
Adam var ki, qan qalası iblis oğlu-iblisdi,
Adam var ki, qadir sübhan – Şahi Mərdan istəyir.
Adam var ki, məhəbbəti, eşqi yanar dünyada,
Adam var ki, sədaqəti dostu qanar dünyada,
Adam var ki, səxavəti hörmət anar dünyada,
324
Adam var ki, ədaləti haqqı qanar dünyada,
Adam var ki, şan-şöhrəti hədər sanar dünyada,
Adam var ki, ibadəti edər kənar dünyada,
Adam var ki, təbiəti xaliq sanar dünyada,
Adam var ki, qəm möhnəti qəlbi sınar dünyada,
Adam var ki, ünsiyyəti şaha qonar dünyada,
Adam var ki, var-dövləti gəzər dinar dünyada
Adam var ki, təxti-rəvan şahı cahan istəyir.
Adam var ki, hər büsata çatar gedər, Azaflı,
Adam var ki, xarabata batar gedər, Azaflı,
Adam var ki, yata-yata yatar gedər, Azaflı,
Adam var ki, min-min xəta tutar gedər, Azaflı,
Adam var ki, ata-ana satar gedər, Azaflı,
Adam var ki, minər ata tatar gedər, Azaflı,
Adam var ki, can barata qatar gedər, Azaflı,
Adam var ki, qazamata atar gedər, Azaflı,
Adam var ki, heyvanata otar gedər, Azaflı,
Adam var ki, kainata səttar gedər, Azaflı,
Adam var ki, yüz həyata qatar gedər, Azaflı,
Adam var ki, gəzər sağ can haqqı-divan istəyər.
Azaflının bu divanısına hamı heyran qaldı. «Əhsən
kəlamına, biz belə divanı eşitməmişdik. Çox sağ ol, bizi
feyziyab etdin. Azaflı, bayaq səninlə zarafat edirdik. Sən
doğrudan da qüdrətli sənətkarsan, hamımız üzünü
görmədən belə səni çox istəyirik», - dedilər.
Şəmşir dedi:
- Gördünüzmü mən düz deyirəm. Onun gəlişi ilə bir
təcnis yazdım. Qulaq asın onu deyim. Çünki ustadlar
divanından sonra təcnis demişlər. Aldı Şəmşir görək nə
dedi:
Nə zamandı qalıb həsrəti didar,
Bu gün qonaq gəldi bu dağ bu dağa.
325
Elə bil gül açıb, gəlibdi bahar,
Könül bağçasında bu tağ, bu tağa
Azaflı dedi:
- Ustad, təcnisə cavab vermək olmaz, amma
oxşatmaq olar. Təzadı ilə demək olar. Odur ki, dağın
təzadı arandı. İcazə ver, əksini mən deyim.
Aldı Azaflı:
Aranmı yaxşıdı, dağmı yaxşıdı,
Deyiblər gözəldir aran arana.
Düz-əyri, xeyir-şər vaxtın naxşıdı.
Salar ayrılığı aran-arana
Aldı Şəmşir:
Dərs aldım yetişdim iki sənədə,
Bir gün yol düşəcək iki sənədə.
Eşqidən çəkilib iki sanədə,
Baxıram oxşayır bu dağ bu dağa.
Aldı Azaflı:
Kamal haqdandı birinci sinə,
Vurğunam sənətin bir incisinə.
İnsan duyğusunun birincisi nə?
Əzəl namus, qeyrət, ar an ar ana.
Aldı Şəmşir:
Şəmşir üçün zərdin ayağı dostun,
Doğsun günəşinin ay ağı dostun.
Mənimlə süzülüb ay ağı dostum,
Əriyib qarışır bu dağ bu dağa.
Aldı Azaflı:
326
Azaflı namərdin ata daşını,
Mərd igidlər vurmaz ata daşını,
Əsil oğul atmaz ata daşını,
Tez-gec qohum-qardaş aranar ana.
Şəmşir Azaflının əllərini sıxıb onu varlığı ilə
bağrına basdı və dedi:
- Əhsən istedadına, fitrətinə, zehninə, təbinə,
ilhamın artıq olsun, bərakallah. Doğrudan da mənim
təcnisimə cavab oldu. Sən varlıqların əksini də, təzadını
da yaxşı bilirsən, mən dağı dedim, sən aranı. Mən daşı
desəm sən torpağı deyərsən. Böyük sənətkarsan, çox
sevinirəm ki, xalqımızın sənin kimi kamil, qüdrətli
sənətkarı vardır. Allah sənə uzun ömür versin, hələ
cavansan, yazıb-yaradasan.
Azaflı Aşıq Şəmşirdən bir söz demək üçün icazə
istədi, ustad dedi: «İzindir, buyur».
Aldı Azafclass="underline"
Mən səni görəndə, ay Dədə Şəmşir,
Vurğunun nuranı yadıma düşdü.
Abbas Qurban, Qasım, Hüseyn, Ələsgər,
Qurbanı, İmanı yadıma düşdü.
İstərəm canımı yandırsın odun,
Qopuzun, kamanın, ney, sazın, udun.
Mən səni görəndə Dədə Qorqudun
Oğuzlar dastanı yadıma düşdü.
Azaflı quludur düz etibarın,
Dərd ürəklərdən getməz diyarın.
Mən səni görəndə mərd ataların
Məclisi, dövranı yadıma düşdü.
327
Azaflı bu şeri deyəndə hamı bir cür oldu. Şəmşir
Azaflını qucaqlayıb öpəndə hər ikisinin gözündə bir neçə
qətrə yaş damlaları göründü. Çünki bu vaxt Vurğun
əhvalatı yada düşdü.
Bəli, məclis aram olanda Azaflının əmisi oğlu
Qəzənfər ayağa qalxıb dedi:
- Şəmşir baba, Mikayıl Azaflıya icazə ver, indi
əmisinin, həm də mənim qonağım olsun. Bir neçə gün də
məclis bizdə keçsin.
Şəmşir dedi:
- Oğlum, Azaflı bütün mahalın qonağıdı, buyurun,
indi də sizdə olaq.
Qəzənfər Kəlbəcərdə olurdu. Səhəri Kəlbəcərdən
Qəzənfərin evində Azaflının adına böyük bir məclis
quruldu. Qohumlar, dostlar, şairlər, aşıqlar, sənətsevərlər
və bütün istəyən-sevən hamısı gəldi. Erkəklər kəsildi,
qurbanlar paylandı. Əmisi oğlu Qəzənfər dedi:
- Əmioğlu, əhdim var, gərək yeddi qurban kəsəm,
qonaqlar çoxaldı.
Kəlbəcər mahalında Şəmşirdən sonra böyük
sənətkar və kamil şair-aşıq Qəmkeş Allahverdi məclisdə
dövran etməyə başladı. Aldı Qəmkeş görək nə dedi:
O qədər ki, həsrətini çəkmişdim,
Saya saldı haqqı, tarı Azaflı.
Hicran hücrəsindən, qəm qalasından
Azad etdi intizarı Azaflı.
Qəmkeş belə deyəndə Azaflı sazını sinəsinə basıb
görək nə dedi:
Dünya faciədir, həyat vahimə,
Tutub çərxi-fələk marı, a Qəmkeş.
Gah dönür zalıma, gah gəlir rəhmə,
328
Gah tökür boranı, qarı, a Qəmkeş.
Aldı Qəmkeş:
Ariflər sözümü saymaz qəbahət,
Şeri sənə verib Sahibi-qüdrət.
Özün bir azəri, ismin kainat,
Bizim elin iftixarı Azaflı.
Aldı Azaflı:
Bilməm azəriyəm, əğəməm, türkəm,
Çox yadlar əlində talanmış ölkəm.
Yarandım elimin qəhrını çəkəm,
Yazan yazdı məhbəsdarıya, Qəmkeş.
Aldı Qəmkeş:
Budadı Qəmkeşi qəhrin sitəmi,
Olaq sirr yoldaşı könül həmdəmi.
Yoxluğu, varlığı, şadlığı, qəmi
Bölək qardaş kimi yarı, Azaflı.
Aldı Azaflı:
Azaflıyam, verdim sizə könlümü,
Bağladım vicdanı düzə könlümü.
İstərəm əzaba dözə könlümü,
Çəkək vətən dərdi, arı, a Qəmkeş.
Söz tamam oldu. Hər tərəfdən əhsən-əhsən sədaları
dağlara, dərələrə səs saldı. Məclis çox gur keçirdi. Bu ara
Azaflı çox yorulmuşdu, məclisdən icazə aldı ki, bağçada
bir az dincəlib gəlsin.
Hamı razı oldu. Azaflı bağçada oturub hər şeyi seyr
edirdi. Birdən fikirləşdi ki, ay dili-qafil, Kəlbəcərdə şəfa
bulağı var, bura Ələsgər oylağı olub, Qurban oylağı olub,
İman sorağı olub, Vurğun qonağı olub, Şəmşir çırağı olub,
329
nə üçün bir Kəlbəcər şeri yazmayım. Elə oradaca bir şer
yazıb, yenə məclisə gəlir.
Gələndə görür ki, şair Əli Qurbanov görüşə gəlib.