- Xanım qız, bu oğlan Aşıq Mikayıl Azaflıdır. Sizi
görməyə gəlibdi.
Xatun sevincdən tutulmuşdu, heç nə deyə bilmədi.
Bu an Azaflı ona yaxınlaşıb dedi:
- Salam, Xatun, xoş gördük!
Xatun da onun salamını alıb dedi:
- Xoş gəlmisiniz!
Bu vaxt anası onları içəri dəvət etdi. Hörmətlə yer
göstərdi, onlar izn istəyib oturdular. Elə bil ilk baxışdan
bu duru bənizli, zərif, gözəl, heyran baxışlı Xatun
Azaflının qəlbini özünə əsir etdi. Xatun isə bu təsadüfi
görüşdən özünü itirmişdi.
Bəli, bu vaxt Azaflının gəlişini bilən dostları,
tanışları onu görməyə gəldilər. Əlbət ki, Aşıq Azaflıynan
Narınc Xatunu kim dinləmək istəməzdi. Odur ki,
Azaflının gəlişinə aramı bir məclis düzəldi. Hamının fikri
Azaflı ilə Xatunda idi. Qəlbi sözlə aşıb-daşan Azaflı
məclisdən izn istəyib, sazı köynəkdən çıxartdı. Zilini zil,
bəmini bəm edib, görək nə dedi:
Aranda gəzdiyim dağda göründü.
Nə gözəl qədəmim buraya düşdü.
Zirvələr baş əydi səcdəgahıma,
Elə bil aləmlər haraya düşdü.
Azaflı belə deyəndə məclis əhli Xatundan xahiş etdi
ki, o da bir söz desin. Xatun bu təklifi yerə salmayıb
görək nə dedi:
Hər bir günün fərəh dolu anı var,
Ömrümün bu günü necə say düşdü.
Elə bil qarşımda baş əydi dağlar,
336
Aranıma haray düşdü, hay düşdü.
Azaflı:
Püskürən eşqimdən qopdu hərarət,
Elə bil təsadüf oldu zərurət.
Dolanım başına, edim ziyarət,
Canım qurbanıdı, fədaya düşdü.
Xatun:
Fərəhimdən gözümə nur ələndi,
Yerlər, göylər sevincimə bələndi.
Qədir dostlar söz qədrini biləndi,
Bu ülfətdən bu gün mənə pay düşdü.
Azaflı:
Getsin Azaflının ahı, naləsi,
Yanar vüsalında qəmin şələsi.
Günəşin işığı, Ayın şöləsi
Kainat gözümdə dünyaya düşdü.
Xatun:
Bu dünyanın qəm üzünü kim dilər,
Ağır yükün ağırlığın nər bilər.
Xatun deyər zər qədrini zər bilər,
Getdi möhnət, sevinc mənə pay düşdü.
Bu iki aşiq deyişsə də gözləri bir-birindən
ayrılmırdı. Sanki ürəkləri də bir-biri üçün döyünürdü.
Xatunun yaxın bir adamı astadan Xatunun qulağına dedi:
- Ay qız, bu ustad çox hazırcavabdır, özünü gözlə,
meydanda məğlub olma, o bütün şer formalarının
hamısını bilir. Tez qıfılbəndə keç.
Xatun istəmirdi ki, Azaflı məğlub olsun, çünki nə
müddətdi onun həsrətini çəkirdi. Söz tamam olanda Azaflı
Xatuna dedi:
- Xanım qız, indi məclis, söz sizindir.
337
Xatun bir qədər tərəddüd etdi, amma məclisdəkilər
əl çəkmədi. Yerbəyerdən: «Söz sənindi, Xatun,» - dedilər.
Bu an Xatun Azaflıya baxdı, Azaflı işarə elədi ki, de.
Xatun bundan çox məmnun qaldı. İndi görək aldı Xatun
nə dedi:
Bir hakim görmüşəm beş aləm üstə,
İki gedir, iki uçur, bir olur.
Səkkiz min yeddi yüz altmış içində
Şeytan olur, mömin olur, pir olur.
Azaflı məclisdəkilərdən icazə istədi, hər bəndə beş
dəqiqə vaxt vermək olarmı? Dedilər bəli, lap on dəqiqə də
olar. Xatun çox peşman oldu, ürəyində dedi kaş
deməyəydim. Azaflı dedi:
- Xatun, sözünün cavabına qulaq as, amma fikrini
dəyişmə.
Görək Azaflı nə dedi:
İnsan bir aləmdir, beş budaq üstə
İki ayaq, iki qolu bir olur.
Səkkiz min yeddi yüz altmış saat
Alim olur, nadan olur, pir olur.
Xatun:
Dördü beş-beş, iyirmi beş cəmi bir,
Birində altı yol, dərdi-qəmi bır.
Arzusu bir, diləyi bir, qəmi bir,
Açıq olur, bağlı olur, sirr olur.
Azaflı:
Dörd əl-ayaq barmaq beşə bağlıdır,
Bir başda altı yol işə bağlıdır.
338
Ürəyi ürəyə,demə bağlıdır,
Aşiq olur, məşuq olur, sirr olur.
Xatun:
Xatun deyər neçə ad var Quranda?
O nədir ki, çarx dolanır hər anda?
O nədir ki, yer-göy gəzir, bir anda,
Alim olur, sultan olur, pir olur.
Azaflı:
Azaflı, san min bir ad var Quranda,
Kainatı çərx dolanır hər anda.
Fikir-xəyal, yer-göy gəzir, bir anda,
Dərya olur, dünya olur, sirr olur.
Söz tamam oldu, hamı bu iki sənətkara ürəkdən
əhsən-əhsən söylədi. Xatun Azaflının əllərini sıxıb dedi:
- Böyük ustad, indi söz sizindir.
Azaflı dedi:
- Mən səninlə görüşməyə gəlmişəm, deyişməyə yox,
sabah Ceyran bulağında deyərəm. İndi sənə bir qatar
sözüm var, qoy onu deyim.
Sazı sinəsinə basıb görək nə dedi:
Bu könlümün dünyasında
Müdam andım, gəzdim səni.
Aşiq, dərviş libasında
El dolandım, gəzdim səni.
Xatun:
Sehri-eşqin xatasında
Yaralandım, gəzdim səni.
Onun qaynar sevdasında
339
Paralandım, gəzdim səni.
Azaflı:
Yolum düşdü min zülmətə,
Əsir oldum qəm-möhnətə.
Ən müqəddəs məhəbbətə
Mən inandım, gəzdim səni.
Xatun:
Ürəyimin bir səsindən
Nəfəs aldım nəfəsindən.
Xəyalının şöləsindən
Qaralandım, gəzdim səni.
Azaflı:
Azaflıyam amanlarda,
Dağ-dağ oldum zamanlarda.
Tufanlarda, yamanlarda
Oda yandım, gəzdim səni.
Xatun:
Xatun kamın alar kamdan,
Pərvanələr yanar şamdan.
Diyar-diyar el-obamdan
Aralandım, gəzdim səni.
Hər iki aşiq-məşuq elə bil dünyaya təzə gəlmişdilər.
Sevincin, şadlığın, şənliyin ləzzəti göylərin tacına,
gecənin qaranlığına nur çiləyirdi. O gecə səhərə kimi
aşiqlə-məşuq söhbət etdilər. Xatun soruşdu ki, neçə
vaxtdır səndən nə bir məktub, nə də bir xəbər gəlir,
ümidimi itirmişdim.
Azaflı dedi:
340
- Əzizim, insan qəza-qədərdən qaçıb qurtara bilmir.
Allaha çox şükür ki, tale bizi burada görüşdürdü. Mən
ağır günlərimdə belə səni görmək ümidi ilə yaşamışam.
Azaflı başına gələn hadisədləri nəql elədi. Xatunun
qəmi sevincə, sevinci qəmə qarışdı. Xatun dedi:
- Demək sənə böhtan atılmış, xeyli əziyyət
çəkmisən. Bəs niyə mənə yazmamısan?
- İstəmirdim, sənin qəlbin ağrıya.
Xatun yenə dedi:
- Demək, anan səni nişanlamışdı?
Azaflı dedi:
- O mən istəmədən olubdu. O vaxtı səndən məktub
alanda, ustad Yusif sənin xəbərini gətirən gündən bütün
varlığımı sənə vermişəm. Səndən qeyri ürəyimdə heç kim
yoxdur. İndi elə bilirəm bütün dünya-aləm buradadı.
Hər iki aşiq şirin-şirin söhbətlərlə səhəri açdı.
Səhərlər üzünüzə xeyirliklə açılsın.
Azaflının dostları, tanışları, sənətsevərləri vaxta
hazır olub Xatunla Ceyran bulağına getdilər. O günü
Ceyran bulağının qonaqları çox idi, amma Azaflı ilə
Xatun ən əziz qonaq sayılırdı. Hamı Azaflını gözləyirdi
ki, bir söz desin. Azaflının gözü isə Ceyran bulağının