daşına yazılmış adlarda idi: «Səməd Vurğun-Şəmşir».
Onun üstünə çox qonaqlar gəlib-getmişdi: Aşıq Ələsgər,
Aşıq Alı, Aşıq İman, Aşıq Qurban, Aşıq Şəmşir, Səməd
Vurğun. Azaflı sazı köynəyindən çıxarıb, görək Ceyran
bulağından nə soruşur, nədeyir:
Gəlmişəm türbəni ziyarət edim,
Ellərin oylağı Ceyran bulagı.
Kef-dəm əvəzinə fəğan eylədim,
Dərdlidir qonağın, Ceyran bulağı.
Başında saxlayır göyü dağların,
341
Qüdrətdən nur səpir axar-baxarın.
Karvan –karvan gəlir hər gün zəvvarın,
Kəsilməz yığnağın Ceyran bulağı.
De niyə üzümə nisgilli baxdın,
Talanmış könlümü yandırıb-yaxdın.
İstədim su içəm, qəlbimə axdın,
Bir intizar dağı Ceyran bulağı.
Dəlidağ başında mil tarixin var,
Salsaldan, Babəkdən qalmış yadigar.
Mehmanın olubdur Koroğlu, Nigar,
Əsrlər növrağı, Ceyran bulağı.
Azaflı, inlədi ürək sözlərin,
Hanı Ələsgərdən ayaq izlərin?
Vurğunu axtarır yaşlı gözlərin,
Şəmşirin oylağı Ceyran bulağı.
Azaflının Ceyran bulağına dediyi söz hamının
ürəyindən oldu. Xahiş etdilər ki, Xatun da bir söz desin.
Azaflı dedi:
- Ceyran bulağına mən dedim, Dəlidağ da onun
vuqarıdır, ona da Xatun desin.
Xatun Azaflıdan izn istəyib görək nə dedi:
Bahar gəlib gözəlləşdi
Dəlidağ da, Dəlidağ da.
Gözəlliklər sehirləşdi
Dəlidağda, Dəlidağda.
Yapıncısın salıb belə,
Qarı, buzu dönüb selə,
Bərəkətdir günə, elə
342
Dəlidağ da, Dəlidağ da.
Cilvələnib hüsnü mehdən,
Çəmən yuyur üzün şehdən,
Sədalanıb dərə neydən
Dəlidağda, Dəlidağda.
Çeşmələrin suyu baldır,
Çiçəklərin sarı, aldır,
Gözəllikdə gözüm qaldı
Dəlidağda, Dəlidağda.
Xatun Şəmşir sözün istər,
Etibarın düzün istər,
Mərd iyidlər izin istər
Dəlidağda, Dəlidağda.
Hamı bu iki sənətkara çox sağ olsun, var olsun, bizi
feyziyab etdiniz, ilhamınız, təbiniz artıq olsun dedi.
Ceyran bulağının qonaqları yeyib-içəndən sonra hər kəs
öz istədiyi dağları, yamacları, seyr etməyə getdi. Azaflı ilə
Xatun da təbiətin dağlara verdiyi gözəlliklərə,
çəmənliklərə tamaşa edirdilər. Gələcəklərindən heç nə
demirdilər. Xatunun qəlbi kədərlə dolmuşdu. Azaflı
düşündü etdi ki, yəqin məndən söz istəyir. Görək Azaflı
nə dedi:
Sevgilim, gözəlsən Günəşdən, Aydan
Ulduzlar zəvvardır elindən ötrü.
Cənnətin qızları tökülüb göydən,
Tamaşana gəlir telindən ötrü.
Məhəbbət çırağı, eşqin işığı,
Gözəllər mürşüdü, el yaraşığı,
343
Şaha baş əyməyən haqqın aşığı
Əsir-yesir olub dilindən ötrü.
Azaflıyam, ey yar, qəlbində olam,
Eşqinə vurğunam, eşqinə qulam.
Ey qibleyi-aləm, olarmı qalam,
Dolanım başına belindən ötrü.
Xatun yenə dillənmədi, Azaflı ürəyində fikirlələşdi:
«Yarəbb, görəsən buna nə oldu? Mənim günahım nədir? »
Elə bil minbir mənzərəli dağları duman aldı. Aldı görək
nə dedi:
Sənə ürək verdim, pənah gətirdim,
Günahsız öldürmə yar, insaf eylə.
Qoy özü öldürsün məni gözlərin,
Vermə yad əlinə, bir insaf eylə.
Dünyaya sığmayan ürəyə sığar,
Bəla da acıqdan, qəzəbdən doğar.
Bulud təki dolan, yağış tək yağar,
Baharda yağdırma qar, insaf eylə
Azaflı neyləsin üzü dönəndə,
Məhəbbət işığı birdən sönəndə.
Asdır boğazından, öldür sinəndə,
Qur o saçlarında dar, insaf eylə.
Xatun o zaman Azaflının üzünə baxdı, gözlər
gözlərə zilləndi, yenə dinmədi. Görək indi nə dedi, «Baş
sarıtel» havası ilə:
Verdin eşqin bəlasını
Xana-xana, a tərlanım.
344
Yıxaq hicran qalasını
Yana-yana, a tərlanım.
Olsun əhd-peymanımız,
İlqarımız, imanımız.
Keçib gedir zamanımız,
Sana sana, a tərlanım.
Azaflıyam diləyimi,
Küsdürmüşəm mələyimi,
Gəl qanatma ürəyimi
Qana-qana, a tərlanım.
Bu zaman Xatun gülə-gülə Azaflının əllərindən
tutub dedi:
- Səni sınayırdım, görüm doğrurdan da məni
sevirsənmi? İndən belə ixtiyar sənin əlindədir. Necə
istəyirsən elə edə bilərsən.
Azaflı dedi:
- Əzizim, mən yola düşməliyəm, həm də Gürcüstan
mahalında toyum var.
Xatun bu an dəli kimi oldu. Gözləri dola-dola görək
nə dedi:
And verirəm o dağlara,
Getmə, amandır, gəl getmə.
Bu müqəddəs bulaqlara,
Getmə, amandır, gəl getmə.
Azaflı:
Səbr eylə döz mehr-ülfətim,
Söz vermişəm, gedər gəlləm.
Yaxşı saxla əmanəti,
Söz vermişəm, gedər, gəlləm.
345
Xatun:
İndi bildim pənahım sən,
Sevincim sən, gunahım sən,
Kənizinəm, ay şahım, sən
Getmə amandır, gəl getmə.
Azaflı:
Canım qurban yar boyuna,
Dünya dəyər bir muyuna.
İki gəncin mən toyuna
Söz vermişəm, gedər, gəlləm.
Xatun:
Xatun deyər getmə aman,
Qoyma könlümü bədguman.
Can istəsən can da qurban,
Getmə, amandır, gəl getmə.
Azaflı:
Azaflının bu halına,
Yanar eşqin məlalına.
Gürcüstanın mahalına
Söz vermişəm, gedər, gəlləm.
Söz tamam oldu. Azaflı dedi:
- Əzizim, bu ayrılıq hər ikimiz üçün çox çətindir.
Bilirəm səndən ayrı mənim də səbr-qərarım olmayacaq.
Xatun göz yaşları tökərək dedi:
- Əzizim, mən səni itirməkdən qorxuram, çünki sən
ananın sözündən çıxa bilmirsən.
Azaflı Xatunun göz yaşlarını silərək dedi:
- Mən anamın dediyi ilə heç vaxt razılaşmayacam.
Mənim yeganə arzum, diləyim, məhəbbətim sənsən.
Xatun dedi:
346
- Mən səni hər gün, hər an gözləyəcəm. Saçlarım
ağarsa belə yenə səni gözləyəcəm.
Azaflı dedi:
- Əzizim, mehribanım, mən səni dünyanın o başında
olsan belə tapacam.
Xatun dedi:
- Nə edək, bu ayrılıq yenə bizim üçün çətin bir yol
açdı.
Ürəyi qəmlə dolan Xatun görək nə dedi:
Səndən ayrı bilirəm mən,
Yaman olar bu ayrılıq.
Həsrətinlə yanar könlüm,
Aman olar bu ayrılıq.
Azaflı:
Ey Xatunum, ey cahanım,
Xəyal olar bu ayrılıq.
Məhəbbətdə imtahanım
Sual olar bu ayrılıq.
Xatun:
Günlər keçsə sına-sına,
Cəfalarda məni sına.
Gözlərimin qarasına
Duman olar bu ayrılıq.
Azaflı:
Əgər olsa bir mümkünüm,
Səndən ayrı olmaz günüm.
Dağ-dağ eylər ərşi ünüm,
Məlal olar bu ayrılıq.
347
Xatun:
Saldın eşqin axarına,
Yandım günəş baxarına,
Xəyal düşsə baharıma,
Güman olar bu ayrılıq.
Azaflı:
Şirin görüş, sevinc qəmi,
Gözlərimin yaşı zəmi,
Eşqimizin sınaq dəmi
Aman olar bu ayrılıq.
Xatun:
Xatun deyər, ay aləmim,
Oldun fikri, qəhri-qəmim.