Mənəm deyənlərin yurdu heç mələr,
Axar çaylar, qaynar bulaq, çeşmələr,
Nə olacaq görən sular dünyada.
Səməd ki var, bir quruca cəsəddi,
Ölüm ki var, bu hamıya rəsətdi,
Qanlı fələk, bəs bu necə mürvətdi,
Cavan oğlanlar da ölər dünyada.
NAMƏRDIN
Ay ağalar, gəlin sizə söyləyim,
Bu dünyada keçməz işi namərdin.
Yeridir evinə bir qonaq gəlsə,
Açılmaz qabağı, qaşı namərdin.
Dərdə düşsən ondan diləmə dərman,
Üzünə xoş baxar, dalınca düşman,
Dilərəm üzünə çıxsın bir yaman,
Mudam zəhər olsun aşı namərdin.
Səməd deyər sirrin vermə hər yada,
Dərdi olan batar qəmdən dəryada,
Dilərəm mövladan fani dünyada,
Qeyli-qala düşsün başı namərdin.
GÖR
76
Məcnun olub səhralara düşmüşəm,
Zeydsən, Leylinin sorağını gör.
Dağdan-dağa səngxarə çəkmişəm,
Şikəstə əndamın sor, ağını gör.
Hicran gəldi, ver sevdiyim, bus dana,
Qoynun içi əcəb donub bustana,
Abi-zülal bulanıbdı bustana,
Təşnəsən, durma gəl, sor ağını gör.
İstəsən ki, eşq içində üzəsən,
Nəzər etmə nakəs olan üzə sən,
Qəsdin olsa ilqarını üzəsən,
Öysüzdü Səmədin sorağını gör.
BOZALQANLI HÜSEYN
Hüseyn Məşəcəfərqulu oğlu Quliyev 1865-ci ildə
Tovuzun Bozalqanlı kəndində dünyaya göz açmışdır.
Dövrünün məşhur aşıq və şairi olan Bozalqanlı Hüseyn aşıq
şerinin gözəl nümunələrini yaratmışdır. El sənətkarı 1941-ci
ildə dünyasını dəyişmişdir.
DÜŞMÜŞƏM
( Aşıq Ələsgərlə deyişməsindən)
Qırxlar piri özü verib dərsimi,
Şair cərgəsində sana düşmüşəm.
Arif məclisində, alim yanında
Neçə dəfə imtahana düşmüşəm.
77
Bir zaman əlimdə zil, bəm saz oldu,
Gözəllər mənimlə üzbəüz oldu,
Suyum artıq gəldi, tozhatoz oldu,
İndi də yumşalıb una düşmüşəm.
Özüm aşıq olub gəzirəm eldə,
Qaldı həsrət gözüm əbrişim teldə,
Ələsgər danışan, təsbeh timsalda,
Hüseyn deyər haman dona düşmüşəm.
MIRZƏ SƏMƏD
Mirzə Səməd Həsən oğlu Hacıməmmədov 1879-cu ildə
Qazağın Daş Salahlı kəndində dünyaya gəlmişdir. Aşıq
yaradıcılığı Mirzə Səməddə hələ uşaqlıq illərindən böyük
maraq oyatmışdır. İstedadlı şair müasiri İsmayıl Katibin
təkidilə ustad aşıq Bozalqanlı Hüseynlə deyişmişdir.
Mirzə Səməd 1965-ci ildə vəfat etmişdir.
GƏLSIN
Bizdən salam olsun Aşıq Hüseynə,
Əgər aşıq isə meydana gəlsin.
Həcvi-hədyan deyib lovğalanmasın,
Qərq olar dəryaya-ümmana gəlsin.
78
İnna fətəhnada neçə nöqtə var,
Neçə əlif, neçə zirilə zəbar,
Sualıma cavab versin müxtəsər,
Verəmməsə dəli, divana gəlsin.
Süleyman asmana çıxıb gəzdimi?
Min mehracda geşt etdiyi düzdümü?
Məryəm kimdi: gəlindimi, qızdımı?
Gər bilməsə çeşmi-giryana gəlsin.
Şagirddən nəsihət olmaz ustada,
Dərya dalğalansa məhv olar ada.
Şairlik elmindən olsa piyada,
İzn ver dərs almağa loğmana gəlsin.
Hər kəs dərs alıbsa qırxlar sayınnan,
Gərək barat alsın mərd meydanınnan,
Hazırsa keçməyə başı, canınnan,
At minib mərdana, meydana gəlsin.
Mirzə Səməd elan yazdı hər yana,
Gətirib meydanda Rüstəmi yana,
Kimdə hünər varsa bizim meydana,
Bələnmək istəsə al-qana gəlsin.
AŞIQ NAĞI
Aşıq Nağı (Bədəlov) 1880-ci ildə Göycə mahalının
Kəsəmən kəndində dünyaya göz açmışdır. Uşaq yaşlarında
məşhur şair Molla Əsgərdən dərs almış, «Qurani-Kərim»i
mükəmməl öyrənmişdir. Aşıq Nağının ustadı Aşıq Ələsgər-dir.
79
Aşıq Nağı 1925-ci ildə Xanlar rayonunun Fadıllı kəndinə
köçmüş, orada Abbas adlı bir nəfərin evinə sığınmışdır. Ustad
sənətkar sayılan Aşıq Nağı tezliklə el-obanın məhəbbətini
qazanmışdır. Deyilənlərə görə Aşıq Nağı ucaboylu, irigözlü,
çatmaqaşlı, qeyri-adi gur səsə malik, gözü-könlü son dərəcə tox
insan olmuşdur. Dağıstanlı Aşıq İsgəndərlə deyişməsi,
təcnisləri, vücüdnaməsi Aşıq Nağının aşıq şerinin ən çətin
növlərində şer deməyi bacaran sənətkar olduğundan xəbər
verir.
Aşıq Nağı 1976-cı ildə Xanların Fadıllı kəndində vəfat
etmişdir.
NƏ AYƏ GƏLDİ
Əvvəl ki cənab Cəbrayıl xəlq oldu,
Nə səda eşitdi, nə ayə gəldi?
Həzrət Adəm abı-xakdan xəlq oldu,
Ayağa durmamış nə ayə gəldi?
Aşıq olan sözün söyləməz beca,
Mən oxumuşam əlif-beynən çox heca,
Məhəmməd peyğəmbər getdi meraca,
Nə səda eşitdi, nə ayə gəldi?
Mən Nağıyam, gözüm düşüb bir bağa,
Bir bağçaya, bir bağmana, bir bağa,
Mənim fikrim seyrə çıxır bir bağa,
O qədər ləngidi, bir aya gəldi.
DODAQDƏYMƏZ
YAZILDI
Həqiqətdi dastanlarda deyərlər,
Səhər nahar, gecə Leyli yazıldı.
80
Aşıqlıqda ad qazandı Ələsgər,
Şirinlikdə hər calalı yazıldı.
Əsəd də hər yanda yaxşı ad aldı,
Ələsgər dəryadı, Əsəd kanaldı,
Qeysin atası sağ əlindən qan aldı,
Haraya dəydisə Leyli yazıldı.
Gələndə Leyliyə hər nə hadisə,
Dəqiqə tarixdə yetirdi Qeysə,
Zeyd də nə qədər zillət çəkdisə,
Nə incidi, nə gileyli yazıldı.
Nağı, hekayəni şirin deyərlər,
Həsrət qaldı yara Şirin deyərlər,
Səyyadla Sədətə şirin deyərlər,
Dillərdə dastanı xeyli yazıldı.
OLARMI
Zimistan qəhrini çox çəkib ellər,
Baharda qəhrini ayaz alarmı?
Buludlar çaxnaşıb gəzir havada,
Silinsə göy üzün a yaz olarmı?
On iki ayın mübarəki bir aydı,
Qərar qoyub otuz günü bir aydı,
Möhnət var ki, dəqiqəsi bir aydı,
Dəyqə azalmaqla ay azalarmı?
Nağının əməli əldə gələndə,
Xəstəyə nar xoşdu əldə gələndə,
Əzrayıl çəngəli əldə gələndə
Titrədər bədənimi ayaz olarmı?
81
DEYİŞMƏLƏR
Aşıq İsgəndər:
Yekələnib Qaracaya gəlibsən,
Sənin fikrinə qalaram indi.
Aşıq olmayan yerdə usta olubsan,
Sazını əlindən alaram indi.
Aşıq Nağı:
Çox da yekələnmə ustayam deyib,
Mən səni alçağa salaram indi.
Bura gələn əbəs yerə gəlməyib,
Canını odlara qalaram indi.
Aşıq İsgəndər:
Baxanda görürəm mətahın azdı,
Qoymaram gedəsən buradan sazdı.
Demə hava xoşdu, isti payızdı,
Mən səni borana salaram indi.
Aşıq Nağı:
Hələ düşməmişəm borana-qara,
Özündən basanlar tez düşər dara,
Səni sallam bir tükənməz azara,
Canbəsər canını allam indi.
Aşıq İsgəndər: