Kişi: «Allah amanında» - deyib yolu alır əlinə. Gethaget,
gethaget axır gəlib yetişir dağa. Başlıyır o tərəf-bu tərəfə
boylanmağa. Gözünə bir inni-cinni dəymir. Yamacnan yuxarı
qalxır. Bir də görür, elə tozanaq qopub ki, gəl görəsən. Tez
özünü atır tozun içinə. Göy libaslı atlının qabağını kəsir.
Başlıyır Əllamənin dediyini söyləməyə. Atlı o saat razılaşmır.
Bir xeyli fikrə gedir. Axır ki, qərar verib gəlir Əllamənin
yanına. Kişi Əllaməyə yaxınlaşıb deyir:
- Ay oğul, bu da sən dediyin göy libaslı atlı. Di yoz
yuxusunu.
Əllamə özünü qoyur tülkülüyə. Səsini çıxartmır. Atlı da
qalır mat-mətəl. Ha o tərəf-bu tərəfə baxırsa, çağadan başqa
bir inni-cinni gözünə dəymir. Atlı əməlli-başlı cin atına minib
bağırır:
- Bura bax, qoca. Belə səni görüm dilinnən qarayara
çıxsın! Yekə kişisən, barı saçınnan saqqalınnan utan!
11
Doluyufsan məni? Sən öl, səni elə doluyaram adın da yadından
çıxar! Bu ki, bir tikə uşaqdır. Məni çağa yanına gətiribsən?
Əllamə bunu gözlüyürmüş kimi tez dillənir:
- Öz dilinnən qarayara çıxsın. Dədəmi yanına mən
göndərmişəm. Nə sözün var, maa denən. Dədən yaşda kişiynən
nəyşin var?
Atlının dili ağzındaca quruyur. İstiyir nəysə desin,
deyənmir ki, deyənmir. Bunu görən Əllamə başlıyır yuxunu
söyləməyə:
- Yuxunda görübsən ki, bağında elə yekə, elə hündür ağac
bitib, gəl görəsən. Adam baxsa papağı başınnan düşər. Üstəlik
ağacın qol-budaqları da dünyanı bürüyüb.
Atlının ta deyiləsi sözü olmur. Elə matı-qutu quruy-
quruya başlıyır Əllaməni dinləməyə.
Əllamə genə dillənir:
- Gördüyün o yekə agac sənin nəslindir. Sənnən
törüyənnər o qədər artacaq ki, axırda bütün dünyanı tutacaq.
Atlı yaman söyünür. «Allah sənnən razı olsun!» - deyib
yola düzəlmək istəyir. Əllamə onu saxlıyıb deyir:
- Əmi, mənim şərtimi qəbul elədin. Mən də yuxunu
yozdum. Qoy Allah sənnən də razı olsun. Amma bir sözüm də
var. Elə yolu əlinə almışkən qazının da yanına dəy. Ona denən
ki, yuxu yozdurmağa gəlmisən. Bax, iki dünya bir ola, genə
qazı yuxunu yozammaz. Deyəcək ki, o ağac mənim bağımda
bitib, sənin yox. Sən də tez onun tərsini söylərsən. Ta
gerisinnən işin olmasın. Çıxıb gedərsən öyünə-eşiyinə.
Nə başınızı ağrıdım. Göy libaslı atlı xudafizləşib gedir.
Bir xeyli yol qət eliyib gəlib çıxır şəhərə. Soraqlaşıb qazının
evini tapır. Başlıyır qapını döyməyə. Nökər xəbər aparır ki, bəs
bir atlı səni görmək istiyir. Qazı ərinə-ərinə qapıya çıxıb
soruşur:
-Xeyir ola? Niyə gəlibsən?
Atlı dillənir:
12
- Qazı ağa, yuxu yozdurmağa gəlmişəm. Xeyir, ya şər
olduğunu sən bilərsən.
Qazı genə soruşur:
- Nə görübsən elə?
Atlı yuxusunu qazıya söylüyür. Ürəyində də fikirləşir ki,
dünyanın gərdişinə bax. Bir tikə uşaq heç mən söyləməmiş
yuxumu yozdu. Bu yekəlikdə qazı hələ bir soruşur ki, niyə
gəlmişəm. Yuxu gördüyümnən də xəbəri yoxdu.
Qazı atlını dinliyib yaman fikrə gedir. Bir xeyli götür-qoy
eliyib dillənir:
- Mənim bağımda bitən o ağac…
Atlı tez Əllamənin dediyini xatırlayır. Qazının sözünü
ağzında qoyur:
- Qazı ağa, sən düz demirsən, o ağac mənim bağımda
bitmişdi.
Qazı genə dediyini deyir:
- Yox oğul, o ağac mənim bağımda bitmişdi.
Uzun sözün qısası, atlı yaman özünnən çıxır. Ta heç nə
gözünə görünəsi olmur. Qəzəbli-qəzəbli bağırır:
- Bura bax, qazı ağa! Qulaqlarını aç, yaxşı-yaxşı eşit.
Mən yuxumu çoxdan yozdurmuşam. Özü də bir tikə uşağa.
Sənsə yekə kişisən. Nə saçınnan utanırsan, nə də saqqalınnan.
Camaatı doluyursan barmağına. Ağzına gələni çərənniyib
yazıxlara yalan danışırsan. Mən bura sənin paxırını asmağa
gəlmişəm.
Bunu eşidən qazı nətər qorxursa, səsi içinə düşür. Başlıyır
yalvar-yapışa. Birtəhər atlını göndərir öyünə. Qarnına da
yaman sancı dolur. Elə o bir tikə uşağı fikirləşib durur. Dağı
arana, aranı da dağa qatır. Amma bir şey hasil eliyəmmir.
Axırda başlıyır köhnə-kürüş kitablarını töküb- töküşdürməyə.
Beyqafıl gözü üstünü toz basmış köhnə bir kitaba sataşır.
Cumub kitabı əlinə götürür. Başlıyır oxumağa. Elə bir xeyli
oxumuşdu ki, nə görsə yaxşıdı? Görür ki, kitabda yazılıb: Qoca
cütcünün bir oğlu dünyaya gələcək. Adı Əllamə olacaq. Bu
13
uşaq başqa uşaqlara bənzəməyəcək. Yerin altını da biləcək,
üstünü də. Çünki o, dərvişin verdiyi almadan dünyaya gəlib.
Elə bir gün olacaq ki, bütün aləm Əllamənin ağlına heyran
qalacaq. Axırda Əllamə gedib şahlıq taxtına oturacaq.
Qazının gözü qaralır. Ta kitabı oxumayıb çırpır yerə.
Fikirləşir ki, bu Əllaməni nətər aradan götürsün. Bir xeyli
götür-qoy eliyir. Ağlına bir fikir gəlir. Uşağı qocalardan
almalıdır. Nə başınızı ağrıdım. Qazı özüynən iki nökər götürüb
düzəlir yola. Gethaget, gethaget axır gəlib çatır qocaların
öyünə. Başlıyır qapını döyməyə. Heç nədən xəbərsiz arvad yad
adamları qapıda görüb quruyub qalır. Nə qədər deyirsə ki, kişi
evdə yoxdu, axşam gəlir. Xeyri olmur. Qazı üzdülüyünə salıb
elə həyətdəcə başlıyır kişini gözləməyə.
Elə ki şər qarışır, kişi yorğun-arğın gəlib çıxır öyə. Yazıq
həyətəcə girdiyini görür. Qazı başının üstünü nətər kəsirsə, kişi
lap mətəl qalır. Öz-özünə deyir, görəsən bunnar kimdir? Bir
bismillah eləməmiş, qabağını kəsdilər. Nə isə. Qazı eləmə
tənbəllik, bir ədəb-ərkan göstərir ki, gəl görəsən. Başlıyır
salamməleyk eliyib məqsədini söyləməyə. Kişinin təpəsinnən
yaloy qalxır. Nətər hirslənirsə, az qalır qazını boğsun. «Lənət
sənə kor şeytan-!» deyib özünü birtəhər saxlayır:
- Bura bax, qazısan, nəsən, özün bilərsən. Aç o palaz
qulaqlarını, yaxşı-yaxşı eşit! Mən Allahdan savayı heç kimdən
qorxmuram. Qurbanı olduğum bu ahıl vaxtımda mənə övlad
payı göndərib. Onu da külli-aləm yığılsa belə, kimsəyə
vermərəm. Dur cəhənnəm ol öyümnən! Ayağın bir də bura
dəyməsin!
Əllamə görür aləm dəyib bir-birinə. Tez anasını göndərir
ki, dədəsini çağırsın.
Kişi içəri keçib uşağı qucağana götürür. O üzünnən, bu
üzünnən öpüb bağrına basır. Əllamə dillənir:
- Dədə, o bir olan Allah şahiddir ki, mən anamı da çox
istiyirəm, səni də. İkinizi də qorumaq mənim boynuma düşər.
Heç nigaran qalma. Gəl məni ver qazıya. Bir şərtlə ki, o sənə