Cavan Səməd dərdin deyər qanana,
Xoryat şər axtarıb gəzər qan ana.
Aşıq deyər qanana,
Əlvan çalar qan ana.
Dilbilməzdən qaç qurtar,
Can qurban et qanana.
179
Söyləyim dərdimi eşit qan ana,
Qoymuşam yolunda, ay ana can, can.
DİVANİ
Könül, bu dünya varına alışmaq əfsanədir,
Ümüd olub can evinə yaraşmaq əfsanədir.
Sakit əyləş, ağır otur talehin gətirməsə,
Zəhmət çəkib hədər yerə çalışmaq əfsanədir.
Nadandan dərd qanan olmaz, kamil olub bişməsə,
Təsif çəkib, arxa durmaz, yaxşı-yamanı seşməsə,
Bir kəsə ki, can deyəsən onu başa düşməsə,
Dost deyib eləsinə sarışmaq əfsanədir.
Cavan Səməd neylərsən baxtın üzə gülməsə,
Dar günündə Şahi-Mərdan yetib dada gəlməsə,
Bir qohum səni özünə əgər simsar bilməsə,
Salam verib kef-əhvalın soruşmaq əfsanədir.
AŞIQ İSMAYIL
Nağıyev İsmayıl Bahan oğlu (İsmayıl Mahir) 1928-ci ildə
Basarkeçər rayonunun İnəkdağı kəndində dünyaya gəlmişdir.
Aşıq İsmayıl Aşıq Ələsgərin oğlu Aşıq Talıbın və əmisi oğlu
Aşıq Nəcəfin şəyirdi olmuşdur. 13-14 yaşından şeir deməyə
başlamışdır. Gəncəli Usta Bayramdan sazbəndlik sənətini
öyrənmiş, çoxlu aşıqlar yetişdirmişdir. Alma-Atada yaşayan
Aşıq Mövlud və Aşıq Mürtəzanın da ustadı olmuşdur.
Aşıq İsmayıl 1994-cü ildə Gəncədə vəfat etmişdir.
İTİRMƏK ASANDIR, TAPMAQ
ÇƏTİNDİR
180
Əqlə hakim olan bir saf vicdanı,
İtirmək asandır, tapmaq çətindir.
Ömürdən mənalı keçən hər anı,
İtirmək asandır, tapmaq çətindir.
Arifsən, dərk eylə sən bu dünyanı,
Yüz illər yaşamış babalar hanı?
Bir vəfalı yarı, bir sağlam canı,
İtirmək asandır, tapmaq çətindir
Qazanıb yığsan da küllü daş-qaşı,
Asta sür atını, bir az yavaşı.
Atanı, ananı, dostu, qardaşı
İtirmək asandır, tapmaq çətindir.
Öz əməlin yaxşı qursun taxtını,
Əziyyətsiz bu dünyada taxt hanı?
Cavanlıq çağını, ilkin baxtını
İtirmək asandır, tapmaq çətindir.
İsmayıl, yoxunsa dünyanın varı,
Unutma namusu, tərk etmə arı.
Şirin sözlü Mahir bir sənətkarı
İtirmək asandır, tapmaq çətindir.
AZ ALIM GEDIM
Sənə könül bağlamışam əzəldən,
Gəlmişəm nişana az, alım gedim.
Söndürmə odumu yansın, yaşasın,
Qaynayım-qaynayım, azalım, gedim.
Qəlbimdəsən, ey sevgilim yar, inan,
Görəcəksən ürəyimi yar, inan,
181
Səfa sürsəm sənin kimi yarınan,
Demərəm qadanı az, alım gedim.
Mahirin oduna sən də yan, asan,
Anlayıb duyğumu sən dayanasan,
Oduma közümə sən də yanasan,
Yanmasan deyərəm, a zalım, gedin.
RƏSUL QARAYEV
Rəsul Məhəmməd oğlu Qarayev 1928-ci ildə Tovuzun
Qovlar qəsəbəsində dünyaya gəlmişdir. Atası Məhəmməd
1931-ci ildə repressiya qurbanı olmuşdur. Üç yaşlı Rəsul isə
anasının qucağında sürgünə göndərilmişdir. Keçdiyi həyat yolu
və gördüyü haqsızlıqlar onun yaradıcılığına öz təsirini
göstərmişdir.
QEYRƏT EYLƏ
Bizə yaman tor toxunur,
Millət oğlu, qeyrət eylə.
Ürəyimə qor toxunur,
Millət oğlu, qeyrət eylə.
Bayquşların səsi gəlir,
İlimizin nəsi gəlir,
Var olmağın bəsi gəlir,
Millət oğlu, qeyrət eylə.
Dayanıblar qəsdimizə,
Toxunurlar şəstimizə,
Yeriyirlər üstümüzə,
Millət oğlu, qeyrət eylə.
Ərzuruma xəbər yetir,
182
Savalanı yada gətir,
Yanar dağdan atəş götür,
Millət oğlu, qeyrət eylə.
Bir fəhm eylə əcdadına,
Haqqı çağır imdadına,
Ərənləri sal yadına,
Millət oğlu, qeyrət eylə.
Rəsul mənəm, əyan olsun,
Türk olmağım bəyan olsun,
Tanrı mənə həyan olsun,
Millət oğlu, qeyrət eylə.
TƏCNİS
Dörd ünsürlü, açıx, bağlı hesabam,
Duyanlar axtara, bir ana, məni.
Zaylar oxuyammaz, elə kitabam,
Ariflər oxuyar bir ana, məni.
Nizamla oyanam həm hə yatam mən,
Övladıyam avır, həm həya, tam mən,
Nurlu təbiətəm, həm həyatam mən,
Məsd eylər nəfəsim bir an əməni.
Rəsulam, Novruzdur, odur ha lalam,
Haqqım var günəşdən, odur hal alam,
Halal yetiribdir, odur halalam,
Bir vətən, bir ata, bir ana məni.
CIĞALI TƏCNİS
183
Sığışan deyildir miskin könlümün,
Hesaba, kitaba, ayata dərdi.
Aşıq mənəm ayata,
Qəm sinəmdə a yata.
Cani dildən bağlıyam,
Bir müqəddəs ayata.
Yüz loğman bulsa da bacarmaz canım,
Ayıbdı özündən ay ata dərdi.
Simurğam həsrətəm qanada daha,
Sanki dayanmışam qan adada ha.
Aşıq mənəm qanada,
Ürəyimdir qan ada.
Arif odur eyhamı,
Anlaya da, qana da.
Dərd keçib iliyə, qana da daha,
Xəyalım dərd üçün ay ata dərdi.
Rəsulam, ziynətdi dağ-dağa, lələ,
Arzumdur düşməsin dağ dağal ələ.
Aşıq mənəm, a lələ,
Talıb deyləm a lələ,
Hüşyarsan dərdlərimi,
Şərh eyləyim al ələ.
Eyləyib sinəni dağ-dağ, a lələ,
Əmi, dayı dərdi, ay ata dərdi.
MÜXƏMMƏS
Sevdiyim gözəlin gərək,
Xəyalı da gözəl ola.
Qaşlarının əyməsinin
Hilalı da gözəl ola.
Dəhanının, doğanının,
Zülalı da gözəl ola.
184
Yanağının gülə nisbət,
Misalı da gözəl ola.
Gözlərindən mərdlik yağa,
Camalı da gözəl ola.
Sürahü tək gərdənində
Gərdənbədi zər görünə.
Sinəsi ağdan ağ ola,
Tər əndamı tər görünə.
Qəddində qüsur olmuya,
Belində kəmər görünə.
Səsindən can təzələnə,
Kəlməsi gohər görünə.
Düşüncəsi, dərrakəsi,
Kamalı da gözəl ola.
Şux geyinib sığallanıb,
Tovuz kimi cilvələnə.
Siyah saçı öz rəngində,
Sərt düzülə cərgələnə.
Əğyardan aralı gəzə,
Aşiqinə ərkələnə.
Söhbət edə gülə-gülə,
Gülüşündən nur ələnə.
Danışanda cavabı da,
Sualı da gözəl ola.
Yarada təbiət özü,
Belə insanı müqəddəs.
Qəşş eyləyə gözəllikdən,
Cəmi nişanı müqəddəs.
Dəyişməyə ilqarını,
Əhdi-peymanı müqəddəs.
Car ola kürreyi- ərzə,
185
Əsli-ünvanı müqəddəs.
Obası da, oymağı da,
Mahalı da gözəl ola.
Rəsulam, onda deyərəm,
Vüqarına bax, gözəlin.
Əqidəsi polad kimi,
Etiqadı şax gözəlin.
Aşiqsənsə sən canını,
Atəşlərə yax gözəlin.
İstəyirəm zaman-zaman,
Hər muraza çat, gözəlim.
Qisməti də, talehi də,
Yığvalı da gözəl ola.
SƏLİM SİNƏDƏFTƏR
Səlim Novruz oğlu Həsənov 1928-ci ildə Tovuzun Düz
Cırdaxan kəndində anadan olmuşdur. Şairin istedadı yaşadığı
mühit və soykökündən qaynaqlanmışdır. Gənc nəslin təlim-
tərbiyəsi ilə məşğul olmuş Səlim Həsənov bədii yaradıcılığına