Bir gün böyük qardaş dedi:
- Gəlin gedək, atamızdan yer istəyək, bizə əkin yeri
ayırsın. Biz də orda misli-bərabəri görünməmiş gözəl bir bağ
salaq.
Bu söz qardaşların beyninə batdı. Bunlar bir-birinə
qoşulub atalarının yanına gəldilər. Ədəblə baş əyib, salam
verdilər. Şah buyurdu:
- Gəlin əyləşin! Yaman sözlü adama oxşayırsız. Deyin
görüm nə diləyiniz var?
Qardaşlar oturdular. Böyük qardaş fikrini atasına söylədi.
Şah bu sözə çox sevindi, bir gülündən min gül açıldı.
Oğlanlarını bağrına basdı. Dedi:
- Ey mənim əziz, mehriban balalarım, şükr olsun Allaha!
Daha mənim nə dərdim? Sizin kimi qolum- qanadım, arxam-
köməyim var. Təki siz bağ salmaqda olun. Nə çoxdu atanızın
torpağında boş, xam yerlər.
Tez vəziri çağırtdırdı. Vəzir gəldi. Əmr elədi vəzirə ki,
gedərsən, filan torpaxdan bunlara nə qədər istəsələr, yer ölçüb
verərsən.
22
Vəzir oğlanları da yanına aldı. Gəldi şahın tapşırdığı yerə.
Bir daşlı-çınqıllı, çayırlı, ot-ələf basmış torpaxdan yer ölçüb
verdi bunlara. Dedi:
- İşiniz avand olsun! Allah çox-çox xeyir versin!
Vəzir xeyir-dua verib öz işinin dalınca getməkdə olsun,
sizə hardan deyim, qardaşlardan. Qardaşlar canı-dildən işə
başladılar, nə başladılar. Düz yeddi günə bu çöllü-biyabanı
daşdan, çınqıldan, çayırdan təmizlədilər. Sonra yeri şumladılar.
Başladılar ağac əkməyə. Dünyanın hər yerindən bir ağac, bir
gül kolu gətirib gözəl bir bağ saldılar. Bağ nə bağ, bağ nə bağ?!
Dünyada elə bir ağac, elə bir gül qalmamışdı bu bağda olmasın.
Gül gülü, çiçək çiçəyi çağırırdı. Yoldan keçən yolçular güllərin
ətrindən bihuş olurdu. Qardaşlar da nə yatır, nə dincəlirdi. Kimi
ağacların dibini belləyir, kimi suvarırdı.
Bunlar burda bağ becərməkdə olsun, sizə kimdən deyim
şahdan. Şah vəziri çağırtdırdı hüzuruna. Bundan sual elədi:
- Vəzir, de görüm, sən uşaqlara yer ayırdın, verdin, bəs
sonrası nə oldu? Onlar orda nə iş gördülər? Heç xəbər-ətər
çıxmadı.
Vəzir dedi:
- Qibleyi-aləm sağ olsun, özüm onlara qəsdən daşlı-
kəsəkli yerdən torpaq verdim. Dedim görüm bunlar
doğrudanmı bağ salmaq istəyirlər? İndi gedək görək nə iş
görüblər?
Bəli, şahla vəzir xeyli yol getdilər. Gəlib çatdılar həmin
bomboz irəməyə. Bağı görəndə gözlərinə inanmadılar. Güllərin
ətri adamın ağlını alırdı. Şahnan vəzir bağa heyran olmuşdu.
Elə bil cənnətə düşmüşdülər.
Bəli, şah oğlanlarını yanına çağırdı. Başladılar bağı
gəzməyə. Bağın ucu-bucağı görünmürdü. Quşların cəh-cəhi
bağı başına götürmüşdü. Şah oğlanlarıyla, vəziriylə bir yerdə
bağı başdan-ayağa dolandı. Nə qədər gəzdilərsə, bircə eyib tapa
bilmədilər. Şah oğlanlarının üçünün də alnından öpdü. Bunlara
xeyir-dua verdi. Gəldilər saraya.
23
Bağın sorağı hər yana yayıldı. Dünyanın hər yerindən
adamlar gəlirdi bu bağı görməyə, tamaşa eləməyə. Bağın
səliqə-səhmanı, gözəlliyi göz oxşayırdı.
Günlərin bir günü şahın sarayının yanına bir dərviş gəldi
qəsidə oxuya-oxuya. Şahın adamları dərvişi razı saldılar.
Dərviş düzəldi yoluna. Dərviş yol getməkdə olsun, indi sizə
kimdən deyim, qardaşlardan. Qardaşlar dedilər:
- Bu dərvişlər dünyanın hər yerini gəzirlər. Görüb-
götürmüş olurlar. Gəlin onu aparaq bağımıza. Bir baxsın görək
bağda nəyimiz çatır, nəyimiz çatmır? Ağıl ağıldan üstün olar.
Böyük qardaş dərvişə dedi:
- Baba dərviş, bizim bir bağımız var. Bir o bağa bax, gör
nəyimiz əskikdi?
Dərviş baba razılaşdı, getdilər bağa baxmağa. Gəlhagəl,
gəlhagəl, gəlib çatdılar bağa. Dərviş güllərin ətrindən məst
oldu. Başladı bağı başdan-başa gəzməyə. Gəzdilər, gəzdilər,
yorulanda oturdular bağın bir tərəfində. Dərviş üzünü
qardaşlara tutub dedi:
- Ay mənim qoçaq balalarım! Əliniz-qolunuz var olsun,
nə gözəl bağ salmısınız. Mən dünyanı qarış-qarış gəzmişəm.
Elə bir yer yoxdu, ayağım dəyməmiş ola. Bu yaşa gəlmişəm,
ömrümdə belə bağ görməmişəm. Söz ola bilməz sizin bağa.
Qardaşlar əl çəkmədilər.
- Dərviş baba, bəs bu bağın bir çatışmayan cəhəti varmı?
Varsa söylə. İncimərik səndən.
Dərviş bir az fikrə getdi. Sonra dedi:
- Düzünü bilmək istəsəniz, bu bağda hər şey yerli-
yerindədi, bircə quşdan savayı. O quşun adı Həzran bülbülüdü.
Onu da siz çox çətin tapıb gətirərsiniz.
Qardaşlar soruşdu:
- Baba dərviş, hardadı o dediyin quş?
Dərviş dedi:
- O quşun yiyəsi qırx günlük yuxuya gedib. O quş cinlər
məkanındadı. Gərək özünüz gedib axtarasınız, tapasınız.
24
Qardaşlar heç nə demədilər. Dərvişnən halallaşıb gəldilər
şahın hüzuruna. Əhvalatı açıb söylədilər. Şah razılıq vermədi.
Dedi:
- Balalarım, bu daşı ətəyinizdən tökün. Biz bacarmarıq
cinlərlə. Bu kol biz girən kol deyil.
İşi belə görəndə böyük qardaş izn istədi. Şah gördü
qardaşlar əl çəkmir, axırda yumşaldı. İzn-rüsxət verdi bunlara.
Böyük qardaşla ortancıla tapşırdı ki, kiçik qardaşdan muğayat
olsunlar.
Qardaşlar xəzinədən xeyli qızıl götürdülər. Hərəsi bir
üzük götürüb taxdı barmağına. Mindilər ata, başladılar yol
getməyə. Yolun ağını aldılar ələ. Gecəni gündüzə qatdılar,
gündüzü gecəyə. Dağlardan, dərələrdən, çaylardan keçdilər.
Gəlhagəl, gəlhagəl, gəlib çatdılar üç yol ayrıcına. Gördülər hər
yolun qırağında yekə bir daş var. Daşların üstünə hər yolun öz
adı yazılıb. Birinci yola yazılıb ki, gedən gələr. İkinci yola
yazılıb ki, gedən gələr də, gəlməz də. Üçüncü yola yazılıb: bu
yolu gedən geri dönməz.
İşi belə görəndə başladılar çöp atmağa. Çöp atanda birinci
yol düşdü böyük qardaşa, ikinci yol ortancıla, üçüncü yol kiçik
qardaşa. Bəli, belə olanda kiçik qardaş dedi:
- Gəlin üzüklərimizi barmağımızdın çıxaraq. Qoyaq bu
daşın altına. Kim geri dönsə, üzüyünü götürüb getsin. Biz də
bilək kim gedib, kim qalıb.
Elə də elədilər. Üzükləri daşın altında gizlətdilər.
Qardaşlar öpüşüb görüşdü. Hərə öz yoluna davam elədi.
İndi sizə kimdən deyim, böyük qardaşdan. Böyük qardaş
gedib kəlləpaça bişirənə şəyird oldu. Ortancıl qardaş da gedib
bir dərziyə şəyird oldu. Başladılar öz işlərini görməyə.
Bunlar öz işlərini görməkdə olsunlar, sizə deyim kiçik
qardaşdan. Kiçik qardaş gecə-gündüz yol getdi. Bir səhərertə
gəlib güllü-çiçəkli, gözəl yerə çatdı. Heç bekar adam dəymədi
gözünə. Gördü burda hərə bir işnən məşğuldu. Baxdı ki, bir