Ĉifoje mi prisilentis.
Kaj entute mi estas forte konvinkita - daŭrigis li, - ke birdoj sentas ne malpli fajne ol homoj.
Ha, ekpensis mi, kaj diris:
Mi ne scias kiel birdoj entute, sed Pini es- tis multe pli sentema ol, eble, eĉ vi kaj mi.
Io kurte preterzumis mian verton, mallaŭte klakis metalo.
Vi diras tute samvorte al mia edzino, - rimarkis la majstro. - Al vi, verŝajne, devas plaĉi Den. - Mi estis konsternita kiam li sukcesis produkti bunkinon al tiu ĉi japana dukino... Mi
/V . 1 /V
ne memoras ŝian nomon. Ja neniu, eĉ ne unu homo kredis al Den. Japana reĝo mem...
Pardonu, - diris mi. - Bunkino?
Ho, ja vi ne estas profesiulo... Nu, vi ja memoras tiun momenton kiam japana dukino eliras el la torturejo. Ŝiaj haroj, alta ondego da blondaj haroj, plibeligitaj per valoregaj kom- biloj...
Ha! - konjektis mi. - Tio estas hararanĝo!
Jes, ĝi eĉ portempe ekestis moda en pas- inta jaro. Kvankam veran bunkinon povis fari ĉe ni nur unuopuloj... same kiel veran hartuberon, interalie. Kaj, certe, neniu povis kredi ke Den kun brulvunditaj manoj, duonblindiĝinta... Ĉu vi memoras kiel li blindiĝis?
Tio estis skuige, - prononcis mi.
Ho, Den estis vera majstro. Fari bunkinon sen elektroprilaboro, sen bioskanado... Ĉu vi scias, - daŭrigis li, kaj en lia voĉo ekaudiĝis eksciteco, - en mian kapon venis nun ke Miroza devas, kiam ŝi separiĝos de tiu ĉi leteraturisto, edziĝi ne kun Levant, sed kun Den. Ŝi veturiga- dos lin en rulseĝo sur la verandon, kaj ili aŭskultos ĉe luno kantantajn najtigalojn... Duope, duope...
Kaj mallaŭte ploros pro la feliĉo, - diris
mi.
Jes... - Voĉo de la majstro interrompiĝis. - Kaj tio estos nur juste... Alie mi simple ne komprenas por kio tiu ĉi tuta nia lukto... Jes, ni devas postuli. Jam hodiaŭ mi iros en la sindika- ton.
Mi denove prisilentis. La majstro interrompe spiris super mia orelo.
Ili raziĝu en aŭtomatoj, - subite diris li venĝeme. - Ili aspektu kiel senplumigitaj anseroj. Unufoje ni jam donis al ili gustumi kio estas tio, rigardu ni kiel tio ekplaĉos al ili nun.
Mi timas ke tio ne estos simple, - diris mi singarde, ĉar komprenis nenion.
Sed ni, majstroj, kutimiĝis al komplikaĵoj. Jes, ne estos simple! Sed kiam al vi venas grasa birdotimigilo, Svita kaj terura, kaj vi devas fari el ĝi homon... Aŭ minime tion kio en ordinara vivo ne diferencas de homo... ĉu tio estas sim- ple?! Ĉu vi memoras kion diris Den? «Ino naskas homon foje en dek monatoj, kaj ni, ma- jstroj, faras tion ĉiutage». Ĉu tio ne estas su- perbaj vortoj?
Ĉu Den parolis pri frizistoj? - demandis mi ĉiaokaze.
Den parolis pri majstroj! «Tio estas ni, kiuj subtenas belecon de la mondo», - diris li. Kaj ankoraŭ, ĉu vi memoras? «Por fari el simio homon, Darvin devis esti perfekta majstro».
Mi decidis kapitulacii, kaj konfesis:
Tion mi jam tute ne memoras.
Ĉu vi delonge spektas na «Rozo de la sa- lono»?
Sed mi alveturis tute antaŭnelonge.
Ha... Tiam vi multe perdis. Mi kaj la edzi- no spektas tiun ĉi historion jam sepan jaron, ĉiun mardon. Ni preterlasis nur unufoje: ĉe mi estis paroksismo, kaj mi perdis la konscion. Tamen en la tuta urbo nur unu homo preterlasis eĉ ne unufoje - majstro Mil el Centra salono.
Li deiris je kelkaj paŝoj, ŝaltis kaj malŝaltis multkolorajn lumigilojn, kaj denove ekokupiĝis pri la laboro.
Sepa jaro, - ripetis li. - Kaj nun imagu: en antaŭpasinta jaro ili mortigis na Miroza, kaj ĵetis na Levant en japanajn malliberejojn por tuta vivo, kaj na Den forbruligs en lignofajro. Ĉu vi povas imagi tion?
Tio ne eblas, - diris mi. - Ĉu na Den? En lignofajro? Fakte Ĝordano (Giordano) Bruno ankaŭ estis bruligita sur lignofajro...
Eble... - senpacience diris la majstro. - Ĉiaokaze al ni ekestis klare ke ili intencas rapi- dete finigi la programon. Sed ni ne eltenis tion. Ni deklaris strikon, kaj batalis tri semajnoj. Mil kaj mi strikpostenigis frizistajn aŭtomatojn. Kaj mi devas diri al vi, ke signifa parto de la ur- banoj kunsentis nin.
Certe, - diris mi. - Kaj kio? Ĉu vi venkis?
Kiel vi vidas. Ili bonege komprenis kio es- tas tio, kaj nun la televidila stacio jam scias kun kiu ĝi havas aferon. Ni cedis eĉ ne paŝon kaj, se bezonatos, ne cedos. Ĉiaokaze nun ni ĉiumarde ripozas kiel antaŭe, - kiel decas...
Kaj en aliajn tagojn?
Kaj en aliajn tagojn ni atendas la mardon, kaj penas diveni kio atendas nin, per kio vi, lit- eraturistoj, ĝojigos nin, kaj disputas kaj vetas... Tamen ĉ e ni, majstroj, estas malmulte da libera tempo.
Verŝajne la klientaro estas granda, ĉu?
Ne, temas ne pri tio. Mi koncernas la hej- majn okupojn. Ekesti majstro ne estas mal- facile, malfacilas resti majstro. Multego da liter- aturo, multego da novaj metodoj, novaj aplikoj, ĉion tion oni devas sekvi, necesas senĉese eksperimenti, esplori, kaj senĉese observi ĉeli- majn regionojn - bioniko, plastika medicino, or- ganiko... Kaj poste, vi ja scias, akumuliĝas sperto, aperas bezono publikigi. Mi kaj Mil verkas jam duan libron, sed ĉiumonate, mi ne troigas, ni devas enigi korektojn en la malne- ton. Ĉio arkaiĝas antaŭ la okuloj.
Nun mi pe-adas artikolon pri unu ne bone konata eco de denaska rekta neplastika haro kaj, ĉu vi scias, ĉe mi praktike estas neniuj ŝan- coj ekesti unua. Nur en nia lando mi konas tri majstrojn, okupiĝantajn pri la problemo. Tio es- tas nature: denaska rekta neplastika haro estas plej aktuala problemo. Ja oni opiniis ĝin abso- lute ne estetikiga... Tamen tio ne povas interesi vin. Ja vi estas literaturisto, ĉu?
Jes, - diris mi.
Ĉu vi scias, foje, dum la striko, okazis al mi foliumi unun romanon. Ĉu ne vian?
Mi ne scias, - diris mi. Sed pri kio?
N-nu, mi ne povas diri al vi tute precize... Filo malpaciĝis kun la patro, kaj ĉe li, ĉe la filo, estis amiko, tia malagrabla homo kun stranga familnomo... Li ja tranĉis ranojn.
Mi ne povas elmemori, - mensogis mi. Bedaŭrinda Ivan Sergejeviĉ4!
Ankaŭ mi ne povas elmemori. Iu absurdo. Ĉe mi estas filo, sed li neniam malpaciĝas kun mi. Kaj bestojn li neniam turmentas... eble nur infanaĝe...
Li denove retropaŝis de mi, kaj malrapide ekiris ĉirkaŭe, pririgardante. Liaj okuloj brilis. Ŝajne li estis tre kontenta.
Tamen eblas ke je tio mi povas halti, - prononcis li.
Mi elgrimpis el la brakseĝo.
Jes, ne malbone... - balbutis la majstro. - Simple tre nemalbone.
Mi venis al spegulo, kaj li ŝaltis lumĵetilojn, kiuj lumigis min de ĉiuj flankoj tiel, ke sur la vizaĝo tute ne restis ombroj.
Dum unua momento mi rimarkis en mi ne- nion specifan. Mi kiel mi. Poste mi eksentis ke tio estas ne tute mi. Ke tio estas io signife pli bona ol mi. Multe pli bona ol mi. Pli bela ol mi. Pli bonkora ol mi. Multe pli signifa ol mi. Kaj mi eksentis honton, kvazaŭ mi intence aspektigas min homo kiun mi fakte tute ne valoras...
Kiel vi faris tion? - demandis mi duon- voĉe.
Malgravaĵo, - respondis la majstro, iel specife smajlante. - Okazis fakte ke vi estas su-
4. Temas pri romano «Patroj kaj filoj» («OT^bi u geTM») far rusa verkisto Turgenev (1818-1883).
72
fiĉe facila kliento, kvankam signife neglektita.
Mi staris antaŭ la spegulo kiel Narciso, kaj ne povis deiri. Poste mi subite eksentis timon. La majstro estis sorĉisto, kaj sorĉisto nebona, kvankam li, verSajne, eĉ ne suspektis tion.
La spegulo respegulis mensogon, lumigitan per la lumĵetiloj, mensogon nekutime allogan kaj ĝojigantan la rigardon. Saĝan, belan, signi- fan malplenon. Ne, certe ne malplenon, ja mi ne havis pri mi tiom malbonan opinion, sed la kon- trasto estis tro granda. Tuta mia interna mondo, ĉio kion mi tiel aprezis en mi... Nun ĉio tio povis jam tute foresti. Ĝi ne estis bezonata plu. Mi ekrigardis la majstron. Li smajlis.