Certe estis ankaŭ Marks (Karl Marx) kaj Fro- jd (Sigmund Freud). Marks, ekzemple, unua komprenis ke plej gravas ekonomiko. Li kom- prenis ke elSiri ekonomikon el manoj de avidaj stultuloj kaj fetiĉistoj, fari ĝin Stata, senlime disvolvi ĝin - ĝuste tio signifas meti fundamen- ton de Ora Epoko.
Kaj Frojd montris por kio, fakte, ni bezonas tiun Oran Epokon. Elmemoru kio estis kaŭzo de ĉiuj malfeliĉoj de homaro. Nekontentigitaj in- stinktoj, neakceptita amo, kaj nesatigita mal- sato, ĉu ne? Sed jen aperas Ĝia Ekscelenco Sci- enco kaj donacas al ni kontentiĝon. Kaj kiel rapide okazis tio! Ankoraŭ ne estas forgesitaj nomoj de la tenebraj profetoj, kaj jam...
Kion vi diros pri la sturgo? Ĉe mi estas im- preso ke la saŭco estas sintetika. Ĉu vi vidas, rozeta tonvario... Jes, sintetika. En restoracio ni povus kalkuli je la natura... Ĉefkelnero! Cetere, estu tiel, ne kapricu ni... Foriru, foriru!...
Pri kio mi parolis? Jes! Amo kaj Malsato. Kontentigu amon kaj malsaton, kaj vi havos fe- liĉan homon. Ĉe kondiĉo, certe, ke tiu homo es- tas certa pri morgaŭa tago. Ĉiuj utopioj de ĉiuj tempoj baziĝas sur tiu ĉi simplega konsidero. Liberigu homon de zorgoj pri nutrado kaj mor- gaŭa tago, kaj ĝi ekestos vere libera kaj feliĉa. Mi havas profundan konvinkon ke infanoj, ĝuste infanoj estas idealo de homaro. Mi vidas pro- fundegan sencon en mirinda simileco inter in- fano kaj senzorga homo, objekto de utopio.
Senzorga - do feliĉa.
Kaj ĝis kiom ni estas proksimaj al tiu idealo! Post kelkaj dekjaroj, kaj eble simple post kelkaj jaroj, ni atingos aŭtomatan abundon, kaj tiam ni deĵetos sciencon, same al resaniĝinto, kiu deĵetas la lambastonojn, kaj tuta homaro ekestos enorma feliĉa infana familio. Adoltoj diferencos de infanoj nur per kapablo ami, kaj tiu kapablo iĝos - same kun helpo de scienco - fonto de novaj, neniam viditaj ĝojoj kaj delicoj...
Kaj jen la kafo! M-m-m... Nemalbona kafo! Sed kie la konjako? Ha, mi dankas vin... Ho, kia konjako!
Interalie, mi aŭdis ke Majesta Gustumisto lasis sian postenon. En lasta Brusela konkurso da konjakoj okazis grandioza skandalo, kiun oni sukcesis subpremi post enormaj penoj. Unuan premion ricevas devizo «Blanka Kentaŭro». Juĝantaro ekstazas. Tio estas io senprecedenca. Tio estas iu fenomena sorĉo da sentoj! Oni malfermas la koverton kaj - ho, kia teruro! - tio estas sintetiko! La Majesta Gustumisto ekestis blanka kiel papero, li vomis!
Al mi, interalie, okazis gustumi tiun kon- jakon, kaj ĝi vere estas superba, sed oni pro- duktas ĝin el mazuto, kaj ĝi ne havas eĉ pro- pran nomon, nur nombron. Kaj ĝi estas pli ĉipa ol hidroliza alkoholo...
Prenu vi tiun cigaron. Absurdo, kio signifas ke vi ne fumas? Post tia tagmanĝo oni devas fumi... Mi ŝatas tiun ĉi restoracion. Ĉiufoje kiam mi alveturas lekcii en ĉi tiea universitato, mi tagmanĝas en «Olimpiko». Kaj antaŭ la reveno mi nepre vizitas na «Taverno». Jes, tie forestas tiu ĉi verdaĵo, tiuj ĉi paradizaj birdetoj, tie es- tas iom varme, iom sufoke, kaj odoras fumeto, sed tio estas vera, neimitebla kuirejo. Fervoraj Gustumistoj kolektiĝas ĝuste tie. Tie aŭ en «Frandulo». Tie oni nur manĝas. Tie oni ne ba- bilas, tie oni ne ridas, estas tute sensence aperi tie kun virino, tie oni nur manĝas! Silente, pripense, koncentriĝe...
Finfine doktoro Opir eksilentis, retrokliniĝis je dorso de la brakseĝo, kaj profunde, delice ek- fumis. Mi suĉis la potencan cigaron, kaj rigardis lin. Li estis klara al mi, tiu ĉi doktoro pri filo- zofio.
Ĉiutempe ekzistis tiaj homoj, absolute kon- tentaj pri sia stato en la komunumo, kaj tial ab- solute kontentaj pri stato de la komunumo. Su- perbe fleksebla lango, kaj vigla skribmaniero, perfektaj dentoj kaj senmanke sanaj enternaĵoj, bonege funkcianta seksa aparato.
Do, doktoro, la mondo estas belega, ĉu? - diris mi.
Jes, - sencoplene diris doktoro Opir. - Fin- fine ĝi estas belega.
Vi estas granda optimisto, - diris mi.
Nia tempo estas tempo de optimistoj. Pes- imisto iras en Salonon de Bona Humoro, for- pumpas galon el la subkonscio, kaj iĝas optimis- to. Tempo de pesimistoj jam pasis, same al tempo de ftiz-malsanuloj, seks-maniuloj, kaj militistoj. Pesimismo, estiel humoro, estas el- radikata per sama scienco. Kaj ne nur per kreo de abundeco, sed ankaŭ per rekta invado en ob- skuran mondon de subŝelo.
Prenu ni ekzemple, revajn generilojn - plej modajn el nunaj popoldistroj. Ili estas absolute sendanĝeraj, nekutime amasaj, kaj ege simplaj konstrukcie... Aŭ, diru ni, neŭrostimuliloj...
Mi penis direkti lin en la bezonatan fluejon.
Sed ĉu ne ŝajnas al vi ke scienco, ekzem- ple farmakologia kemio - tempo de tempo troigas?
Doktoro Opir digne ekridetis, kaj ekflaris sian cigaron.
Scienco ĉiam aplikis metodon de proboj kaj eraroj, - konvinke diris li. - Kaj mi inklinas opinii ke tiel nomataj eraroj - tio ĉiam estas rezulto de krima uzado de ĝi. Ni ankoraŭ ne en- paŝis Oran Epokon, ni nur enpaŝas ĝin, kaj niaj piedoj ĝis nun stumblas je ĉiuspecaj kanajloj, huliganoj, kaj simple je malpuraj homoj... Tiel aperas narkotaĵoj, ruinigantaj sanon, kreitaj, kiel vi mem scias, kun plej noblaj intencoj; di- versaj aromatigiloj... aŭ tio kion oni ne nomas ĉe tablo... Subite li ekhihiis, sufiĉe obscene. - Vi ja konjektas, ni estas adoltaj homoj... Sed pri kio mi parolis?.. Jes, do ĉio tio ne devas Soki nin. Tio pasos, kiel pasis atomaj bomboj.
Mi volis nur substreki, - rimarkis mi, - ke ekzistas ankaŭ problemo de alkoholismo kaj problemo de narkotaĵoj...
Intereso de doktoro Opir al la konversacio videble malpliiĝis. Ŝajne li imagis ke mi oponas lian tezon ke scienco alportas bonon. Al li, tute nature, estis enue konduki la disputon sur tiu nivelo, same se li asertus utilon de marbanado, kaj mi kontestus, ĉar antaŭ jaro mi preskaŭ dronis.
Jes, certe... - elbalbutis li, pririgardante la horloĝon. - Ja ne ĉion tuj... Tamen konsentu ke antaŭ ĉio gravas baza tendenco... Kelnero!
Doktoro Opir bonguste manĝis, bone paro- ladis, - vidpunkte de progresema filozofio, - sentis sin tute kontentigita, kaj mi decidis ne insisti, des pli ke lia «Progresema filozofio» es- tis tute indiferenta al mi, sed pri tio kio pleje in- teresis min, doktoro Opir, verSajne, povis diri nenion konkretan.
Ni kvitiĝis, kaj eliris el la restoracio. Mi de- mandis:
Ĉu vi scias, doktoro, je kies honoro oni starigis la monumenton? Jen tiun, sur la placo...
Doktoro Opir ekrigardis malkoncentriĝe.
Vere, - diris li, - monumento. - Ial mi eĉ ne rimarkis ĝin antaŭe... Ĉu mi veturigu vin ien?
Dankon, mi preferas promeni.
Tial ĝis revido. Mi estis ĝoja konatiĝi kun vi... Certe malfacilas esperi konvinki vin, - li grimacetis, fosetis en la buŝo per dentopurigilo, - tamen estus interese provi... Eble vi vizitos mian lekcion? Mi komencas morgaŭ ja la deka.
Mi dankas vin, - diris mi. - Kio estas la temo?
Filozofio de novoptimismo. Tie mi nepre tuŝos vicon da temoj kiujn ni tiel riĉenhave pridiskutis hodiaŭ.
Mi dankas vin, - diris mi ankoraŭfoje. - Nepre.
Mi rigardis kiel li venis al sia longa aŭto, falis sur la sidlokon, fosetis en kontrol-paneo de la aŭtogvidilo, apogis sin al la sidloka dorso kaj, ŝajne, tuj ekdormetis. La aŭto singarde ekruliĝis sur la placo kaj, pligrandigante la rapidecon, malaperis en ombro kaj verdaĵo de flanka stra- to.
Novoptimismo... Novgedonismo kaj novkre- tinismo... Ne ekzistas malbono sen bono, diris la vulpino, kompense vi trafis en Landon de Stul- tuloj... Necesas diri ke procento da denaskaj stultuloj ne ŝanĝas dum tempoiro. Sed kio okazas pri procento da stultuloj laŭ konvinko? Estus interese scii kiu atribuis al li titolon de doktoro? Ja ne estas li sola tia! Estis, verŝajne, amaso da doktoroj kiuj solene atribuis tiun titolon al novoptimisto Opir. Tamen tio okazas
ne nur inter filozofoj...
Mi ekvidis ke en la vestiblon eniras Rimajer, kaj tuj forgesis pri doktoro Opir. Kostumo sur Rimajer pendis kiel sako, Rimajer ĝibetis, tuta vizaĝo de Rimajer pendis. Kaj, ŝajne, li ŝanceliĝis irante. Li venis al lifto, kaj tiam mi atingis lin kaj prenis je la maniko.