Читать онлайн "Yeddi gözəl [Семь красавиц]" - Гянджеви Низами - RuLit

PEYĞƏMBƏRİN MƏDHİ

İlk pərgar xəttinin mərkəz nöqtəsi, Varlığın axırı, ən son töhfəsi,[12] Yeddi çarx bağının gözəl nobarı, Ağıl tacında dürr, sözdə mirvarı. Əhmədi-Mürsəldən başqası məgər Varmıdır, Tanrıya ola peyğəmbər.[13] Nəbilərdən üstün qılıncı, tacı, Şəriət qılıncı, tac da meracı. Varlıq bu ümmidən mayə almışdır, Yerə nur, göylərə kölgə salmışdır.[14] Şərin beş təblini hər an vurandır, Bütün Yer üzündə şahlıq qurandır.[15] O – məqsəd, biz ondan umarıq dilək, Onun nəbiliyi sevilmiş demək. Adəm palçığının gövhəri odur, Başqalar xıltıdır, cövhəri odur. Vurarkən sonuncu dövrünü fələk, Onu son peyğəmbər elan edəcək. Əmri də, nəhyi də düzgündür, inan, Əmri bəyənilmiş, nəhyi qadağan.[16] Zəhməti əziyyət saymayan adam, Yoxsul olmasıyla fəxr etsin müdam, Belə bir xəznəylə, yaxşı düşün, bil, Yoxsul adlanarsa, əfsanə deyil. Kölgənin üzünü ağardan insan Günəşdir, kölgədən nə bəhs açırsan?[17] Onu vəkil etdi göylər Allahı, Şahmatda mat qoydu hər bir padşahı. Baş qaldıranlara verməzdi aman, Düşgünlərə kömək edərdi haman. Yaxşı insanlara rəğbəti vardı, Yaman adamlara nifrət saçardı. Qılıncı axıdar qəhr ilə al qan, Bir yandan da qoyar yaraya dərman. Xəstə könüllərə o məlhəm yaxar, Daşürəkliləri zəncirə taxar. Ona qarşı çıxıb at yəhərləyən, Beldə kin kəməri, hazıram deyən, Keçər bir neçə il, ona baş əyər, Şanlı qüdrətinə afərin deyər. Adına yaradıb bir böyük cahan. Seçilmiş etdisə onu yaradan, Gözlərini tutan ''möhrü-mazağ''dır, Bağlanıb durduğu sanma bu bağdır.[18] Yeddi min il sonra gəldi cahana,[19] Dünya tabe olar sonadək ona. Tünd-abı geyinmiş uca asiman Onun xidmətində durmuş hər zaman. Şərin əsli ilə fəri ki vardır, Dörd xəlifə ona möhkəm divardır.[20] Odur işıq verən bu təbiətə, Afərin, afərin belə xilqətə. Yerlərdə, göylərdə hər nə cisim var Ondan hər nəfəsdə bir kömək alar.[21] Hər şeyin həyatı təkcə ondandır, Biz təxtik hamımız, o Süleymandır. Nəfəsi havaya saçdıqca ənbər, Qurumuş ağaclar oldu tazə-tər, Həmən qaldıraraq baş, xurma verdi, Tikan ağac oldu, yaş xurma verdi. Xurma yetirsə də quru tikandan, Bu xurma düşmənə tikandır, inan! Ayın almasını iki parçaya Bölüb, yetirdisə o, xətər aya.[22] Nurla doldu gözü sitarələrin, Tanrı bu hünərə dedi: – Afərin! O ki hər bir işi ölçüb-biçəndir, Məhəmməd seçilən, Allah seçəndir.[23] Yerdən göyə qədər duam var olsun, Seçib-seçilənə salamlar olsun.

PEYĞƏMBƏRİN MERACI

Onun sığışmadı cahana tacı, Taxtını ərş üstə qurdu meracı. Cəbrayıl gətirdi Büraq: – Qalx, – deyə, Bu alçaq torpaqdan o yüksək göyə. Dedi: "Min küləyə, yer oğlu, atlan, Göylər adamına çevril, qanadlan, Keşik çəkmək üçün bütün gecəni Seçdilər bu gecə yataqdar səni.[24] İldırım yerişli Büraq sənindir, Otur ki, bu gecə yataq sənindir. Mən sənə gətirdim yataq qisməti, Min ki, yel kimidir atın sürəti. Taxtını göyə çək, özünsən hilal, Şahsan, ulduzlara tələsib yol al. Altı cəhəti üz yeddi kökündən, O doqquz fələyi çarmıxa çək sən.[25] Səmakdan atını çaparaq, ucal, Bakir mələkləri tut, kəməndə sal. Göyün ulduzları izləyir səni, Yaşıl geyimlilər gözləyir səni.[26] Göylərin o misri nazəninləri, Yusifin aşiqi o dilbər pəri, Züleyxa kimi, bax, vurulmuş sənə, Olmuş eşqə dustaq, vurulmuş sənə. Səni görmək üçün, gəl, göyə yüksəl, Doğrasınlar turunc, doğrasınlar əl.[27] Ayağın altına al asimanı, Bəzənsin nurunla göyün eyvanı. Parla qönçə verən yaşıl bağ kimi, İşıq sal göylərə çilçıraq kimi. Dua zamanıdır, sənindir gecə, İstəyin olacaq öz diləyincə. Mələklər yurdunun fərşini bəzə, Göylərin fövqündə çadır qur təzə. Nur saç ki, parlasın ərşin gözləri, Parçala zülməti, aydınlat yeri. Tac sənə layiqdir, alginən tacı, Başçısan, göylərə eylə meracı. Ucalt öz başını, bu himmətinlə! Hər iki aləmi bəxtiyar eylə. Yolunu təmizlə, qoyma toz ola, Tanrı dərgahına yönəl, düş yola. Alsın öz haqqını ayağın sənin, Ucalsın hər yerdə bayrağın sənin!" Açantək bu sirri Cəbrayıl ona, Məhəmməd bu sözdən gəldi həycana. Huşunu itirib ətrafa baxdı, Qulluq sırğasını qulağa taxdı. Peyğəmbər əmindir, Cəbrayıl əmin, Onları qorxutmaz nə şeytan, nə cin.[28] Tanrı kəl amını o nazil edər, Bu, sözdə, dəlildə aqil, mötəbər. O, dedi Allahın hər peyğamını, Bu duydu elçinin sirr-kəl amını. Qaranlıq gecədə o parlaq çıraq Alınca Tanrının əmrindən soraq, Olmadı halqalı kəməndə yağı; Tapılmaz belə bir zər boyunbağı. Minib də Büraqa ildırımvarı, O, cumdu göylərə əldə tatarı. Şahin qanadıyla basınca ayaq Sıçradı yerindən o, kəkliksayaq. Qəşəng ayaqları hilal vururdu, Başında Keykavus taxtı qururdu.[29] Uçurdu, çox iti sürəti vardı, Dörd şahin dalınca qanad salardı.[30] Hər şey dalda qaldı, öndə o təkdi, Gecə təpik yedi, ay cilov çəkdi. Gördünmü xəyalı yeriyən zaman, Şimşəyi parlayıb çıxanda qından Dünya gəzən ağlın sürətini sən, Gənclikdə həyəcan qüvvətini sən? Hamısı axsadı, yolda ləng oldu, Geniş addımları döndü təng oldu. O çapdıqca belə göy üzündə at, Qaldı cənub qütbu, şimal qütbü mat. Yolda göstərirdi Səmak cədvəli Ona gah Ramehi, gah da Əzəli. Onun Büraqının oynaq ayağı Yazıb bitirincə bu göy varağı, Açdı cahan ona darvaza, getdi, Göylərin dövrünə pərvaza getdi. Uçduqca yüksəldi, keçdi fələklər, Baş yolda mələktək açmışdı şəhpər. Onun xoş sifəti, gözəl camalı Nura qərq eylədi göydə hilalı. Parlaq Ütaridi o zərgər aldı, Gümüş kürəsinin rənginə saldı.[31] Dön, məhtab rəngində sən də ol, – deyə, Gümüş pərdə çəkdi parlaq Zöhrəyə. Yolunun tozundan, edərkən merac, Günəşin başına qoydu zərli tac. Yaşıl geydiyiçin xəlifəyi–şam[32] Geyinsin söylədi qırmızı, Bəhram. Müştəri xəstədir gördü, əlbəəl Çəkdi bədəninə naxoşun səndəl.[33] Keyvan ayaq öpdü qapanıb yerə, Çevrildi bayrağı dərhal ənbərə. Köhləni elə bil zəncirli şirdi, O, səhər yelitək çapıb gedirdi. Başa çatdırmayıb bu çataçatı Yoruldu yoldaşı, yoruldu atı, O gəlib çatınca uzaq mənzilə, Gördü bağlanmışdır yol Cəbrailə. Keçdi Mikayılın taxtından haman. Suri-İsrafilin rəsədgahından Ötdü daha əngin yüksəkliklərə, Qaldı öz yerində Rəfrəflə Sidrə. Yol yoldaşlarını qoyaraq dala, Ruhani aləmə o düşdü yola. Keçdi qətrə-qətrə həmin dəryanı, Öyrəndi hər şeyi, hər bir mənanı. Ərşin zirvəsinə elə ki yetdi, Niyaz kəməndini nərdivan etdi. Nurlu ərşi ötüb keçdi dərinə, İlahi sirlərin qorxunc yerinə. Çatınca, bürüdü qəlbini heyrət, Gəlib cilovunu saxladı rəhmət. Sıxılmış kəmanı açıldı dərhal, Ayrılıq qurtardı, üz verdi vüsal. Nurdan pərdələri yırtarkən özü, Pərdəsiz bir nura sataşdı gözü. Keçdi varlığından bir az o yana, Rast gəldi o zaman vahid rəhmana. Elə ki gözüylə gördü məbudu, Hər nə görmüşdüsə, tamam unutdu. Gözləri tutmadı bir yerdə məqam, Çünki hər tərəfdən eşitdi səlam. Aşağı-yuxarı, dal-qabaq, sol-sağ – Altı cəhət oldu bir cəhət ancaq. Bir yerdən ki qaça cəhətlə cahan, Orda altı cəhət taparmı meydan? Cəhətsizin işi cəhətsiz aşar, Odur ki, cəhətsiz oldu o pərgar. Çəkməyincə gözü cəhətə pərdə, Qəlbi düşdü qəmə, qorxuya, dərdə. Bir yerdə ki, gözdən gizlənər cəhət, Cəhətsizi görmək mumkündür, əlbət. Nəbidən qalmışdı ancaq bir nəfəs, Təkcə Allah idi, yoxdu başqa kəs. Hər şeyi əhatə edən aləmi Cəhət əhatəyə cürət edərmi? İxlas badəsindən içərək şərbət, Həqdən bərat aldı, geyindi xələt. Səadət – bir qədəh, mərifət – saqi,[34] İçdi, bir qətrə də qoymadı baqi. Yüz minlərlə salam ötürdü onu, Asimandan yerə gətirdi onu. O nələr almışsa hey vara-vara, Verdi dostlarına – günahkarlara. Ey Nizami, bəsdir, dünyadan çək əl, Alçaldığın yetər, göylərə yüksəl. Çalış axirətdə qur öz yurdunu, Məhəmməd dinində taparsan onu. Ağlına əqidən olsa pasiban, Şəriət nuruyla xoşbəxt olarsan.