Egretta Garzetta
Նամակ նրան
«Բարև… Երբե՛ք չէի մտածի, որ մի օր կգրեմ քե՛զ։ Կասեմ նրա մասին, ինչի՛ մասին վախենում էի մտածել, ինչը՛ երբե՛ք չեմ բարձրաձայնել։ Սակայն հիմա՛, առավել քան մյուս ժամանակներում, զգում եմ դրա կարիքը։ Դու միշտ ուրվականի նման ապրել ես մեր կողքին, ու քո անշունչ ստվերը հետևել է մեզ այս քսան տարվա ընթացքում։ Ես չեմ ասում այս ամենը, որ խղճաս ինձ, համարես հաղթահարված։ Ես քո հետ երբեք չեմ մրցել։ Որովհետև ապրել եմ երջանիկ։ Սիրել եմ ու եղել սիրված։ Արան, սիրում է ինձ, ես՝ նրան։ Դա՛ ես գիտեմ հաստա՛տ։ Զգացե՛լ ու տեսե՛լ եմ։ Երբ իմացա քո գոյության մասին արդեն Արամս կար։ Ամուսնանալուց տարիներ անց․․․․Դու սիրել ես, իսկ նա՝ ո՛չ։ Ես չեմ ասում ներողություն։ Որովհետև մեղավո՛ր չե՛մ դրա մեջ։ Ե՛ս Արայի ընտրությունն էի։ Սակայն այդ քայլը դժբախտացրեց քեզ։ Չեմ ճանաչել քեզ այնքան, որ ասեմ թե խղճում էի։
Այն րոպեներին երբ չեմ մտածում ամուսնու և որդու մասին, ազատ եմ տնային հոգսերից, երբ մնում եմ միայնակ իմ մտքերի հետ, մի տարօրինակ զգացողություն բերում է ինձ քո մոտ։ Մեղավորության զգացմունքը… որ կրծում է հոգիս, դարձնում ինձ հափշակիչ… գո՛ղ… ուրիշի բախտի կործանի՛չ… սակայն ես այդպիսին չե՛մ։ Պատկերացնում եմ քեզ, տեսնում, ինչպես ես առավոտյան գնում աշխատանքի, ինչպես ես լսում գովասանքի խոսքեր, լսել եմ որ լավ բժիշկ ես, ու երեկոյան հոգնած, գալիս ես տուն, նստում մեն-մենակ չորս պատերի մեջ, խմում տաք թեյ հեռուստացույցի առաջ ու երևի մտածում, թե ամեն ինչ կարող էր ուրիշ տեսակ դասավորվել։ Մտածում ես արդյոք մե՞ր մասին, ի՛մ մասին։ Չեմ հասկանում ինչն է ինձ ստիպել գրել այս տողերը։ Որովհետև հաղթողը շուտ է մոռանում պարտվողին։ Բայց պատերազմ չկա՛ր։ Ու մենք երբե՛ք չենք եղել հակառակ դիրքերում։ Ուղղակի, սրտին չե՛ս թելադրի՛։ Ո՛չ Արան, ո՛չ էլ դու չկարողացաք հրամայել ձեր զգացմունքներին։ Ստիպողաբար չես սիրի՛, ինչպես և չես մոռանա՛։ Դա ե՛ս լավ գիտեմ։ Ինչու՞ եմ գրում կհարցնես։ Ունե՛ս իրավունք։ Գրում եմ, որովհետև չեմ ասել քեզ այն ինչ պարտավոր էի ասել։ Ի՛նչ չեմ կարողացել արտասանել այն ժամանակ, երբ միայն քո շնորհիվ երեխաս ապրեց։ Իսկ դու՜… քո՛ նման մարդուն չասել շնորհակալություն, նշանակում է դադարել մարդ համարվել։ Ես շնորհակա՛լ եմ քեզ։ Դու փրկե՛լ ես միակ որդուս․․․ ստում եմ, այն օրը դո՛ւ փրկել ես նաև ի՛նձ… քո այս քայլը ստիպեց ինձ անչափ հարգել ու սիրել քեզ։ Այո՛, սիրել։ Ես չեմ սխալվել։ Սիրել եմ քեզ այն ժամանակ, երբ իմացա որ Արամս կապրի, ու փրկվել է մահվան ճիրաններից… Եթե լիներ մեկ ուրիշը, չգիտեմ ինչպե՞ս կվարվեր։ Այ՛ո, Արան ամեն ինչ պատմել է։ Ես գիտեմ, որ երբ ինքը եկավ Ամերիկա Արամի մոտ հիվանդանոց, ա՜խ ինչքան դեմ էի այդ Ամերիկայից, բայց չէ հայր ու որդի համոզեցին… լավ, ինչ էի գրում․ մտքիս թելերը կտրվում են երբ հիշում եմ այդ անիծված ավտովթարը։ Երանի՜ եմ տալիս աստծուն, որ որդիս կենդանի մնաց… շնորհակալ եմ բժիշկներին ու հավիտյան պարտք եմ նրանց առաջ․․․ ինչպես և քո՛։ Երբեք չեմ մոռանա ինչպես դու թողեցիր բոլոր գործերդ ու առաջին ինքնաթիռով երկրի կեսն անցար, որ գնաս բախտդ հափշտակողի որդուն փրկության։ Ես անինքնասեր չեմ։ Ունեմ պատվի զգացում։ Չմտածես, որ հեշտ է այս ամենը խոստովանել։ Սակայն չգնահատել քո արարքը, նշանակում է… չգիտեմ… չկան բառեր որ արտահայտեմ մտքերս։ Արդյոք կկարողանայի՞ ես էլ նման կերպով վարվել։ Կգտնեի՞ այդքան կամքի ուժ… Անցել է երկու տարի, բայց մինչև օրս չգիտեմ։ Ես վիզա չունեի ու Արան մենակ եկավ։ Ի՞նչ եմ զգացել ես երեխուցս հեռու մնալով, միայն ինքս գիտեմ․․․ ինքս ու աստված։ Ի՞նչ խոսքեր եմ ասել Արային, մեր միակ որդուն Ամերիկա ուղարկելու մասին, չեմ ցանկանում հիշել։ Չգիտեմ ի՞նչ էր լինելու եթե դու՛ չլինեիր։ Երևի ես շատ ագահ մարդ եմ։ Միայն իր անձի մասին մտածող։ Որովհետեւ երջանիկ էի ընտանեօք հանդերձ քանի տարվա ընթացքում, երբեք չեմ հետաքրքրվել քո կյանքով, չնայած գիտեի երկիրը թողնելուդ պատճառները։ Ո՞վ էիր դու՛, որ քո մասին մտածեի։ Բայց ամեն ինչ ակնթարթում փոխվեց․․․ որքան ուրախ էի, երբ իմացա որ ապրում ես Ամերիկա, ու որդուցս շատ հեռու չես։ Ուրախ էի որ քո կյանքը հե՛նց այդպե՛ս դասավորվեց։ Թե չէ ո՞վ էր փրկելու Արամիս։
Շնորհակա՛լ եմ, որ երբեք չես մտել մեր կյանք։ Այսքան տարիների ընթացքում հայացք անգամ չես նետել Արայի կողմ։ Չես օգտվել իրավիճակից և հետո, երբ Արամիս հետ պատահած դեպքը․․․ ոչ հեշտ ժամանակներ էին մեր ընտանիքում․․․ Կներես… այո՛, կներես չափից ավելի եսասիրության համար։ Նախանձում եմ քո մարդ տեսակին։ Ես այդպես անել չէի կարողանա։ Երբե՛ք։ Ճիշտն ասած նույնիսկ չեմ ուզում պատկերացնել ինձ նման իրավիճակում։ Երևի երբ աստված միացնում էր ինձ ու Արային, լավ գիտեր ովքե՛ր ենք մենք ու ինչի՛ ենք արժանի։ Իսկ դու՛… դու էլ ամուսնացիր, որ ինձ էլ հեշտ լինի։ Որովհետև մութ գիշերը, երբ տանը բոլորը քնած են, մտքերս բերում են քո մոտ։ Վախենում եմ… վախենում եմ, որ կողքս քնած ամուսինս քո մասին է երազում։ Եթե ես տղամարդ լինեի, անպայման կերազեի։ Շնորհակալ եմ քեզ… բայց ամուսնացիր, որ երջանիկ լինես ու իմ երջանկությունն էլ չմնա կիսատ։ Ասացի չէ՞, եսասե՛ր եմ…
P.S. Արամս ասաց, որ հիվանդանոցում մի առավոտ արթնացել էր նրանից, որ մեկը գրկել ու համբուրել է իրեն։ Բայց մինչև ծանրացած աչքերը բացել է, ոչ մեկին չի տեսել, ոչ մեկը չկար։ Մտածել է ցնորք է։ Երեսը թաց էր արցունքներից։ Զարմացել է։ «Երևի քնած ժամանակ լացել եմ». եզրակացրել է որդիս։ «Մամ,_ ասաց նա._ քո բույրը զգացի, թվաց թե դու ես գրկել, կարոտս առի։ Այնքան լավ եմ զգացել ինձ, կարծես մոտս էիր»։ Բայց ես գիտեմ, որ դա դու՛ էիր։ Գիտեմ ու կլռեմ…ու այս նամակն էլ երևի կպատռեմ․․․»։