“Jes,” aldonis mia patro, “kiam mi estis knabo, eĉ ne unu tribestro en la sudaj reĝlandoj povis ĝui trankvilan dormon dum la nokto, pro timo de Kunobelinos . Li similis sovaĝan virbovon tiutempe, kiu furiozas kaj muĝas en kampo de timemaj bovinoj. Sed ĉio ŝanĝiĝis de kiam li permesis al tiuj rikanantaj romanoj gvidi lin permane, kun siaj bankedoj kaj molaj litoj.”
“Li pensigas min pri porko, kiun oni grasigas por Samono * ,” diris mia onklo. “Sed ekzistas pli malbonaj ol li.”
“ Verika ,” diris mia patro.
“ Verika ,” mia onklo konsentis. “Jen tribestro kiu pli volonte aŭskultus nudkruran mesaĝiston el Romo ol siajn proprajn druidojn. Li ne eliras por pisi sur sterkejon, se li ne ricevis permeson de Romo. Se ĉiuj tribestroj en ĉi tiu regiono ne estus tiel timema, kaŭrema ularo, ni estus povintaj sendi lin al la morto antaŭ longaj jaroj. Sed ili ĉiuj paliĝas kaj tremas pro timo de la vaka, senvalora kolero de Romo.”
“Ĉu Verika ?” kriis Alaŭnos . “Jen stranga nomo por kompari kun la glora nomo de Kunobelinos . Baldaŭ vi prenos sekiĝintan maljunan bovinon kaj volos prezenti ĝin kiel virbovon. Estas vere, ke Kunobelinos maljuniĝas nun, sed li postlasos du belajn manplenojn da batalpretaj filoj kaj vartofiloj * , kiuj anstataŭos lin kiam li foriros el ĉi tiu vivo.”
“Romaj festoj, arĝentaj pokaloj... Belan aron da filoj li postlasos, kiam li estos for,” diris mia patro. “La sola afero kiun ili scias fari, estas marĉandi kun eksterlandaj vinkomercistoj.”
“Jes, kaj mi aŭdis, ke ili scias fari tion eĉ per la lingvo de la romanoj mem,” aldonis mia onklo.
“Vi ne dirus tion, se vi vidus Karatak on, la propran filon de Kunobelinos , en sia tuta militista gloro, antaŭ viaj okuloj en ĉi tiu ĉambro,” Alaŭnos diris.
“El barelo da putraj pomoj ĉiam eblas elfosi unu aŭ du manĝeblajn,” diris mia onklo. “Kiam temas pri la aliaj, estas kelkaj inter ili kiuj mordas siajn lipojn pro hasto, atendante nur la forpason de la patro por forrazi siajn lipharojn kaj ekparadi sen pantalono.”
Ĉiuj viroj ridis pro lia komento, kaj eksidiĝis pli komforte por ĝui sian bieron. Poste, ili ekkantis. Kuŝante agrable varme en mia malluma angulo, mi rigardis en la flamojn dum mi mense ripetis la ĵus aŭditan rakonton. Mi ŝatis tiujn belsonajn frazojn kiujn uzis Morimanos , precipe kiam li diris “la fiŝoj en la riveroj, la ŝtonetoj ĉe la bordo, la ondoj de la maro, la steloj en la ĉielo”. Mi rediris al mi la frazon, kaj provis igi ĝin eĉ pli longa kaj belsona ol antaŭe. Mi pensis, ke mi povus aldoni, “la floroj sur la montoj, la folioj en la arboj”. Mi decidis mem inventi la postan tagon rakonton, kiu enhavos tiun frazon, kaj diri ĝin al mia kuzo. Mi bedaŭris, ke mia patro ne estas rakontisto kiel Morimanos , por ke mi lernu lian specialan manieron kunmeti la vortojn. Sed mia patro ne faris ion apartan. Li nur kultivadis la teron kaj prizorgadis la brutaron, kiel ĉiuj aliaj.
Aliaj detaloj el la rakonto vagis en mia menso: la strangaj bestoj, la domoj metitaj unu sur la alia. Mi endormiĝis, pensante pri Romo.
* * *
Estis bela mateno du somerojn poste, kiam romanoj venis al nia vilaĝo. Mi unue konstatis, ke okazas io aparta, kiam mi ekvidis mian kuzon Kaljak on. Li hastegis supren laŭ la mallarĝa kalka vojeto, kiu sekvis la flankon de la monteto ĝis nia domaro. Kutime ni ne povis vidi la homojn alproksimiĝi, ĉar la domaron ĉirkaŭis longa teraltaĵo sur kiu kreskis heĝo. Sed tiumatene okazis, ke mi sidis en la enirejo de nia kabano, pretigante fabojn por mia patrino. La pordo frontis la ĉefan breĉon en la heĝo, kaj kiam la ligna barilo estis flankenŝovita, nenio blokis mian superrigardon al la suba deklivo.
“ Bivana ,” Kaljakos vokis min, tuj kiam li venis sufiĉe proksimen: “estas du strangaj viroj sur la vojo. Ili ne portas pantalonojn. Ili marŝas laŭ la rivero al la vilaĝo kaj pelas ĉaregon.”
Aŭdinte la novaĵon, mia patrino tuj sendis mian fratinon Vinda n al la paŝtejo por voki mian patron. Al mi ŝi diris, “Iru sciigi vian onklinon, kaj poste vi prefere finu pri tiuj faboj kaj metu ilin sub la cindrojn por bakiĝi. Tiam vi rajtos iri al la vilaĝo.”
“Sed la fremduloj estos for antaŭ ol mi eĉ vidos ilin!” mi protestis.
“Ĉu fremduloj aŭ ne,” diris mia patrino, “vi ekkrios ĉi-vespere kiam mankos eĉ unu buŝpleno por manĝi, kaj via stomako grumblos kiel ŝtono ruliĝanta laŭ deklivo. Kaj tamen ni manĝos fabojn sen pano, ĉar mi ne havos tempon por hejti la fornon, se ankaŭ mi volas rigardi ĉi tiujn fremdulojn. Vinda , iru enŝlosi la kokinojn, kaj certiĝu ke la kokinejo estas bone fermita. Ni ne povas lasi ilin ekstere la tutan tagon kun neniu ĉi tie por gardi ilin.”
Kiel eble plej rapide, ni finis la plej esencajn taskojn. Mia patrino grumblis la tutan tempon, dum ŝi haste pakis kelkajn manĝaĵojn en korbon. “Kia amaso da ĝeno kaj konfuzo, ke ni ĉiuj forkuras ĉi tiel, kvazaŭ la spiritoj nin pelus de malantaŭe! Kaj la akvositeloj estas pli malplenaj ol du sekiĝintaj nuksoŝeloj. Ĉu mi ne ripetadas al vi knabinoj, ke necesas ĉerpi la akvon frue en la tago? Nun vi devos iri en la mallumo, do ne ploru kaj plendu kiam mi sendos vin.”
Preskaŭ neniam okazis, ke ĉiuj en la domaro eliris samtempe. Ĉiam iu restis hejme por prizorgi la bestojn. La sola escepto estis je Belteno, la granda festo komence de la somero, kaj tiam, kompreneble, necesis grandiozaj preparlaboroj dum la antaŭaj tagoj por pretigi ĉion.
Kaljakos aperis ĉe la pordo kun siaj du junaj fratinoj. “Rapidu, Bivana ,” li vokis min. “La fremduloj malaperos trans la montetojn antaŭ ol vi kaj Vinda moviĝos. Haste, aŭ ni ekiros al la vilaĝo sen atendi vin.”
“Kian amason da tempo vi bezonas por tiuj faboj,” mia patrino diris. “Estas sufiĉe ĉi tie por nutri familion de birdetoj, eble. Do, ek kun viaj gekuzoj. Mi finos ilin mem.” Mi rapidis eksteren, sed ŝi revokis min. “ Tasgjos ploras kaj petegas, por ke vi kunportu lin.”
Malvolonte, mi rigardis malantaŭen kaj vidis mian frateton, kiu ploris en la pordo. “Li bezonos duonan tagon por fari la vojon,” mi diris, “dum ni ĉiuj vokos kaj alkrios lin por ke li restu kun ni. Kaj kiel li povos transsalti la riveron per la ŝtonegoj? Ni volis iri laŭ la mallonga vojo.”
“Vi ne iros kun Bivana ĉi-foje,” mia patrino diris al Tasgjos . “Vi venos kun mi, kun onjo kaj la bebo.” Mi forkuris ĝustatempe por aŭdi Tasgj on eligi plenvoĉan lamentadon.
Fronte al nia domaro, la vidaĵon trans la rivero superregis granda monteto, kiu staris alte super la tuta regiono. Ĝiaj flankoj leviĝis krute sub maldensa kovraĵo de mallonga herbo, kiu apenaŭ kaŝis la suban kalkon. Jam vidiĝis la ĉarego, pene antaŭenirante laŭ la malsupraj deklivoj. Ĝi sekvis la pli facilan vojon, kiu zigzagis kun malurĝo ĉirkaŭ la flankoj de la monteto antaŭ ol iom post iom alproksimiĝi al la vilaĝo ĉe la pinto. Ni facile preterpasos ĝin, se laŭ la rekta vojo ni iros supren.