Liaj esploroj okupis grandan parton de mateno, dum mi maltrankvile atendis kaj demandis min, ĉu lia longa forrestado aŭguras bone aŭ malbone. Kiam li finfine revenis, li klarigis, ke li tamen ne atingis la templon. Ŝajne, la grundo estis kovrita de karbiĝintaj ruboj, kiuj bruligis liajn piedojn, kaj enirinte mallongan distancon en la urbon li devis rezigni. Anstataŭe li iris al la domo, al kiu li iam akompanis Oreston kaj Minician por aŭdi Petron prediki. Ĝi estis ekster la regiono de la brulego, kaj li esperis ricevi tie novaĵojn.
Kaj novaĵojn li havis, kelkajn bonajn, aliajn ne. La homoj tie konis Oreston, sed ili laste vidis lin antaŭ la brulego. Ili sugestis, ke eble li aliĝis al Petro kaj liaj sekvantoj, kiuj nun laboras inter la travivintoj en la Kampo de Marso. Koncerne la sinagogon, kie Minicia pasigis sian lastan horon, ili povis informi Filonon, ke kelkaj el la homoj, kiuj kolektiĝis tie dum la brulego, panikis kaj fuĝis je la lasta momento. Tiuj raportis, ke la plejmulto tamen restis, kantante kaj preĝante sur daŭre kreskanta ondo de fervoro, ĝis, supozeble, ili estis ĉiuj englutitaj de la flamoj.
Kvankam mi ja atendis aŭdi pli-malpli tion, min ege doloris la definitiva sciigo pri la morto de Minicia. Ŝi multe kariĝis al mi dum la jaro de kiam ŝi venis loĝi ĉe ni. Mi ploris ankaŭ pro Oresto, kiu vere amis ŝin, kaj kiu terure suferos, kiam li malkovros, ke li jam perdis ŝin. Pasis iom da tempo antaŭ ol mi povis denove atenti Filonon kaj konstati, ke li ankoraŭ ne finis sian rakonton.
Montriĝis, ke la nazaretanoj kolektas monon por helpi tiujn el la fratoj, kiuj perdis hejmon kaj posedaĵojn en la brulego. Proponoj pri mono kaj loĝigado ekalvenas ankaŭ de la eklezioj en aliaj urboj, kaj de tiuj fratoj en Romo, kiuj ankoraŭ havas tegmenton super la kapo kaj kiuj pretas gastigi tiujn, kiuj estis malpli bonŝancaj. Filono reiros la postan tagon por informiĝi, ĉu oni trovis por ni lokon.
OKA ĈAPITRO
Pompejo Baso kaj Domitila estis juna paro, kiu loĝis en homoplena kvartalo sur Aventino * , tuj interne de la muregoj. Ilia apartamento estis tre proksima al la punkto kie komenciĝis la brulego, sed bonŝance la vento blovis al la mala direkto, tiel ke ilia kvartalo estis apenaŭ tuŝita. Tamen, kiel mi aŭdis de Modesta, la sklavino de Domitila , la fajrego preskaŭ atingis ilin. Necesis iri nur malmultajn paŝojn laŭ la vojo por trovi regionon de rompitaj ŝtonoj kaj ruboj, kie oni malkonstruis la domojn, por ke la flamoj ne plu vastiĝu tiudirekte.
“Se vi estus aŭdinta la homojn, kiuj loĝis tie, kiam la laboristoj alvenis por detrui la konstruaĵojn!” Modesta rakontis al mi. “Ili ploris kaj plendaĉis, kaj petegis la laboristojn ne fari. Nu, vidu, ili kredis, ke iliaj domoj eskapos, krom se la vento ŝanĝiĝos; kaj ili ne komprenis, kial oni volas fari la laboron de la fajrego. Kelkaj el ili provis subaĉeti la ĉefon, sed kompreneble li tute ne povis helpi ilin. Oni certe malkovrus la aferon poste.”
Baso kaj Domitila estis sufiĉe prosperaj. Ili loĝis en teretaĝa apartamento kun la propra akvoprovizo, kaj krom Modesta ili havis alian sklavon, Januarion. Modesta estis mezaĝa virino de egipta origino, kiu, kiel ŝi fiere informis min tuj post mia alveno, iam estis la nutristino de Domitila . La tuta domanaro, inkluzive de la du sklavoj, aliĝis al la nazaretanoj la antaŭan jaron. Tamen, ne pasis longa tempo antaŭ ol mi malkovris, ke Modesta estas ne aparte entuziasma pri ilia nova vivomaniero.
ŝi kaptis la okazon por konfidi tion al mi iun posttagmezon, dum mi helpis ŝin briligi bronzan lampotenilon. “Se vi estus vidinta la mastrinon antaŭ ol ni transiris al la nazaretanoj!” ŝi diris. “Kiam ŝi portis siajn juvelojn kaj mi aranĝis ŝian hararon, ŝi aspektis kiel vera diino. Ni kutimis eliri al festaj vespermanĝoj, kaj tie mi povis babili kun la aliaj servistinoj kaj poste ricevi saketon da restaĵoj. Ŝi ĉiam traktas min bone. Sed nun ŝi tute ne plu eliras por revidi siajn malnovajn geamikojn, kaj laŭ mia opinio, la novaj ne estas konindaj. Neniu el ili iam ajn organizis vizitindan vespermanĝon. Kaj ŝi ne plu atentas pri sia aspekto. Antaŭe mi bezonis horon por vesti ŝin matene; nun ŝi estas preta pli rapide ol mi mem. Alia afero estas, ke ŝi ĉesis porti siajn juvelojn. Ŝi vendis ilin kaj donacis la monon.”
“Ĉu donacis la monon?” mi ripetis, mirigite. “Al kiu?”
“Al la nazaretanoj. Kiam ni konvertiĝis, ŝi kaj la mastro eĉ priparolis la ideon rezigni pri la apartamento por ekloĝi kun la aliaj gefratoj super iu vendejo. La problemo estas la mastro: kiam lin kaptas unu el liaj grandaj entuziasmoj, li tute ne scias, kie halti. Li estas multe tro donema. Vi vidis la vestiblon en la matenoj. Atendas lin tiom da klientoj, ke oni imagus, ke li estas senatano. Ĉiuj ajn parazitoj kiuj prezentiĝas povas elsuĉi ion de li, kondiĉe ke ili pretas ĉeesti komunan preĝadon de tempo al tempo.”
Baso kaj Domitila efektive estis donemaj, kaj tial mi estas danka al ili. Ni restis en ilia apartamento dum la tuta aŭgusto, kaj ili neniam eĉ aludetis pri la ĝeno kaj elspezo, kiujn ni certe kaŭzis al ili. Ni havis neniun eblecon repagi ilian komplezemon, sed ni faris kion ni povis; mi helpis en la kuirejo, dum Filono okupis siajn tagojn per kopiado de juda libro por Baso .
Ili estis multe pli piaj ol Filono, kaj ĉiutage la tuta domanaro kuniĝis je la sunleviĝo por preĝi kaj kanti al sia dio. Ĉar oni ŝajnis atendi tion, ankaŭ mi partoprenis, kvankam mi private konfesis al Modesta, ke mi ne estas kredanto. Fakte, mi kutime devis eliri antaŭ la fino, ĉar estis maleble, ke Elvisa restu silenta dum tiom da tempo.
En la unua sabato, kiun mi pasigis tie, multaj aliaj fratoj – kaj ankaŭ fratinoj – venis por preĝi kun ni. La unuaj alvenis jam antaŭ la sunleviĝo, kaj tre baldaŭ la vestiblo de la apartamento estis ŝtopita de etaj grupoj de homoj, kiuj ridis kaj babilis dum ili atendis la komencon de la kunveno. Estis etoso de gaja anticipado, simila al tiu, kiun oni sentas en festotagoj, kiam oni staras inter la homamaso atendante la alvenon de la procesio.
Iom post iom la zumado de voĉoj malpliiĝis kaj la homoj komencis preni siajn lokojn. Multaj el la viroj portis faldeblajn taburetojn, sur kiuj ili sidiĝis en la centro de la ĉambro. La virinoj staris malantaŭe, aŭ apud la muroj, kvankam estis kelkaj, kiuj sidiĝis inter la viroj. La ĉambro ne estis granda, kaj malkiel la vestiblego en la vilao, ĝi ne estis malfermita al la ĉielo. Estis evidente, ke baldaŭ iĝos sufoke varme. Mi restis proksime al la pordo, kie estos ebleco enspiri iom da freŝa aero de tempo al tempo. De tie mi povis ankaŭ kontroli Elvisa n, kiu ludis ekstere sur la strato. Sed tiu kunveno montriĝis tiel eksterordinara, ke mi apenaŭ sukcesis konvinki min eliri.
Ĝi komenciĝis sufiĉe kviete per la kutimaj preĝoj kaj kantoj, kiujn mi jam aŭdis en aliaj matenoj. Sed la tutan tempon mi konsciis pri sento de anticipo, kvazaŭ subpremita ekscito, kiun mi neniam rimarkis antaŭe. Tiam ekstaris juna viro en eluzitaj vestoj, kiu komencis paroli en la greka. Samtempe, alia homo kiu staris apude ripetis liajn vortojn en la roma lingvo, tiel ke ĉiuj komprenu lin. Tamen, tio ne estis facila tasko, ĉar la junulo parolis rapide kaj kun granda pasio, foje balbutante pro hasto, kaj ofte interrompante la interpretiston antaŭ ol tiu finparolis.