Ezopa saĝo

La Fontaine en sia fablo (La leono kaj la paŝtisto) jene apologias la arton de la fablado:

La fablo ja ne estas nur tio, kiel ŝajnas:
Ni de l’ plej simpla besto edifon tie gajnas.
La moralaĵo nuda — ĝi estas nur enuo.
Perdiĝas tia fablo kune kun la instruo.
Sed fabli nur por fabli — ŝajnas senvaloraĉe,
samtempe oni devas instrui, ĉarmi plaĉe.
Jen kiel, kun spirito spicita per gajeco,
famuloj multaj verkis en tiu ĉi artspeco.
Ornamojn, etendadon de diro ili evitas,
vane perditajn vortojn ĉe ili ni ne vidas.
Fedro koncizas tiom, ke trafis lin riproĉo,
Ezopo eĉ pli multe ŝparegas pri la voĉo,
sed unu grek’ superas ĉi ambaŭ; li, tre vanta
pri lakoneco eleganta,
ĉiam nur en kvar versojn enfermas sian temon.
Kiel? Prijuĝu spertaj, havantaj kritikemon.

Nu, en la Ezopa fablo, vere, estas ia admirinda koncizo, se tiel diri, ia malavara avaro. Li avaras pri la detaloj, sed per kelkaj strekoj desegnas tiel vivan bildon, ke la leganto miras pri tiu malavareco, per kiu la prilaboron de la detaloj li translasas — al siaj imitantoj. Nu, pluraj el ĉi tiuj larĝe uzis tiun eblon. Kaj per la prilaboro la fabloj ofte tre riĉiĝis (La Fontaine, ekz-e, en la kadro de kelkaj fabloj donas mirindan pejzaĝ- kaj epok-bildon), sed aliflanke ankaŭ ne malmulte ili perdis. Precipe la moralaĵo estas ofte malforta flanko de la ezopanoj. Fedro, kiu eble pleje konservas la Ezopan koncizon en la fabloj mem, garnas ilin per moralaĵa saŭco plurfoje senapetitiga. La plej harstariga ekzemplo de moralaĵ-misuzo estas Tübingena kolekto (1546); tie la moralaĵoj ofte tute ne estas konformaj al la fabloj. Oni ne scias, ĉu la kompilinto estis stulta, aŭ intence vualis la sencon de la fabloj. Ezopo verŝajne fablis sen moralprediko: La fabloj devis kaj povis efiki per si mem.

Fakte, Ezopo estis ne nur instruanto, sed ankaŭ artisto. Kiel tia li kelkfoje fablis nur por fabli. Kian instruon oni eltiru ekz-e el la fablo pri la vulpo kaj la vinbero? Ĝi estas trafega karakterbildo pri la sintrompa sinkonsolanto. Aŭ jen fablo, kiu jam ne trovis lokon inter la 77:

Kankro kun serpento vivis kune.
Dum la kankro estis tre bonfida,
la serpento estis serpentume
ruza kaj perfida kaj insida.
Nu, la kankro longe ja toleris,
sed ĝi fine ege ekkoleris,
ties kolon per tondil’ disŝiris,
etendinte ĝin laŭlonge, diris:
«Jen, vi povus vivi sendifekta,
se vi estus ĉiam tiel rekta.»