Азат үнсіз ықыласпен отырған-ды. Өйткені аңызшының даналықтың алдында өз жолындағының аилдарды жайпап жоқ қылайтын ең айбарлы баатыр да иіледі ғой. Кенет Толкун оның құлағына еңкейіп, сыбыр етті:
– Анау зергер болған жоқ қой дейм.
Қыз мырс етті. Азат не өзі білмей күбірлеп, Толкунның иығына сенімсіздікпен басын қойды. Әуелі Толкун бөгеліп қалды да Азат оны ұялтқанын аяды. Бірақ одан кейін қыз оның тарбиған шашына самайымен жайлап, шаршап сияқты жабысты. Кенеттен кернеп кеткен, сондай өткінші бақыттан ештеңе туралы ойламай, Азат көзін жұмды.
Тарау IV
Кеш түсті, күн бұлтқа батты. Әлдеқашан күңгірттеген аспан жарымда ай пайда болды. Ол соншама анық сирек көрініп тұр. Күнсұлу Айсұлуға қалдырған тыртықтарға қарап, Жұлдыз бұл аңызды анасы айтқан кезі туралы ойлады. Анағұрлым кейінірек ол бұл оқиғасын сіңліне айтып берді. Бұны, Толқынның қорыққан бетін есіне түсіріп, Жұлдыз жымиды. Оның да әпкесі осылай істейді деп ойлады шығар. Өсіп кетті Толқын… Жұлдыздың балалық шағы болған жоқ. Ал Толқынның ол болу үшін әпкесі не істеді?..
– Ертең жел болмайды.
Саткын оттағы қураған бұтақтарды аударып та күнге қарап отырды. Ер жеткен анда, кеңді, сүйегі шығыңқы бетте сақалы мен мұрты көрінді. Жазық маңдайы, сабырлы қимылдары арқылы оның жай, көпті көрген жауынгер болғанын сезілді, бірақ көзінде істі өзінше өзгерте алатын өкілдің қу ұшқыны қайта-қайта жылтылдайды. Ол келгенде Жұлдыз таңданды. Әрі қарай осылай, тек бір сәтке кездеседі деп ойлады. Біресе Саткын жорықта, біресе ол аң аулауда. Өзендегі су тәрізді жылдар өтіп кетті, ол ойлана да үлгерген жоқ. Адамдар бір-бірін алмастырып жүр, ертеден таныс адамдар кеткен болды, жаңа табылған кісілер кездесіп, қайта жоғалтты. Жолдастар да табылды. Бірақ анда алғашқы да ең жақын болған, ал соңдықтан ерекше қымбат. Бірақ анда түк болмағандай-ақ өзі келеді деп Жұлдыз күтпеген. Ұмытылғандардың солай жеңіл еске қайта түскенін де, бала шақ туралы, ол біткен кезде болғанын тиіспей, әңгімелескенін соншама оңай болады деп те күтпеген. Анда өсіп кетті, көп мақсатқа жетті. Бір рет, екінші манап оны батылдығы үшін мақтады. Енді әне – жүзбасы, елші. Иықты бай секілді өмір сүреді. Осындай адам бұралқы аңшының, күңнің қызының андасы бола алмайды. Толқын туралы ұмытқан жоқ, аға мен қарындас андалардан едәуір жиі кездеседі. Бұл жылдар бойы оларды елеусіз жіппен байлаған Толқын шығар.
– Енді жаз емес қой, ыстық емес. Бізге жел не үшін?
Бауыр үндемей басын изеді де, орнынан тұрып, даланы көз жіберіп қарады.
– Қара, анда.
Жұлдыз ол көрсеткен жаққа қарады. Олар жан-жақта не болғанын жақсы көрінетін төбесінің үстінде отырды. Күн ұйқыға жататын жақта әлі күн жанып тұр. Қарсы жақта ше қара түнек тұрған.
– Адам өмірі да сондай.
– Караңғы өткен шақ және жарқын келешек? – қызықсыз болжады Жұлдыз.
– Біреулерде керісінше, ал біреулерде өткен шақ та болашақ та қараңғы болып түскен.
Жұлдыз оның кімге көздегенін түсінді. Пысқырды.
– Әңгімелермен бос емес ауыз аз тамақ ішеді. Ұйықтайтын уақыт болды, жолға ерте шығамыз.
– Сен арбаға жегулі ат тәріздісің, өткен уақиғаның жүгін тасып жүрсің. Құлат оны, анда, артына қарамай жеңіл жүгір.
Жұлдыз андасына көздің астымен қарады. Бұл ақыл айтатын әдетті ол қайдан алды екен?
– Мен сенің іші-бауырыңа кірмеймін, анда, сен де жанымды еркіне қойшы.
– Екеуімізге жан біреу-ақ қана, әлде ұмытып кеттің бе? – Көңілсіз күлді.
– Ұйықтауға жат. Мен күзете тұрамын.
Күрсініп, Саткын ер-тоқымын бас астына қойып, шөпте жантайып жата кетті. Оған қарап, кенет Жұлдыз кеудесінде бірдеңенің шыдатар емес, қозғалып кеткенін сезді. Бірақ сөзге айдара алмай, сезімге ерік беруі келмеді. Жай айтты:
– Мен сағындым, анда. – Алақанымен оның иығын қойып қалды. Түрегелді, анданың жауабын естімеу және қағырлы дала ауамен дем тарту үшін бір жаққа бұрылып кетті. Ақырын ғана олар оның туған қыстауына жақындап жүр…
Таңда аң аулауға шықты. Көкжиектің үстінде таңсәрінің шапағы таралды. Жұлдыз шанда жасырынып отырған Саткынға қарақұйрықты қуды. Бауыр жануарды қайта оған бұрылды. Сол кезде жебе барлығын аяқтады.