Ақыры елсіз араны өтті. Алдында ауыл көрінді.
– Анау кімдер? – Жұлдыз Саткынға жақындады.
– Сенікі, анда. Талаабөрүлер. Атап айтқанда, олардың қалғаны.
Жұлдыз ауырта тістенді. Оның мазасызданғанын сезіп, Бүркіт жерді тұяғымен таптады.
– Біз онда тоқталуға керекпіз.
– Не үшін? – оқыс сұрады Жұлдыз.
– Чабалекейге жолдауды қалдырғым келеді.
Анда Жұлдызға қызығушылықпен қарады. Ол, антты бауырынды ойша қарғап-сілеп, көзін тайдырды. Оның өз адамдарын қанша уақыт көрмегенін біледі ғой. Жалпы айтқанда, олар қашып кеткен күннен бастап. Анау түн туралы ойлап, Жұлдыздың зығырданы қайнады. Анасы өліп кеткен соң оның басқа амалы болды ма? Мүмкін, сәби болмаса, ол қашып кетпер еді. Анашым да тірі қалар еді ғой… Толқынның дүниеге келуі қымбатқа түсті.
Қорқақтар. Жексұрын, арам қорқақтар. Егеуқұйрықтар, сұр жыландар. Жұлдыздың тайпасы тым қатты болып кетті де бұл күші бөтендерді мазалай бастады. Әсіресе тұтқындарды… Бітіммен көз бояп, олар қадірлі қонақтар ретінде соғысушы жаққа кірді де түнде барлықтарды қырып жойды. Жұлдыздың өзі барлығын есте сақтау үшін тым кішкентай болды. Олай болса да ол анасының оны қорғай алмаған жылы құшағын ұмытқан жоқ. Одан кейін – тұтқын, анасының жаңа күйеуі және қашуы. Ал оның бір заманда ұлы, іргелі халқының қалғаны енді бір кіп-кішкентай ауылда паналап отыр.
– Ол тірек емес пе?
– Таяныч екен, иә, бірақ жайпаудан кейін талаабөрүлер дәл оларға барды ғой. Сондықтан олар тапсыра алады.
– Сен мені бұл жерге әдейі алып келдің, – сызданып сөйлеп деді Жұлдыз.
– Мен мұнда тұратын олар екенін білгендей сияқты айтып тұрсың, – ренішпен деді ол. – Қорқасаң, жүре берейік.
Анда не дегенін біледі. Онымен ерегісе бастаған жоқ, орнынан қозғап жіберіп, төбесінен ауыл жаққа текіректеп жөнелді. Құлақта жел зуылдап тұр, Бүркіттің бірқалыпты дүбіріне Саткынның аттың дүбірі қосылды. Оның жанның өзі қуана берді: “Үйдеміз! Біз үйге оралдық!”. Бірақ бірдеңесі бәрібір қарсы шығып тұр. Мүмкін, тірі қалғандардың ішінде оның бір де туған-туысқан қалған жоқ себебінен?
Өз келуімен ауылды абыржытты. Мазасыз уақытта өмір сүріп тұрмыз. Дос жау болып айнала алады, жау ше қулықпен адамдарға тойтарыс беріп, анау әзер сақтағанын бұза алады. Өз жұртқа жақындап, Жұлдыз бұны анық сезді. Арамдық қалдырған жарасы бітелсе де, өз иесін қорқап ақыраюға мәжбүр етіп, дауылдатып ауырады. Жаңа соққы болмаса да, тыртығы қалады.
Далабөрілер бай емес тұрып та, аштықтан ешкім азап шекпейді. Жұлдыз өз халқына мақтанышты сезді. Мың өліп, мың тірілген. Өз құтқарушыларға жабыспай, тіректерді талтүс жағынан тасалауға да ұлттық есі жетті. Солай қарасаң, оларды ешкім билемейді де…
Қорқыныш пен күдік тыныған кезде, әдетті ақкөңілдік те оянды. Саткын, қу, көнгіш анда, өзін өзі көңілді, ашық болып ұстады. Мәртебелі емес, өз адамы көрсету үшін басынан жаяу жүріп кетті. Бірақ Жұлдыз анданың сақ болып жүргенін білді. Өз туралы ештеңе айтпайды, ал басқалардан барлығын барлап біледі. Сөйтіп ауылды басқаратын кім екенін білді. Әлібек-батыр – Жұлдыздың есінде қалдырған билеушінің ұлы болып шықты. Әлібектің өзі де есте қалған. Сол кезде әлі жігіт, әділ мен мейірімді, ол Жұлдызға ұнаған. Осындай зәбірлеуге жол бермей, зәбірді ұмытып кетпейді… Оларды оған ертіп апарды.
Жараған, мықты, әлі жас батыр өз үйінде отырды. Оның тұрғын жайы салтанатты мен бай емес болған, ал оның өзін кәдімгі жауынгерден қиын айыра алуға болады. Әлібекке ауылға қонақ келді деп айтқанда ол бақташыларда болды – бастарын санап, қыстың келуіне дайындап жүрді. Қамдардан оның еріндердің қасында ерте әжімдері пайда болды, адамдарға ауыр, жабыңқы көзбен қарайды. Бірақ қонақтармен бірге ол өз бойын еркін ұстады. Ең жақсысын әкеліп, тамақ ішуге даярлады.
– Қара, анау жігіт сеннен көз алмай отыр, – Жұлдызды шынтақпен итеріп қалып, сыбырлады анда.
Жұлдыз ол көрсеткен жаққа қарады. Әлібектің қасында қарапайым, мықты, шығыңқы бет сүйегімен жігіт отырды. Бір басқа қонақ шығар.
– Қарай берсің. Осындай құбыжықты күнде көрмейсің ғой.
Саткын тыныш күлді. Одан кейін әңгімелер басталды. Саткын ауызын жаппай сөйлей берді. Ол таулықтардың бірі деп, тұтқындарға манаптың маңызды әмірімен бара жатыр, бұл құлпыратын ауылдың билеушіне ше жол-жөнекей өлтіріп тастатын жануарлардың терісін сыйлап тұр. Олардың халі туралы сұрағына Әлібек:
– Бізде барлығы жанжалсыз, сол да жақсы. Мен таулықтарда бірдеңе тыныш емес деп естідім.
Саткын басын шайқады.