Жауынгерлер көрінбей кеткенде, андалар жерге жатты да от жақты. Мүмкін, бірінші рет, Саткын андасының мың да бір алғысын айтатын адам емес болғанына риза болды. Оған ойлауға керек болды.
Қуғынның кетуіне көзі жеткенде, абайлап түсті. Жылдыз Бүркүтке ысқырып жіберді де онымен бірге Чыныгы келді. Олар өз жолын жалғастырды.
Тарау VII
Ауыл тына қалды, бір сөз де естілмейді. Аспан өз түнгі жамылғысын жерге түсірді. Кенет Толқын тұяқтың дүбірін естіді. Ішінде бірдеңе адырнадай керілді. Не деген қонақ түнде? Қауіпті сезіп, ол үйлердің арасынан жалт беріп, жүгірді. Қайдағы!..
Салт атты оған шауып келе қойып, қалайша оның артына шығып қалды. Толқын айғайлады:
– Аттан! Жаулар!
Толқын оқыс жалтарып кетті. Салт аттың созылған қолы ауаны ұстап қалды. Толқын бір жаққа ұмтылып, соғыс аттың мықты кеудесімен қақтығыса жаздады. Секіріп кетіп, қаша алмайтынын түсінді. Қымқырушылар жаяулап, оған аяңдады.
– Бір адамға екеу болып шығып, ұялмайсыңдар ма? – іштей қорыққаннан қалтырап, мазақтап айтты.
– Хан әмір берсе, біреуге мың да болып шығамыз, – оң жақтағы бұрқ етті де жақындады. Сол кезде Толқын оның алқымына пышақ қысты – әпкенің ең пайдалы сыйлығы шығар.
– Қандай хан? Жауап бер! – жекірді.
Жауынгер жұтып жіберді де Толқынның үстінен қарады. Толқын бұрылғанша артынан жақындаған үшінші ұры оны басынан ұрды. Ол ес-түссіз жаңа ғана қорқытқан кісінің қолына құлады.
“Аттан” айғайы аилдың үстінен тарап кеткенде Азат Толкунның дауысын бірден таныды. Барлықтары көшеге шығып кетіп, салт аттылардың тек қана қызды алып кеткенін көрді де үйлеріне оралды. Көп қыздарды ұрлап кетпей ме? Тек Азат кеткен жоқ.
– Тоқтаңдар! Толкун!..
Ол айғайлап та қолын қайта-қайта бұлғап олардың соңынан жөнелді. Ал олар қызды далаға алып кетіп тіпті бұрылған жоқ. Үмітсіздіктен төбе шашын жұлып, Азат өз үйге қарай заулады. Сүрініп те құла жаздап ол құйындатып үйге жүгіріп кірді.
– Толкунды ұрлап кетті!
Азат тек бұл сөздерді айтқан кезде болған оқиғаны толық түсінді сияқты. Әкесі оған парықсыз қарады да созып айтты:
– Ә-ә, бұл шу сол үшін бе? Бұл жәлепке асықпай жетті ғой мыналар.
Азат дем ала алмай қалды. Туған әкесі жиіркеніш болып кеткені соншалық. Оған ешкім көмектеспейтінін түсінді. Сөз де айтпай, Азат шығуға ұмтылды. Жолына ағасы тосқауыл болды.
– Қайда асығып тұрсың?
– Жібер!
Азат ірі, төрткіл ағасын итерді. Күш қайдан келді екен!.. Айғайларына бұрылмай, ол өз атыңа жүгірді де, ер салмай, қуа жөнелді. Көгім, үлгеруге ерік берші!..
Дәл сол уақытта олардан бірнеше ат өтулер алыс Жылдыздың кезекті түрткіден де бір жаман түстен Саткын оянып қалды. Таңғы салқын далада жамылғы тәрізді жатыр екен. Таңсәрінің дірілдеңкіреген буалдыры жаңа ғана төбенің үстінен көріне бастаған. Есінеп, ол андасына қарады. Қайта селк ете түсіп, анда, ұруды күтетін құл сияқты бүрісіп қалып, басын қолмен бүркеді де аяғын көкірегіне сүйреді. Саткын теріс қарап, түрегелді. Жақын арада Жылдыз да оянды.
– Түу, түске енеді ғой… – Тоңып бүрісті.
– Мен түсіндім.
– Мен әлденеден өзін нашар сезінемін… Тұтқындарға дейін енді қанша жүреміз?
– Бүгінгі түске жетеміз. Әне олар, көріп тұрсың ба? – Саткын андасына сабаны берді. Ол ойсыз ащы қымызды жұтып жіберді.
– Енді көріп тұрмын. Немене, мұнда өзен жақын ма? – құлақ қойып, сұрады Жылдыз.
– Иә.
– Бұрылайық анау жерге?
– Егер қаласаң…
Олар жылқыларға мінді де дыбырлаған өзенге қарай асықпай беттеді. Долы, көпіретін тасқынның қасында тоқтап, Жылдыз бетін шайды.
– Жақсы екен… Тұра тұр, анда. Бұл не деген өзен?
– Күбө.
– Куә ма?.. Бірақ біз одан кетіп, оның аңғарды ала жүрген жоқпыз ғой. Жоқ, бұл ол емес. – Ол сеніммен бас шайқаса да Саткын оның көзіндегі күдікті байқады.
Анда теңселіп барып, кенет жығылып түсті. Саткын оны шынтағынан ұстап алды.
– Бұл қазір тоқталады, ант беремін! – қызу сендірді ол.
Бастапқыда Жылдыз ештеңе түсінген жоқ. Одан кейін ұғынуы найзағайдай басына келді де көзінде от жарқ ете қалды, танауы делдең-делдең етті. Бетіне соққан шойын жұдырықты сезіп, Саткын аяғына басып тұра алмады, құлап түсті. Қолында жалт еткен қайқы қылышты байқауға үлгерді… Ол қорыққан жоқ. Анда оның үстінен тұрып, алдаспанды дәл бетінің қасында ұстады. Бұл жылдар боп сезілетін тек бірнеше сәтке жалғасты. Ақыры анда оқыс түзелді де, қылышты лақтырып жіберіп, басын ұстап қалды. Саткын ол бұны істе алмайтын білді.
Жылдыз теріс бұрылды да бір жерге әрең жүрді. Ол басына құйылатын ұйқысымен күресе де, алыс кеткен жоқ. Адал Бүркүт оған ұшып жетіп, үрейімен иіскеледі. Мазасызданған жылқы басын тез көтерді де соза кісінеп жіберді. Саткын оны ұстауға талаптанып, жақындаған кезде Бүркүт атылды да шауып кетті. Анданың қатты ұйықтап жатқанына көз жеткенде, Саткын оны Чыныгының ер-тоқымына қоя салды.