Қар жапалақтап жауып кетті. Туткундардың қақпасына кіріп, Саткын иығынан қар бүршікті ашуланып қағып түсірді. Туткундардың ханына Каракчыны алып беруге уәде беріп, Саткын өзіне риза болды. Енді, туткундар мен тоолуктардың арасында соғыс басталса да, кім жеңсе де, ол ажалдан не тұтқыннан қорқамай алады. Бір жерге отырған көшпенді аштан өледі. Біз әрқашан қозғалуға міндеттіміз. Каракчы атымен кім жүретінін білгенше оның сенушілігі онымен болды. Анданың көп есімдері бар екен – Кезбе Жылдыз, Селсаяк, Каракчы… Енді ол лажсыздан сатқын болып қалды. Ол бұны тілеген ме? Ақылға келуге, мойындауға мүмкіндік берген жоқ па? Сол үшін оны ұзын жолмен апарды, сол үшін оны туған аилға әкелді. Енді не? Жылдыз оны әдеттегідей тыңдаған жоқ. Өзі кінәлі. Бірінші керуенге шабуыл жасағанда неге келіскенін білді ғой. Оған бола соғыс бастала жаздады! Мүмкін, бәрібір де басталады. Оның үстіне, ол жау ханның оған кімді әкелуге тапсырғанын білді ме? Білсе, мүмкін, оны құрықтауға кіріскен жоқ болар еді. Оны не үшін құтқарды? Туткун жауынгерлерге берілуге керек болды шығар. Бірақ жоқ, қорқып кетті… Ә, енді болжау не үшін керек! Іс жасаған, балықтар ағын қарсы жүзбейді. Қарауылшы тоқтатқан кезде Саткын солай шешті. Дембелше жас емес жауынгер тұнжырап сұрады:
– Сен кімсің? Не істеп жүрсің бұл жерде?
– Мен – тоолуктардың жүз башымын, аты Саткын. Каракчыны әкелдім…
– Ә-ә, қашқынсың ба, – мырс етті қарауылшы. – Отансыз адам ормансыз бұлбұл. Естідің бе?
– Оқытпа мені, – шаптығып деді Саткын. – Рақмет айтсаң жақсы болар еді – мен сендердің табындарын мен керуендерін талаған қарақшыны ұстап алдым.
– Бұның бір сорлы аңшы емес, Қарақшы екенін қалай біле аламыз? – ол өз найзасына сүйенді. – Қалай дәлелдейсің?
– Мен тек ханның алдында ғана есеп беремін.
– Сен өзіннің ханға керектігін қайдан алдың? Сатқынның басын жай ғана алсам дұрыс болмай ма?
Саткынның тұла бойы тітіркенді.
– Еһ, жарайды, солай-ақ болсын, апарамын сендерді ханға. Мен бүгін мейірімдімін.
Қарауылшы өз шеңгелін оның арқасына қоя салды да алдына итеріп қалды.
Туткундардың ханы ауыр жұдырықтарын шынтақшаға тіреп қойып, тағында отырды. Жібекпен өңделген киімдері қиналып керілген болды. Қандай жаңалық болса да сабырлы қалатын бетінде суық, улы жымиы тұрды. Саткын, иықтарында өз зұлымдықпен барлық далаға даңққа бөленген билеушінің құр тесіле қарауды сезіп, тәжім етті. Ол кімге ұқсайды екен?.. Султандары мен қолбасшылар тыныштықты сақтады.
– Ә-ә, ақырында келдің. Немене, әкелдің бе?
– Әкелдім, мырза. Ол Каракчы болуын өзі мойындайды. Жоқ болса, қылшандағы жебелерді тексеріңіз де салыстырыңыз…
– Маған дәлел керек жоқ, – хан қол сермеді. – Бұның ол екенін білемін. Анау титытқап біткен хабаршы айтқандай Жұлдыз атты далабөріні әкелсең ғана, әрине. Ал бұған толық көзі жеткендігім жоқ…
– Бұл Жылдыз, ұлы әмірші. Соған жауапкершілікті өз міндетіне ала аламын.
– Сен оны білесің бе? Қайдан?
– Ол бізбен бірге тұрды… – көзін қайта төмен түсіріп, жалтарды Саткын.
Мүмкін, тура қара берсе, ол ханның бетінде жалт еткен қу ақсиюын көре алар еді.
– Аспан ызадан қорықпайсың ба, сатқын?
Хан тоолуктардың сатқындығына тұспалдап отыр деп шешіп, Саткын деді:
– Ұлы хан, мен бұны істемесем, аспанға анағұрлым ертерек түсер едім. Ал ажалдан соң еш нәрсе қорқынышты емес.
– Құ екенсің ғой, жүзбасы. Жарайды енді, бұл шынында да сүйкімді Жұлдыз болса, мен өз сөзімде тұрамын – тұтқындар сені тиіспейді. Қайда ол?
– Сыртында, мырза.
– Ал, кіргізіңдер оны!
Ханның әмірі дереу орындаған болды. Жылдыздың сезімсіз тәнді ханның аяғына қоя салды. Саткын шыдай алмай, көзін тайдырды.
– Өліп кеткен ме?
– Тірі…
– Есін қашан жинайды?
– Түнде оянуға тиіс, бірақ ертерек те аша алады.
– Улы екенсің, Саткын жүзбасы… Бар енді. Ал біздің қымбат Қарақшымызды зынданға апарыңдар.
Саткын, Жылдызды сүйрегеніне қарамай, тайып кетті. Енді үйге баруға да болады. Бірақ неліктен ер-тоқымды ақырын, зауықсыз тартып байлады. Бірдеңе ұстап тұр сияқты, атқа мінуге ерік бермейді. Ұят болып қалды ма? Мүмкін емес… Онікі жөн ғой! Жоқ, жанды ауырланып, төнгені бірдеңе басқа. Оның алдында баран аттың үстінде сауытқа киінген салт атты өтіп кетті.
– Қайда жүргенін байқашы, иттің баласы!
Саткын жалт беріп, сүрініп кетті. Бұл иен далада, пышақты жастықтың қасында ұстап ұйықтатын қанқұйлы аңдардың арасында ол жат екен. Анда да осындай… Айнала барлығы берендерді мен белбеулерді киінетін жаңа ғана байқады. Соғысқа дайындалып жүр. Керуендерді тоолук тонап кетеді деп қате ойлап, хан күшін оның туыстарына бағыттады. Бірақ хан Жылдыздың талаабөрүлер руынан болғанын біледі ғой. Қайдан біледі екен, Саткын оған бұны айтқан жоқ қой?.. Ол оқыс қол-аяғын байлағандай тұрып қалды. Қалаға салт аттылар кірді. Басқа уақытта Саткын оларға қараған да жоқ болар еді, бірақ қазір ол ер-тоқымда кесе-көлденеңінен жатқан адамды байқап қалды. Олардың артынан ерейін деп Саткын тез көптің ішіне сіңіп кетті. Оларды көз жазып қалғанша ол бір нәрсені түсінді – бұл адам Толкун екен.