Выбрать главу

Кенет ол тыныш ән салуды естіді. Қалай өзі білмей, ол бірден Толкунды таныды. Ол әдеттегідей басын жоғары көтеріп, өзен жағасында жүрді. Өз жаққа долы қарауларды байқамайды сияқты. Азат оның эжесін астыртын жақтырмады. Оны жек көретін өзгелермен бірдей себебінен емес, Толкунның өмірін бұзғанына үшін. Мүмкін, оның солай қиқарланған, құрметсіз түрін көрсетуге өз итермесі бар, бірақ ол бұнын барлығының Толкунның басына төгіліп кеткенін түсінбей ме? Оған бәрібір, ол алыста… Азат өзін қайырып тастады. Бұл оған қатысты емес, болса да, Толкун Кезбе Жылдыз туралы жаман айтқанын ұнатпайды. Азат оның сезімдерін құрметтеуге міндетті. Толкунды бездіруге оның еш тілегі жоқ.

Оны қуып жеткен кезде, Толкун аспаннан көз аударды да оған қарады. Күлімсіреді. Азат өзіннің жауынгер сияқты емес, жас келіншек тәрізді ұятты қызарып кеткенін сезді. Өзінді байыпты болуға мәжбүр етсе де, жүзінде кең күлкі өзімен өзі пайда болып тұр. Онымен сөйлесуге соншама қиын қашан болып қалды?

– Сәлемет пе.

– Сәлем. Жалғыз боп жүрсің бе?

– Әдеттегідей, – Толкун иығын қиқаң еткізді. – Сен де қосыл. Бірге жұмыссыз жүреміз. Әйтпесе қолың бос емес пе?

– Жоқ-жоқ, – тым тез шығар деді Азат. Ішінде жұмыс оған құлап түссе де бәрібір оның қасына тұрар еді деп жақсы білген. Екеулеп үндемей жүр. Кенет Толкун өкінішпен деді:

– Сенің менмен бірге қыдырғаны жақсы емес.

– Неге? – даусын көтере жаздап сұрады Азат.

– Адамдар не ойлай бастайды? – Толкун бейқам бұрымды иықтан асып алды да Азаттың тынысы тарылды.

– Не қаласа соны ойласың. Мен енді жауынгермін, кәрі әйелдерден қорқамаймын. – Кеудесін ілгері керді.

Толкун оның көзіне үңіле қарады.

– Жорықта болғанына қуаныштысың ба?

Ол ештеңе жаман айтуға тырыспаса да, бұл сөзінен Азаттың барлық сенушілігі жоғалып кетті.

– Айтуға қиын… Тағы қайтейін?

Бұл тура сөздердің ауыздан шығып кеткенін байқаған жоқ. Оның көзінде ержүрек баатыр болып көрінуге қалай қалады!..

Толкун қайта күлімсірді.

– Бұл іс саған ұнамаса, неге басқасын таппайсың?

– Қандай? Әкем сияқты, өмір бойы қиды тасып, қойды бағуға ма?

Толкун тыныштала қалды.

– Олай болса, – ол тұрды. – Жауынгер мені қуып жете ала ма?

Қыз күлді де жүгіре бастады. Азат оның артынан ерді. Толкун оған (қайта) су бүркіді де киіз үйлерге жүгіріп бет алды. Ол бір бақташының ерттеулі атты жүйрік айналып шыққан кезде ұзын шапанның астында қараторы аяғы жалт етті. Толкун күшті жүгіріп жүр, тез, Азат оны қуып жете алмаған да. Қыз шалшықтан жеңіл аса секірді, ал жигит сырғанап, арқасына құлап кетті. Толкунның бет шұңқырды мен көңілді әжімді жүзі оған еңкейді.

– Еһ сен, айғырсың! Тұр.

Толкун оны қолынан тартты. Олардың көздері кездесті, қыз алғашқы рет қызарып кетті де көзін жасырды. Кенет олардың панасында барпылы естілді, тіпті шақыра бастаған сияқты. Азат бұралып қарайын дегенде Толкун оның бетін алақанына алды.

– Керек жоқ, Азат, бұл мені… Бола берсің.

Азат тілегін зауықсыз орындады. Оны бұдан арашалағым қалай келеді, бірақ мен не істей аламын? Кісіні өлтіруге болады, оның сөзімен ше не істейсің?

Әрі қарай байсалды, аяңдап жүрді. Жиынды көріп, қарауға жақындады. Жомокчу домбырасын алды деп шықты. Барлықтармен бірге жерге отырды. Аңызшы ән сала бастады. Жомок ұлы хан-жаулаушы туралы болды. Бөтен жерлерге кіріп, әр жолында жататын халықты бағындырып алды. Жыл бойы туған аилға қайтпаған, әйел мен балаларды көрмеген болды. Бір күні үп-үлкен, сұлу бұйымдармен толы тас сарайды тапты. Бірақ хан да, оның жауынгерлердің не тұтқындардың бірі де, адам үшін ең бағалы құндылықты ешкім көрсете алмаған. Хан әр жалған құжатты шындықтан белгілеп бере алатын сияқты атақты зергерді шақырта жіберді. Зергерді әкелген соң хан оған ең қымбат нәрсесі не сұраған кезде шебер деді: “Саған, ұлы хан, ең қымбат нәрсе жоқ мұнда. Сен үйде болмаған уақытта аилыңа жаулар шабуыл жасап, тұтқындарды алып кетті де ханның отбасын өлтіріп тастады”.