— Чаму капітан?
— Таму што, калі сонца апісвае на небасхіле падоўжную спіраль, вельмі цяжка дакладна азначыць яго вышыню над гарызонтам. Паказанні прыбораў у такіх, выпадках часта няправільныя.
— А што зменіцца заўтра?
— Заўтра я буду магчы зрабіць дакладнае назіранне, не карыстаючыся прыладамі, пры дапамозе аднаго толькі хранометра. Калі заўтра, 21 сакавіка, у поўдзень сонечны дыск, — улічваючы пераламленне, — будзе перарэзаны акурат пасярэдзіне паўночным гарызонтам, гэта будзе азначаць, што мы знаходзімся на самым полюсе.
— Сапраўды, — сказаў я. — Але, з другога боку, гэтае азначэнне не будзе матэматычна верным таму, што момант раўнадзенства не супадае з поўднем.
— Я гэта ведаю, спадар прафесар, але гэтая недакладнасць для маіх мэт не адыгрывае ніякай ролі — яна можа вызначыцца памылкай у сотню метраў, што мяне зусім не цікавіць. Значыцца, да заўтра!
Капітан Нэма вярнуўся на борт «Наўтылуса». Кансель і я засталіся на беразе да пяці гадзін. Мы бадзяліся па пляжы, вывучаючы і назіраючы яго флору і фаўну, але нічога цікавага не знайшлі, калі не лічыць аднаго яйка пінгвіна, выдатнага па сваёй велічыні і афарбоўцы. Афарбаванае ў сіні колер і размалёванае нейкімі падобнымі да іерогліфаў палоскамі і кропкамі, яно магло быць цікавай цацкай, за якую аматар не пашкадаваў-бы заплаціць і тысячу франкаў. Я аддаў гэтае яйка Канселю; мой асцярожны памочнік панёс яго, нібыта каштоўнейшы фарфор, і шчасліва даставіў на борт «Наўтылуса», дзе яно знайшло прытулак у адной з вітрын музея.
Я з вялікім апетытам з’еў за абедам кавалак цюленевай пячонкі, якая нагадвала па смаку свініну, і потым улёгся спаць, не забыўшыся, як індусы-сонцапаклоннікі, папрасіць дзённае свяціла, каб яно ласкава выглянула заўтра а поўдні.
— На другі дзень, 21 сакавіка, калі я а пятай гадзіне ўранні падняўся на палубу, капітан Нэма ўжо знаходзіўся там.
— Як быццам надвор’е паляпшаецца, — сказаў ён мне. — Я пачынаю спадзявацца. Пасля снедання мы паедзем на бераг і выберам там зручны назіральны пункт.
Дамовіўшыся з капітанам, я пайшоў да Нэда Лэнда. Мне хацелася запрасіць яго сыйсці на бераг. Але ўпарты канадзец рашуча адмовіўся. Я заўважыў, што дзень за днём ён робіцца ўсё больш хмурым і раздражлівым. Аднак на гэты раз мяне не засмуціла яго ўпартасць: на беразе было надта многа цюленяў, і не трэба было спакушаць гэтага ўпартага грэшніка.
Пасля снедання я паехаў на бераг. «Наўтылус» ноччу падаўся яшчэ на некалькі міль да поўдня. Ён стаяў цяпер у адкрытым моры, за чатыры кіламетры ад берага, над якім узвышаўся востры пік вышынёй у чатырыста-пяцьсот метраў. У шлюпцы, апрача мяне, знаходзіліся капітан Нэма і два матросы з каманды «Наўтылуса». Капітан узяў з сабою прасцейшыя прыборы для назірання: хранометр, падзорную трубу і барометр.
У час пераходу ад карабля да берагу мы сустрэлі некалькі кітоў. Гіганцкія сысуны гулялі статкамі ў спакойных водах гэтага мора, і я зразумеў, што гэты недасяжны для чалавека паўднёвы палярны басейн быў прытулкам для кітоў, якіх так бязлітасна ўсюды знішчаюць.
А дзявятай гадзіне мы падплылі да зямлі. Неба праяснілася. Хмары плылі на поўнач. Туман паступова рассейваўся. Капітан Нэма накіраваўся прама да гары, на якой, відаць, ён хацеў устанавіць назіральны пункт. Пад’ём па слізкіх абледзянелых скалах быў вельмі цяжкім. Капітан узбіраўся па самых стромкіх схілах са спрытнасцю, якой пазайздросціў-бы паляўнічы за пірэнейскімі сарнамі. Я ледзь паспяваў за ім, здзіўляючыся яго рухавасці, тым больш нечаканай, што ён шмат часу наогул не ступаў на цвёрдую зямлю.
Мы патрацілі амаль дзве гадзіны на пад’ём на пік. З вяршыні яго перад намі адкрыўся прыгожы від на мора, з выразна выступаючым берагам суцэльных ільдоў на поўначы. Ля падножжа піка рассцілалася асляпляюча белая снежная раўніна. Неба над нашай галавой было бледна-блакітным. З вады высоўваўся крайчык вогненага дыска сонца, быццам зрэзаны знізу лініяй гарызонта. Сотні вадзяных слупоў, што выкідалі кіты, уздымаліся і падалі фантанамі на паверхню вады. Далёка ў адкрытым моры відаць быў «Наўтылус», надзвычайна падобны на спячага кіта. І на захад і на ўсход, колькі бачыла вока, ішла зямля, усеяная хаатычнымі награмаджэннямі каменных крушняў і скал.