Сапраўды, яшчэ некалькі спрутаў з’явіліся каля акна штырборта. Я налічыў іх сем. Яны стваралі нібы дружыну вакол «Наўтылуса», і я чуў скрогат іхніх дзюб аб жалезную абшыўку судна. Надзвычайны выпадак для назіранняў! Я працягваў сваю працу. Страшыдлы не адыходзілі ад нас ні на крок, яны здаваліся нерухомымі, — я мог-бы пры жаданні вычарціць іхнія контуры на шкле, тым больш, што мы ішлі з нязначнай хуткасцю.
Раптам «Наўтылус» спыніўся. Рэзкі штуршок прымусіў уздрыгануцца ўвесь корпус судна.
— Мы наскочылі на нешта? — спытаўся я.
— У кожным разе гэтая перашкода ўжо знікла, бо мы зноў плывём, — адказаў канадзец.
Але «Наўтылус» толькі спрабаваў плысці, а не рухаўся з месца. Лопасці яго вінта не рассякалі больш хваляў. Прайшла хвіліна. Капітан Нэма са сваім памочнікам увайшлі ў салон.
Я не бачыў капітана даволі доўга, ён здаўся мне вельмі хмурым. Не звяртаючы на нас ніякай увагі, а можа і не бачачы нас, ён падышоў да акна, паглядзеў на спрутаў і сказаў некалькі слоў свайму памочніку.
Той выйшаў. Неўзабаве акяніцы зачыніліся, столь салона асвяцілася.
Я падышоў да капітана.
— Цікавая калекцыя спрутаў, — сказаў я з паказной нядбайнасцю.
— Яно так, спадар натураліст, і мы пазмагаемся з імі не на жыццё, а на смерць!
Я з неўразуменнем паглядзеў на капітана. Мне здалося, што я недачуў.
— Не на жыццё, а на смерць? — паўтарыў я.
— Так, прафесар. Вінт спыніўся. Я думаю, што рогавыя сківіцы аднаго з гэтых спрутаў застралі ў лопасцях. Гэта перашкаджае нам рухацца.
— І што-ж вы збіраецеся рабіць?
— Падняцца на паверхню і знішчыць усіх гэтых гадаў.
— Цяжкая задача.
— Я думаю. Электрычныя кулі бяссільныя супраць гэтых мяккіх мас: яны не сустракаюць у іх супраціўлення і таму не могуць узарвацца. Прыйдзецца напасці на іх з сякерамі.
— І з гарпуном, капітан, калі вы не адмовіцеся ад маёй дапамогі, — сказаў канадзец.
— Я прымаю яе, містэр Нэд Лэнд.
— Мы пойдзем з вамі, — сказаў я капітану Нэма.
Мы вышлі з салона і накіраваліся да лесвіцы.
Там чалавек дзесяць матросаў, узброеных, сякерамі, нарыхтаваліся ўжо да атакі. Мы з Канселем таксама ўзялі па сякеры. Нэд Лэнд захапіў гарпун.
«Наўтылус» падняўся на паверхню акіяна. Адзін з маракоў, стоячы на апошняй ступені сходаў, адкручваў балты каля крышкі люка. Як толькі ён зняў гайкі, створкі адразу расчыніліся, відаць шчупальцамі спрута. Зараз-жа адна з яго даўгіх ног слізганула як вужака, у адтуліну. Ударам сякеры капітан Нэма адсек гэта страшэннае шчупальца, якое, коўзаючыся і выгінаючыся, пакацілася па падножках.
Пакуль мы, штурхаючы адзін аднаго, спяшаліся хутчэй выбрацца на палубу, два другіх шчупальцы, з шалёнай хуткасцю абкруціліся вакол марака, які стаяў наперадзе капітана Нэма, і сціснулі яго з непераможнай сілай.
Капітан Нэма ўскрыкнуў і кінуўся наперад. Мы рынуліся за ім. Якое жудаснае відовішча. Няшчасны, схоплены прыліпшымі да яго шчупальцамі, узляцеў у паветра і павіснуў там, хрыпучы і задыхаючыся. Ён крычаў: «Да мяне! Да мяне!» Гэтыя словы, сказаныя па-французску, глыбока здзівілі мяне. Значыцца тут, на борце, быў мой суайчыннік, можа іх было нават некалькі? Гэты жудасны крык я буду памятаць усё жыццё!
Няшчасны гінуў.
Хто мог вырваць яго з гэтых магутных абнімкаў? Капітан Нэма паспяшыў да спрута і адсек ударам сякеры яшчэ адну яго нагу. Яго памочнік шалёна змагаўся з іншымі страшыдламі, якія ўспаўзалі па бортах «Наўтылуса». Уся каманда білася сякерамі. Канадзец, Кансель і я ўсаджвалі нашу зброю ў мясістую масу. У паветры пачуўся моцны пах мускуса.
Адзін момант я было паверыў, што няшчасны, схоплены спрутам, будзе вырваны з яго страшэнных прысоскаў. Сем ног з васьмі былі паадсяканыя, і толькі адна, круцячы сваю ахвяру як пушынку, выгіналася ў паветры. Але ў той момант, калі капітан Нэма і яго памочнік кінуліся на яе, жывёла выпусціла слуп чорнай вадкасці з мяшка, што знаходзіцца ў яе страўніку. Мы былі аслеплены. Калі гэтая заслона рассеялася, кальмар ужо знік разам з маім земляком!
Якая ярасць ахапіла нас! Мы азвярэлі ад лютасці. Дзесяць або дванаццаць спрутаў узабраліся на палубу «Наўтылуса». Мы літаральна качаліся сярод мешаніны са змеепадобных кавалкаў, якія віліся на палубе ў патоках крыві і чорнай вадкасці. Здавалася, быццам гэтыя ліпучыя шчупальцы вырасталі зноў, як галовы гідраў. Гарпун Лэнда пры кожным удары трапляў у сіня-зялёныя вочы кальмараў. Але раптам і нашага адважнага таварыша схапілі шчупальцы страшыдлы, ад якога ён не паспеў ухіліцца.
Як маё сэрца не разарвалася ад спалоху і жаху? Страшэнная дзюба кальмара была ўжо разяўлена над Нэдам Лэндам. Няшчасны павінен быў быць рассечаным напалам. Я паспяшыў яму на дапамогу. Але капітан Нэма папярэдзіў мяне. Яго сякера знікла ў вялізных сківіцах страшыдла, і нечакана выратаваны канадзец, падняўшыся на ногі, усадзіў свой гарпун да самай ручкі ў трайное сэрца спрута.