Բալոունի աչքերին արցունքներ երևացին։
— Տանը, երբ խոզ էինք մորթում,— սկսեց պատմել Բալոունը, խժռելով փոքրիկ արնաերշիկը,— նախ ուտում էի մի կտոր բուժենինա, ամբողջ դունչը, սիրտը, ականջը, մի կտոր լյարդ, երիկամները, փայծախը, մի կտոր զիստ, լեզուն, իսկ հետո․․․— Եվ հանգիստ ձայնով, ասես հեքիաթ էր պատմում, ավելացրեց․— Իսկ հետո գալիս էին լյարդաթոքի երշիկները, վեց հատ, տասը հատ, տռուզ արնաերշիկները, կորկոտի, փռնչորի երշիկները, այնպես որ մարդ չէր իմանում որից սկսի, կորկոտի՞ թե փռնչորի երշիկներից։ Ամեն ինչ հալվում էր լեզվիդ վրա, անո՜ւշ բուրում, և ուտում ես, ուտում․․․
— Ես կարծում եմ,— շարունակեց Բալոունը,— գնդակն ինձ կխնայի, բայց ահա սովը հոգիս հանում է, և կյանքումս այլևս չեմ տեսնի այնպիսի արյունի ֆարշ, որ մեր տանն էր լինում։ Ճիշտ է դոնդողը այնքան էլ չէի սիրում, միայն դողդողում է ու փորը չի կշտացնում։ Բայց, կնիկս, ընդհակառակը, դոնդողի համար հոգի էր տալիս։ Իսկ ես այս դոնդողն ու մի կտոր ականջն էլ էի ափսոսում, ցանկանում էի բոլորն ինքս ուտեմ և ուտեմ սրտիս ուզածին պես։ Չէի գնահատում ես դա, այդ բոլոր սքանչելիքները, այդ ամբողջ բարեկեցությունը։ Մի անգամ աներոջս համար, որ իր զավակների խնամքի տակ էր ապրում, մի խոզ մորթեցի։ Մորթեցի և ամբողջը մենակ կերա, ափսոսեցի խեղճ ծերունուն գոնե մի քիչ բաժին ուղարկել։ Հետո նա գուշակեց, թե ես սովից կսատկեմ, քանի որ ուտելու բան չեմ ունենա։
― Ինչպես տեսնում եմ, ճիշտ է ասել նա,— ասաց Շվեյկը,— որի բերանից այդ օրն ինքնաբերաբար հանգեր էին թափվում։
Խոհարար Յուրայդան, որը հենց քիչ առաջ Բալոունին մեղքացել էր, միանգամայն անկարեկից դարձավ նրա նկատմամբ, քանի որ Բալոունը արագ ու գաղտագողի մոտեցավ պլիտային, գրպանից մի մեծ կտոր հաց հանեց և փորձեց թաթախել սոուսի մեջ, որի կենտրոնում խոշոր թավայի վրա հանգչում էր տապակած խոզի մի մեծ կույտ։ Յուրայդան այնպես ուժգին հարվածեց Բալոունի ձեռքին, որ հացի կտորն ընկավ սոուսի մեջ, ինչպես լողորդը կամրջակի վրայից ցատկում է գետը։
Եվ թույլ չտալով, որ Բալոունը թավայի միջից դուրս քաշի այդ համեղ պատառը, Յուրայդան նրան խտտեց ու դռնից դուրս նետեց։
Շշմած Բալոունը լուսամուտից տեսավ, թե ինչպես Յուրայդան պատառաքաղով հանեց նրա հացի կտորը, որը սոուսով այնպես էր հագեցել, որ բոլորովին դարչնագույն էր դարձել, ապա տապակած մսի ամենավերին շերտից կտրեց մի պատառ, դրեց հացի վրա, տվեց Շվեյկին և ասաց․
— Կերեք, իմ համեստ բարեկամ։
— Մեղա՜ քեզ, տեր,— մղկտաց Բալոունը լուսամուտի հետևում։— Կորա՛վ իմ հացը։— Եվ երկար ձեռքերը թափահարելով, քայլերն ուղղեց դեպի գյուղ, որ գոնե այնտեղ մի բան ձեռք գցի։
Ծամելով Յուրայդայի մեծահոգի պարգևը, Շվեյկը խոսում էր լիքը բերանով․
— Ես, ճիշտն ասած, ուրախ եմ, որ նորից մերոնց մեջ եմ։ Շատ կվշտանայի, եթե այսուհետև չկարողանայի մեր վաշտին օգտակար լինել։— Սրբելով կզակին քսված սոուսն ու ճարպը, նա այսպես ավարտեց իր խոսքը։— Չգիտեմ, չգիտեմ ինչ պիտի անեիք դուք այստեղ, եթե ինձ մի տեղ բռնեին, իսկ պատերազմը դեռ մի քանի տարի շարունակվեր։
Ավագ գրագիր Վանեկը հետաքրքրությամբ հարցրեց․
— Ի՞նչ եք կարծում, Շվեյկ, պատերազմը երկա՞ր կտևի։
— Տասնհինգ տարի,— պատասխանեց Շվեյկը։— Պարզ բան է։ Քանի որ արդեն երեսունամյա պատերազմ եղել է և մենք էլ հիմա կիսով չափ ավելի խելոք ենք, ապա երեսունը բաժանած երկուսի՝ կլինի տասնհինգ։
— Մեր կապիտանի սպասյակը,— մեջ մտավ Յուրայդան,— ասում էր, թե իբր իր ականջով լսել է, որ հենց որ Գալիցիայի սահմանը գրավենք՝ էլ առաջ չենք գնա, դրանից հետո ռուսները հաշտության բանակցություններ կսկսեն։
— Այդ դեպքում բնավ չարժեր պատերազմել,— ասաց Շվեյկը համոզված։— Պատերազմը պետք է պատերազմի պես լինի։ Ես վճռականորեն հրաժարվում եմ հաշտության մասին խոսել ավելի վաղ, քան մենք կլինենք Մոսկվայում ու Պետրոգրադում։ Քանի որ համաշխարհային պատերազմ է, ապա մի՞թե մենք միայն սահմանների մոտերքում պիտի թքենք։ Վերցնենք, օրինակ, շվեդներին երեսունամյա պատերազմի ժամանակ։ Որտեղից եկան, հա՜, բայց հասան մինչև գերմանական Բրոդ ու Լիպնիկ, որտեղ այնպիսի կոտորած սարքեցին, որ մինչև հիմա էլ այնտեղի գինետներում կեսգիշերից հետո շվեդերեն են խոսում և իրար չեն հասկանում։ Կամ, օրինակ, պրուսացիները։ Նրանք էլ, կարծեմ, հարևան գյուղից չէին եկել, բայց նրանց գնալուց հետո Լիպնիկում շնից շատ պրուսացի կա։ Նույնիսկ մինչև Եդոուխով, մինչև Ամերիկա հասան, իսկ հետո ետ եկան։
— Ի մեջի այլոց,— ասաց Յուրայդան որին այսօրվա խնջքույքը բոլորովին հունից հանել էր ու խելքը շաղել,— բոլոր մարդիկ առաջացել են ծածաններից։ Վերցնենք, բարեկամներ, Դարվինի էվոլյուցիոն տեսությունը․․․
Նրա հետագա դատողություններն ընդհատվեցին հոժարական Մարեկի ներխուժմամբ։
— Գլուխներդ ազատեցե՛ք,— բղավեց Մարեկը,— հենց նոր պոդպորուչիկ Դուբն ավտոմոբիլով եկավ գումարտակի շտաբ և իր հետ բերել է այն հոտած կադետ Բիգլերին։
— Դուբին ճանաչել չի լինի,— հաղորդեց այնուհետև Մարեկը։— Բիգլերի հետ ավտոմոբիլից դուրս գալուն պես խուժեց գրասենյակ։ Երևի հիշում եք, որ այստեղից գնալիս, ես ասացի, թե մի քիչ պիտի քնեմ։ Մեկնվեցի, ուրեմն, գրասենյակում նստարանի վրա և հենց նոր էր աչքս կպել, երբ նա նետվեց ինձ վրա։ Կադետ Բիգլերը բղավեց․ «Habacht!»[21]։ Պոդպորուչիկ Դուբն ինձ վեր կացրեց և հարձակվեց վրաս․ «Ըհը՛։ Զարմանում եք, հա՞, որ ձեզ բռնել եմ գրասենյակում ձեր պարտականությունները չկատարելու ժամանակ։ Քնել թույլատրվում է միայն ավարտի ազդանշանից հետո»։ Իսկ Բիգլերը ճշգրտեց․ «Զորանոցային կանոնագրքի տասնվեցերորդ բաժնի իններորդ պարագրաֆ»։ Այդ Ժամանակ Դուբը բռունցքը խփեց սեղանին ու ծղրտաց․ «Երևում է, գումարտակում ուզում էին ինձնից ազատվել։ Չկարծեք, թե դա ուղեղի ցնցում էր, իմ գանգը կդիմանա»։ Կադետ Բիգլերն այդ ժամանակ թերթում էր սեղանի վրայի թղթերը և իր համար բարձրաձայն մի քաղվածք կարդաց․ «Հրաման դիվիզիային № 280» գրությունից։ Պոդպորուչիկ Դուբը, կարծելով, թե կադետը ծաղրում է նրա վերջին ֆրազը, որ վերաբերվում էր ամուր գանգին, սկսեց նրան շշպռել ավագ սպայի նկատմամբ ցուցաբերած անվայելուչ և հանդուգն վերաբերմսւնքի համար, և հիմա Բիգլերին բերում է այստեղ, կապիտանի մոտ, նրա դեմ բողոքելու։