Коля бразгоча дробяззю.
— Эскімо, цётка Ксаня.
— Колечка, нямашака. Малочнае толькі і ленінградскае. Ленінградскае — смачнае з ізюмам. Колькі табе?
Коля выцягвае руку з кішэні, і тады я бачу, што на далоні ў яго адны медзякі.
— Пачакай,— кажу я.— Я купляю. У мяне грошы ёсць, а ты свае схавай. Дайце нам дзесяць штук.
Коля хоча запярэчыць, потым совае мне свае медзякі. Я адводжу ягоную руку. Якія там разлікі! Хіба мы не сябры? Так і трэба выручаць адзін аднаго заўсёды.
Мяне апаноўвае прага транжырыць грошы. Пакуль прадаўшчыца загортвае ў кардонку дзесяць пачак марожанага, пакуль абкладае яго лёдам, я рашаюся яшчэ на адну ахвяру: бяру тры бутэлькі «кока-мока». Я забраў бы ўвесь павільён, каб меў грошы, або каб тут было яшчэ што акрамя марожанага.
Нагружаныя, мы вяртаемся на лодку. Дзяўчаты сварацца на Колю. Яны і не падазраюць, што піруюць за мой кошт. I няхай! Самае галоўнае — рабіць людзям прыемнае. Мне падзякі не трэба. I вось мы імчымся назад адной сям’ёй. Нават Віцька больш не сапе ад злосці. Хораша!
Ля статка паходжваюць ужо Валін бацька і малодшы Ленчын брат, якіх дзяўчаты падмянялі ўранку. Валін бацька ківае галавой і знарок пагрозліва кажа Колю:
— Пачакай, матрос, от станеш зяцем, я табе тады пакажу, як дзевак ад работы забіраць.
— Ну што вы, тата,— заступаецца за Колю Валя.— Мы зусім недалёка былі. Толькі вось гэты востраў абагнулі.
— А марожанае дзе куплялі? Ці можа яно на востраве за ноч вырасла?..
Дзяўчаты і Коля бянтэжацца. Затое я адчуваю сябе героем.
— Дзядзька,— кажу я,— вы ўжо на нас не сварыцеся. Гэта ўсё я вінаваты. Угаварыў паступленне Лены на вучобу адзначыць.
— Ды я нічога… Ну, дзяўчаткі, а цяпер марш дамоў. Там вас маці чакае.
Потым мы ўтрох едзем на дзіцячую чыгунку. Круцімся на каруселі ў парку. Снедаем і абедаем на адкрытай верандзе ў кафэ. Частую я, нібы той шчодры казачны прынц.
Расстаемся мы пад вечар, стомленыя, але задаволеныя сустрэчай, знаёмствам, усім тым цудоўным і добрым, што было сённяшнім днём. Пасля развітання настае тое самотнае пачуццё адзіноты, якое бывае, калі страчваеш, і можа назаўсёды, добрых сяброў. Але недзе ў грудзях яшчэ трымціць радасць, і ты адчуваеш, што тое, што было, застанецца назаўсёды ў тваёй душы, як дарагі скарб.
Я праводжу позіркам трамвай, у якім паехалі мае сябры. Нехта, мабыць Віцька, махае мне на развітанне рукой аж да тае пары, пакуль трамвай не зварочвае за вугал вялізнага дома.
Цяпер трэба збірацца ў дарогу і мне. Пара!..
3
На трэцім пуці стаіць цягнік, якім я магу даехаць да дому. Ля вагонаў тоўпяцца людзі. Пасажыраў у гэты час багата. Едуць навучэнцы, настаўнікі, выкладчыкі. Чорны вялізны паравоз час ад часу пыхкае парай, усё роўна як дзед Гаўрыла люлькай. Мітусня такая, што аж гудзе ў галаве. Але яна мне мала памагае. Ля кожнага вагона стаяць кандуктары і прыдзірліва правяраюць білеты.
Я разы чатыры прайшоўся ля цягніка, але так і не здолеў, ці можа не асмеліўся, праскочьшк у вагон. Гэты цягнік — мой адзіны ратунак. Не сяду ў яго, тады хоць ваўком вый.
Ля аднаго з вагонаў два матросы забаўляюць маладзенькую кандуктарку. Другога кандуктара не відаць. Я спыняюся непадалёк, задзіраю галаву ўгору, быццам мне вельмі цікава глядзець на руды вакзальны дах. Але ж трэба прыкідвацца, што я не проста «заяц», а звычайны, людскі пасажыр, якому трохі сумнавата чакаць адпраўкі цягніка.
Матросы ўвесь час нешта гавораць і смяюцца. I кандуктарка смяецца. Я прыслухоўваюся, але нічога не разумею. Проста хлопцам няма чаго рабіць, і яны выскаляюцца.
Паравоз далікатна свішча і памалу кратае вагоны.
— Садзіцеся, хлопцы,— кажа правадніца,— а то застаняцеся…
— Марская служба не адстане,— адказваюць ёй матросы і па аднаму ўскокваюць на падножкі.
Я іду побач і працягваю рукі, каб ухапіцца за поручні. Колы бяруць разбег. I я прыбаўляю крок. Цяпер або ніколі…
— Давай руку,— крычыць матрос і спрытна хапае мяне пад руку.
— А білет ці ёсць у яго? — сумняваецца правадніца.
— Ёсць, сястрыца, ёсць,— адказвае матрос і ўпіхвае мяне ўтамбур.
I вось я еду, прытаіўшыся ў купэ. За акном цёмная жнівеньская ноч.
Калі прыкладзешся тварам да шкла, дык добра відаць яркія, яркія зоркі. На двары, мусіць, холадна. А тут цёпла. Мяне турбуе толькі адно: раптам пойдзе кантроль? Матросы, вядома, не здагадваюцца, што ў мяне няма білета. А я ніколі ў гэтым ім не прызнаюся. Можа я не так ужо баюся кантралёраў, як сораму, калі выявяць, што ў мяне няма білета. Што тады падумаюць хлопцы?
Я заплюшчваю вочы, бачу возера, лодку, Віцьку і раптам прахопліваюся ад нягучнага голасу: