— Ото ж, бамбіза,— хмурэе ён.— Што ты толькі ў школе рабіў? Адны тройкі.
— Сам пасядзеў бы,— агрызаецца Стась.
— Я пасля чатырох класаў чалавекам стаў і болей за цябе знаю.— Ягор звяртаецца да мяне:— Ну, а ты куды? Мы дык заўтра заяву панясём. 3 такой дзіравай башкой, як у майго Стася, адна дарога…
Стась горбіцца, набычвае галаву, коса пазіраючы на бацьку, невыразна мычыць:
— Сам ідзі ў ветэрынарны…
Ягор пе зважае на сынавы словы. Для яго, па ўсім відаць, усё вырашана.
— Дурань ты і больш нічога. Чым жа ветэрынары горш за другіх жывуць. Хоць бы вунь Іваноў. Хату пяцісценку паставіў. Карову трымае. Дзве свінні. Курынага малака хіба не хапае. I работы той — кот наплакаў. Не тое, што нам, грэшным.
— Не хачу я свінням хвасты круціць,— Стась яшчэ больш натапырваецца.
— А ты не круці. Твая справа загадваць. Другія няхай круцяць. Праўду я кажу, Янка?
Ягор падміргвае мне і яхідна ўсміхаецца. Ніколі не разбярэш, жартуе ён ці гаворыць сур’ёзна.
— Мы са Стасем надумалі ў Мінск ехаць,— адказваю я.
— Во-во, толькі яшчэ вас там не хапала… Такіх, як вы, там набярэцца дай божа: да Масквы ракам не настаўляеш. I ўсе ў Мінск. А ён хіба гумавы? Не, Стась у Мінск не паедзе. Тут ён у мяне на вачах. А там… Я ягоную натуру ведаю. Яго лянота заела.
Стась бялее ад злосці. А Ягор толькі ўсміхаецца сваёй здзеклівай усмешкай.
— Давай атэстат,— рашуча кажа Стась.— А то вунь штэмпель мазутны паставіў.
Ягор згортвае атэстат, але не аддае. Яму, відаць, падабаецца, калі Стась злуецца.
— Нічога, атэстат і ў мяне цэлы будзе. А то ты яшчэ яго ў Мінск адашлеш. А што заляпаў крыху, дык не бяда. Адразу скажуць: рабочага чалавека сын паступае.
Мне робіцца крыўдна за Стася. Столькі абраз не выцерпеў бы ні адзін чалавек. А Стась церпіць. Ён толькі мяняецца ў твары, то чырванее, то бялее. Не мая справа абараняць Стася, але я ўжо не магу стрымацца. Якая справа бацькам да нас? Чаго ім трэба? Мы неяк і без іх знойдзем дарогу.
— Дзядзька Ягор,— лезу я ў размову.— Стась не хоча быць ветэрынарам.
— А кім жа вы хочаце быць? — сярдзіта пытаецца Ягор.— Можа міністрамі? То яшчэ няхай зады пер’ем абрастуць.
— Мы адвакатамі будзем.
— Знайшліся аблакаты. На лёгкі хлеб пацягнула. А ты ў зямлі пакалупайся… — Ягор ужо не ўсміхаецца. Ён адкінуў прэч свой кплівы тон і цяпер гаворыць усур’ёз: — Стрыкулістаў гэтых цяпер усюды хапае. А толку ніякага. Ды і заробак у іх курам на смех. Адно званне толькі што аблакат. Сербане ўранку чайку і ходзіць увесь дзень, кішкі падшчаміўшы. А Іваноў вунь леташняга сала кубел мае. Ды сёлетняга два. Во як жыць трэба…
— А я так не хачу жыць. Мне тваё сала во дзе сядзіць, аж горка.
Яны стаяць адзін супраць другога, абодва сухарлявыя, злосныя, з гнеўнымі вачыма. Стась ужо не выдае прыбітым і баязлівым. Але я ведаю, што вытрымкі ў яго хопіць ненадоўга. Таму я пачынаю падтрымліваць Стася.
— Дзядзька Ягор,— крычу, каб заглушыць іх галасы,— думаеце, сала — дык гэта ўсё? Думаеце, пяцісценка — раскоша? А што ў Іванова яшчэ ёсць? На душы? Нічога. П’е.
Ягор спыняе на мне цяжкі, нібы свінцовы, позірк. Верхняя губа з рэдкай рыжай шчэццю ўздрыгвае, агаляючы пракураныя зубы.
— А табе якое дзела? Іш, замалаціў. Па мне, ідзі хоць на пракурора — слова не скажу… А яго не пушчу. Баста!
Ягор падцягвае шырокія штаны.
— Я з табой яшчэ пагавару,— узлазіць ён на трактар і грозіць адтуль Стасю.— Бач ты, наслухаўся гэтага байструка Дар’інага і тожа мне лыч закапыліў… Я табе яго саб’ю.
Трактар натурліва тузаецца, спыняецца і, зноў ірвануўшыся, бяжыць па полі. Мы стаім, схіліўшы галовы, і чамусьці саромеемся паглядзець адзін аднаму ў вочы. Быццам не хто іншы, а мы самі зрабілі нешта благое. Потым ідзём па полі на дарогу. Мне хочацца сказаць Стасю, што ягоны бацька жорсткі і несправядлівы чалавек, але баюся пакрыўдзіць сябра. Яму і так горка. I раптам Стась сам загаворвае са мной. Але як!
— Ляпнуў! Ну хто цябе прасіў казаць, што ў Мінск едзем.
— А чаго тут хавацца. Раз дамовіліся, дык і кажы. Мяне хай бы на кавалкі рэзалі, а ад свайго не адступіўся б.
— Табе што. У цябе маці. А мой, што не так — па зубах. Думаеш, ахвота мне, каб кожны раз па мордзе білі?
— Дурняў заўсёды білі, а яны дома сядзелі.
— Падумаеш, разумнік… Ці даўно цябе матка венікам хвастала.
Гэта праўда. Але яна абурае. Навошта Стасю ўспамінаць пра тое, што было. I я адказваю злосна:
— Маю маці не чапай. Твой бацька і падэшвы яе не варты. Як яго з механікаў гналі, тады ён не тое казаў…
Стась спыняецца, глядзіць на мяне ашалелымі ад злосці вачыма. А я прыбаўляю кроку. Сорамна. Навошта пакрыўдзіў хлопца?