— Хрысціна, чаго не здароўкаешся? Зазналася?
— Ідзі ты…
Мне вельмі хочацца пагаварыць з Хрысцінай, але сорамна падысці да яе. Хведар будзе смяяцца. I я стаю. Хрысціна развешвае на плоце бялізну. У наш бок яна не глядзіць. Але я ведаю, што яна думае пра мяне. I ад гэтага так хораша, так вусцішна на сэрцы. Мілая, добрая Хрысціна!..
Хведар усё яшчэ лаецца, абзывае Сцяпана самымі брыдкімі словамі. На ганак выходзіць Сцяпаніха. Яна здароўкаецца з адным мной, пляскае ў далоні:
— Авой, ён жа прастудзіцца! Чаго ж ты, Канстанцінавіч, не адзеўся цяплей?
— Мне цёпла,— храбруся я.
— Ідзі хоць пагрэйся ў хаце. Мой нячысцік яшчэ доўга будзе корпацца.
— Ідзі, цешча кліча,— смяецца Хведар.
I тут з хаты выходзіць Макуха, на хаду дажоўвае нешта. Цётка Марына накідваецца на яго:
— Чалавека нашто марозіце? Ці бачаць твае п’яныя бельмы, што на ім апранута? Другога каго не было хіба пасадзіць…
На Макуху жончына буркатня ніякага ўражання не робіць. Затое Лепятуха падае голас:
— Мы і ўтрох згрузім. Кладаўшчык, калі што, паможа.
Хведар зноў пачынае лаяцца. А я адчуваю няёмкасць, хоць праваліся скрозь зямлю.
— Я і не думаю не ехаць,— кажу я ім.— Давайце толькі хутчэй.
I тут усе пачынаюць мяне пераконваць, што я прастуджуся, што мне будзе холадна наверсе. Іх клопаты расчульваюць мяне.
— Ідзі апраніся, слухай сюды, цяплей ды шпар з Хрысцінай на ток. Там людзей малавата. А мы ўжо самі справімся.
Калі яны міналі Восіпаву хату, я падумаў, што мог паехаць у кабіне, а Макуха няхай бы пасядзеў наверсе. Спрэчка Хведара, Сцяпана і Халімона Лепятухі нагадвала цяпер добра наладжаны спектакль. Толькі я не мог зразумець, навошта ім разыгрываць мяне. I тут я ўспомніў, што налічыў на два мяхі пшаніцы больш, чым Цопа. Няўжо яны згаварыліся?
Хрысціна запрасіла мяне ў хату. Пакуль яна пераапраналася, я размаўляў з цёткай Марынай.
— Яначка ты мой,— казала Сцяпаніха,— не вадзіся ты з гэтым вісусам Хведзькам. Да дабра ён цябе не давядзе. Ён каго хочаш утравіць так, што пасля не адкапаешся.
Я не паспеў адказаць, бо з каморкі выйшла Хрысціна.
— А вось і я,— сказала Хрысціна, і мы пайшлі.
Упершыню днём ішоў я з Хрысцінай па вуліцы. Трохі саромеўся, але больш ганарыўся.
На Хрысціне плюшавая жакетка на ваце, цёплая хустка, ногі ў гумавых боціках на засцёжцы. 3-пад жакеткі відаць сіняя спадніца, расклёшаная ўнізе. Любата, а не дзяўчына! Шчокі расчырванеліся, вочы пабліскваюць, а бровы чорныя-чорныя. Вот бы так і хадзіць усё жыццё побач…
Цопа заганяе нас у ток скідаць пшаніцу з застаронка на такаўню. Адсюль яе носяць да малатарні. Па шуле я ўзлажу на застаронак. Хрысціна падае мне вілы, потым я падаю ёй чэран вілак і ўсцягваю дзяўчыну наверх. Мы падхопліваем снапы, шпурляем уніз. Трохі пыльна, але ж побач Хрысціна. Я бачу яе вочы, ясныя, чыстыя, яе вусны, ледзь раскрытыя, чую яе голас, і мне хочацца працаваць і працаваць. Мы скочваем уніз вал за валам так, што знізу крычаць нам: «Чакайце, адпачніце, а то зусім завалілі нас».
Мы садзімся. Хрысціна смяецца, і я смяюся. Чаму? Проста нам хораша. У працы забываешся на ўсё: на крыўды, на сумненні, на непаладкі. У працы харашэеш душой.
— Хрысцінка…— шапчу я.
— Ну што?— ціхутка пытаецца яна.
— Добра як.
— Ага.
Я абдымаю Хрысціну за плечы. Яна спачатку прытуляецца да мяне, а пасля адхінаецца і шэпча:
— Убачаць жа.
— Ну і няхай бачаць…— храбруся я, але адсоўваюся. Усё ж боязна плётак.
Назаўтра мы закончылі малацьбу. Толькі цяпер я ўспомніў пра мяхі. Адказваю ж за іх я, а не Цопа. Пачынаем збіраць мяхі. Паўтузіна не хапае, і я хвалююся, ледзь не плачу.
— Ды не бойся ты,— кажа Цопа,— нешта прыдумаем. У мяне тут лязерва ёсць.
Ён прыносіць шэсць латаных-пералатаных мяхоў, скідае ў агульную кучу.
— Не прымуць жа,— кажу я.
— Прымуць,— адказвае Цопа.
Зноў мы едзем на Хведаравым грузавіку. Я думаю, як бы абхітрыць кладаўшчыка. Лаўлю сябе на думцы, што гэта подла. Але ж неяк трэба выкручвацца: мяхі абмяняў не я. Добра яшчэ, што падмянілі шэсць штук, маглі больш.
Кладаўшчык, аднак, заўважае падмену. I тут пачынаецца. На мяне пішуць акт. Я распісваюся. Цяпер за мной доўг, які я мушу пагасіць з запрацаваных мною працадзён. Крыўдна. Але навука добрая. Няўжо маці казала праўду, што не трэба нідзе лезці наперад? Хавайся за спіны другіх. Вось таму мы і жывём дрэнна. А каб усе разам узяліся за працу. Ды сумленна. Ды не стараліся абхітрыць адзін аднаго…
У горадзе паяўляюцца брыгады камуністычнай працы. Пра гэта я ведаю з газет. I я зайздрошчу тым людзям. Чаму ж у нас жыццё не ладзіцца? Што трэба зрабіць, каб паправіць яго? Што трэба рабіць мне?