…Я расплюшчыў вочы, не разумеючы, што раптам змянілася. Хрысціна ўсміхалася. На яе вачах ужо не было той мутнаватай смугі, што затуманьвала іх. Яны зрабіліся густа-сінія і добрыя.
— Якія мы,— сказала яна, абняла мяне і пацалавала доўгім, але зусім інакшым, як раней, пацалункам.
Мне чамусьці зрабілася сорамна. Можа таму, што было няёмка. Нешта турбавала. Каб не паказаць гэтую няёмкасць, я пачаў прыгладжваць далонню завіточкі чорных Хрысцініных валасоў.
— Ніколі не думала, што ты такі ласкавы.
Яна падняла кажушок, потым у другім пакоі доўга прычэсвала валасы, прыглядалася, быццам даўно бачыла сябе ў люстэрка. Я стаяў, абапёршыся аб перагародку. Мне было шкада сябе, Хрысціны. Думалася, што цяпер, пасля ўсяго, што адбылося, мне трэба абавязкова жаніцца. Гэтая думка прыгнятала. Я ведаў, што маці будзе сварыцца. Яна не раз ужо дакарала мяне за тое, што праводзіў з вечарынкі Хрысціну. Тады я хлусіў, казаў, што ішоў з хлопцамі. Цяпер трэба будзе прызнацца.
Потым думкі мае знайшлі сабе новае рэчышча. Нават добра, што так здарылася. Інакш я ніколі не пасмеў бы заікнуцца пра сваё каханне. Цяпер у мяне ставала смеласці на любы рашучы крок. Я ж кахаю самую прыгожую дзяўчыну ў Зарэччы, а можа нават ва ўсім свеце.
Хрысціна ўсміхалася мне па-змоўніцку. Яна завязала хустку, апранула кажушок і, павярнуўшыся да мяне тварам, распасцерла рукі. Мы зноў абняліся.
— Хочаш яшчэ сустрэцца? — запыталася яна.— Чакай увечары. Добра?.. А праводзіць мяне не трэба.
Яна пайшла, памахаўшы з парога рукой. Мая душа спявала нейкую дзіўную песню. Увесь свет, раней такі няўтульны, нечакана адступіў кудысьці са сваімі турботамі, а на яго месцы вырасла Хрысціна. Яна падмяніла свет. Мне здавалася, што свет і Хрысціна адно і тое ж. Свет — гэта Хрысціна. Яе ўсмешка — сонца, яе валасы — бярозавыя галіны ў цёплыя вячэрнія прыцемкі, яе вочы — ясныя зоркі, а пацалункі — радасць і святло, якія прыносіць нам вясна.
Недзе за вокнамі хаты ішло шэрае, будзённае жыццё. У ім жылі нецікавыя, сумныя людзі, якія ніколі не адчувалі радасці кахання. Мне было шкада іх. Хацелася крыкнуць: людзі, кахайце! Потым я марыў пра тое, якім прыгожым і радасным будзе маё жыццё. Уяўляўся ціхі дом з палісаднікам, ружовыя прыцемкі, ласкавы шэпт любімай. Я адкінуў прэч гэтую залішне шчаслівую ідылію. Я захацеў падарожнічаць па свеце. I мы паехалі на новыя землі.
Поўны прыгожых мар, перапоўнены высакароднымі пачуццямі і думкамі, чакаў я вечара. На двары ўсё гэтак жа, як і ўдзень, падаў густы, ціхі снег. Было шэра ад марудлівай мітусні сняжынак і надзвычай прыгожа. На агарожы, на дрэвах, на кожнай былінцы, што тырчала з зямлі, асядаў мяккі белы пух. Ён ляжаў у насцярожанай цнатлівасці, быццам баяўся, каб хто-небудзь грубы не прымяў часам гэтую далікатную прыгажосць. Снег абуджаў пачуццё бясконцай радасці і нейкай сарамлівасці за сваё існаванне. Усё будзённае, звычайнае выклікала абурэнне, але не злоснае, а спагадлівае.
Мне трэба было дагледзець жывёлу, прыбраць у хаце, павячэраць. Я рабіў усё, нібы ў сне. Навошта працаваць, тупаць ля хаты, есці, калі існуе каханне. У той надвячорак я дадумаўся чорт ведама да чаго: «Чалавек дрэнна прыстасаваны да прыроды,— думаў я.— Ён павінен толькі любіць. Больш нічога». Праўду кажуць, што закаханыя страчваюць розум. Я, у кожным разе, той дзень быў блізкі да гэтага.
Потым насталі прыцемкі. Не хацелася запальваць лямпу, бо святло магло сапсаваць невымоўна шчаслівы настрой чакання. Паступова, як бы неахвоча, цемра заваёўвала хату. Сцены, столь, рэчы — усё адступала, хавалася ў чарнаце. Затое вокны з кожнай хвілінай шарэлі ўсё больш выразна. Праз іх нясмела заглядала ў хату скупое святло заснежанай зямлі.
Грукат у сенцах адарваў мяне ад думак. Па той бок дзвярэй нехта шукаў у цемры клямку. Хрысціна! Як жа я не пачуў, калі яна прайшла паўз вокны? Я выбег на кухню. Сэрца калацілася, а вусны смяглі, нібы я ўвесь дзень пёкся на сонцы. Нарэшце дзверы адчыніліся, і на парозе паявілася чорная здань.
— Ці ёсць хто ў хаце?..
Я пазнаў голас аднарукага Піліпа Вострыка, нашага паштальёна.
— Ёсць…
— Чаго ж ты сядзіш у цемры? Газы мо шкадуеш?
— Вялікай патрэбы ў святле няма. Зараз знайду запалкі, пачакайце.
— Не трэба. Я не збіраюся сядзець. Яшчэ і дома не быў. Тут, Канстанцінавіч, во якое дзела. Заўтра ў канцылярыі нарада, а Даніла захварэў. Дык табе сказана ехаць.
Я добра ведаў, што нікуды заўтра не паеду, але баяўся, што Піліп пачне ўгаворваць мяне. Тады нас застане Хрысціна. Гэтага я не хацеў.
— Пастараюся быць, калі маці прыедзе,— сказаў я.
— Маё дзела перадаць, а там як хочаш… Ну, дабранач…
Піліп Вострык пайшоў, а я застаўся адзін у цёмнай пустаце хаты. Яна палохала, выклікала недарэчную пужлівасць. Апрануўшыся, я выйшаў на двор.