Кастусь гуляў з Якавам Бязменам у шахматы, калі расчыніліся дзверы і наглядчык сказаў:
— Міцкевіч, хадзі сюды... Брат да цябе прыйшоў.
Але замест Уладзіка ці Алеся ля дзвярэй стаяў незнаёмы плячысты хлопец у белай кашулі і цёмных портках. Прывіталіся. Кастусь узрадавана прамовіў:
— Ведаю, ведаю Цішку Гартнага. Чытаў у газеце. Ну, што там чутно на свеце? Расказвайце...
Капыльскі гарбар Зміцер Жылуновіч прыехаў з Вільні на працу ў Мінск і першым чынам задумаў сустрэцца з Якубам Коласам. У Вільні ён часта заходзіў у рэдакцыю «Нашай нівы». Там пазнаёміўся з кіеўскім студэнтам Сяргеем Палуянам і шчыра пасябраваў з ім. Яны шмат гаварылі пра народную долю і царскую Думу, пра сялянскую галечу і забастоўкі рабочых, але найбольш пра маладую беларускую паэзію, Янку Купалу і Якуба Коласа. Першы недзе вучыцца ў Пецярбурзе, а другі, бедалага, сядзіць у мінскім турэмным замку.
— Рэакцыя цісне вольную думку жалезным абцасам,— гаварыў Жылуновіч.— Але ёсць свае законы развіцця грамадства. Сонца ўзыдзе незалежна ад таго, ці заспявае певень...
Пасля размова пайшла пра новыя беларускія кнігі, вершы Максіма Багдановіча. Кастусь расказаў нейкае смяхотнае здарэнне з турэмнага побыту, Зміцер — новы анекдот пра Вітэ. Здаравенны наглядчык з рэвальверам на шырокім поясе нервова круціў вус, чуючы, як весела і задаволена рагочуць хлопцы. На развітанне Кастусь і Зміцер тройчы пацалаваліся.
3 турэмнай брамы Жылуновіч выйшаў узрадаваны і ўсхваляваны сустрэчай. Вось ён які, Якуб Колас! Звычайны, крыху лысаваты, з вялікай чорнай барадой чалавек. Але малайчына, мужна і бадзёра трымаецца, турма не зламала яго.
Задаволены сустрэчай з капыльскім гарбаром быў і Кастусь. Які настырлівы! Нават самога Алейчыка ўламаў, каб пусціў. Не тое, што Фурсевіч. Той напісаў паштоўку, што быў у Мінску, але наведаць сябра не знайшоў часу. Дык чаго ж ты вярэдзіш душу, напамінаеш пра сваю персону?! А гэты, бач, чужы і незнаёмы, а прыйшоў адведаць, каб выказаць сваё спачуванне і спагаду.
3 лёгкай рукі Цішкі Гартнага лета 1909 года выдалася для Кастуся Міцкевіча багатае на сустрэчы. Блізкая радня, сябры-настаўнікі, добрыя знаёмыя і нават тыя, каго ён не чакаў, прыходзілі адведаць няшчаснага астрожніка.
Праз некалькі дзён пасля таго, як Кастуся наведаў капыльскі гарбар, у астрог на Дабрамысленскай прабілася Ліза. Ліза Андрэеўна Карніловіч закончыла Бястужаўскія вышэйшыя жаночыя курсы, вярнулася на радзіму і працавала ў вёсцы Хожава, каля Маладзечна. Аднойчы яна разгаварылася са сваім вучнем Пятром Цярэшкам. Пятро сказаў, што яго бацька сядзіць у мінскай турме. У адной камеры з ім былы настаўнік Канстанцін Міцкевіч.
Як дачулася пра гэта Карніловіч, дык рашыла абавязкова адведаць свайго віленскага знаёмага. Ліза выпісвала беларускую газету і часта сустракала там вершы Якуба Коласа. У бурлівым 1905 годзе яна сама сядзела ў «Крыжах» — вядомай пецярбургскай турме для палітычных — і ведала па чым фунт астрожнага ліха, разумела, якую неспадзяваную радасць прынясе Міцкевічу.
Аднойчы бразнула засаўка ў дзвярах:
— Міцкевіч, нарачоная прыйшла!
Толькі Кастусь пераступіў парог пачакальні, Ліза падбегла да яго, цмокнула ў адну шчаку, у другую, весела засмяялася:
— А якая ж страшная барада! Мой жа ты Каласок!
Кастусь не чакаў такой сустрэчы і крыху разгубіўся. Ён не ведаў, што Ліза, каб дабіцца сустрэчы, назвала яго сваім жаніхом, з якім яна быццам бы заручоная. Бястужаўка і далей паводзіла сябе з добрым веданнем нораву турэмных служак: яна сунула рубля ў лапу, і наглядчык адышоў у кут.
На другім тыдні пасля Пятра камеру, дзе сядзелі «крапаснікі», сярод ночы паднялі на ногі, усім адзелі кайданы і пагналі назад у Пішчалінскі замак. Узмоцнены канвой ішоў з шаблямі нагала. Размясцілі на другім паверсе, у кутнай камеры, пад самай вежай. Адразу для крапаснікоў вярнуліся ранейшыя правы. Уладзік Салвэсяў стаў загадваць арцельнай гаспадаркай і фінансамі, даваў грошы на крупы і хлеб Пікуліку, а той купляў, што трэба, на Віленскім рынку. Кастусю ж прыйшлося ўзяцца кухарыць.
Пасля нясмачнай і рэдкай баланды, якой кармілі на Дабрамысленскай, Кастусёвы абеды ўсім прыйшліся да спадобы: і крупнік густы, скалкі плаваюць, і дабаўка ёсць. Хлопцы часам пыталіся:
— Ці не дакладаеш ты, Стары, са свае кішэні?
— Я прыняў у нашую арцель новага начальніка астрога,— пасміхоўваўся Кастусь.— Ён пабойваецца, каб і яго не ўходалі, дык па рублю дакладае.
Неяк спраўны кухар абіраў бульбу. Прыбягае Уладзік Сальвэсяў і кажа:
— Ідзі, браце! Да цябе дзядзька Антось прыджгаў. Я пакухавару...