– Бася, уяві, яны за яго такую цану заламалі! – усклікнула матуля, вярнуўшыся ад прадаўца. – Яно, вядома, прыгожае, але за такія грошы…
Бася ўмольна паглядзела на матулю.
– Не, гэта задорага. Усё ж такі мы не настолькі багатыя людзі, каб дарэмна марнаваць грошы. Да таго ж, Басенька, навошта яно табе? У тваім пакоі ёсць вялікае люстра, а гэта… у ім нават як мае быць нельга нічога ўбачыць! – працягвала матуля.
– Ну мам, яно так падабаецца мне! Паглядзі, якое яно!
– Якое?
– Загадкавае! – з захапленнем прамовіла дзяўчынка.
– Ох, Баська! Загадкавае… – стомлена прамармытала матуля, пакруціўшы галавой.
Абедзве ў нерашучасці стаялі перад люстрам і разглядалі яго. Раптам у краму зайшоў франтавата апрануты пажылы пан, якога Бася ўжо аднойчы тут бачыла. Калі люстра перавесілі ў залу і яна ў першы раз адважылася зайсці ў краму, ён назіраў за ёю са свайго кабінета. На гэтым пане было дарагое адзенне, якое ідэальна сядзела на яго тоўсценькай фігуры, а з-пад каўнера кашулі была бачна шыйная хустка. Убачыўшы Басю і яе матулю побач з люстрам, элегантны дзядок задаволена ўсміхнуўся і падышоў да іх.
– Цікавіцеся? – спытаў ён з-за матулінага пляча, кіўнуўшы вострай бародкай у бок люстра.
Мама павярнулася да яго.
– О, у гэтай крамцы цэны адбіваюць усялякую цікаўнасць! Вы нават уявіць не можаце, – паведаміла матуля.
Бася тузанула яе за рукаў.
– Што вы кажаце! – зразумела прамовіў стары.
– Так! Цэны завышаюць настолькі, што я проста здзіўляюся, дзе яны знаходзяць пакупнікоў.
– Мам! – Бася зноў тузанула яе за рукаў.
– Ну што, Бася? Ці не так?
– Безумоўна, вы маеце рацыю, – пацвердзіў стары.
Матуля зноў павярнулася да люстра, акідваючы яго ацэньваючым позіркам. Бася бесцырымонна разглядала старога. Заўважыўшы гэта, ён раптам схамянуўся.
– Ах, дарэчы! Дазвольце прадставіцца. Гаспадар гэтай, – ён абвёў залу рукой, – крамкі, Альбрыхт Штоф.
Матуля пакрылася чырванню і з недаверам паглядзела на старога. Каб замяць няўдалую паўзу, Бася працягнула яму руку:
– Варвара Станкевіч.
– Дык Варвара ці Барбара? – прыўзняў бровы стары.
– Ну, наогул кажучы, паводле пашпарта Варвара. Але дома мяне клічуць Бася.
– Тады дазвольце мне клікаць вас мадэмуазэль Барбарá, – паціснуў ён працягнутую руку. – Пазнаёмце ж мяне, калі ласка, з вашай прыгожай спадарожніцай!
– Гэта мая матуля, – сказала Бася.
Стары маляўніча закаціў вочы і пляснуў рукамі.
– Не можа гэтага быць! Вы мяне падманваеце, ніколі б не падумаў.
Матуля манерна працягнула руку для пацалунка:
– Паліна. Насамрэч Басіна матуля.
Дзяўчынка засунула рукі ў кішэні і, цярпліва ўздыхнуўшы, падумала: «Вось жа! Матуля заўсёды здавалася адэкватным чалавекам. Адкуль што бярэцца?»
– Дык значыцца, вас цікавіць гэтае люстра, так? – спытаў пан Штоф.
– Так, вельмі! – усклікнула Бася, са спадзевам пазіраючы на старога.
– Але яно вельмі дарагое, – паспяшалася ўставіць матуля. – Мы не можам сабе дазволіць яго купіць.
– Але, нягледзячы на гэта, мадэмуазэль Барбара жадала б набыць гэтае люстра?
Бася заківала ў знак згоды. Стары ўсміхнуўся і сказаў:
– Тады дазвольце мне прапанаваць вам наступнае. Сёння вечарам да вас прывязуць люстра, вы да яго прыгледзьцеся ды, калі вырашыце пакінуць, тады ўжо і заплаціце. Я думаю, што здолею прапанаваць вам разумную цану.
– Гэта так міла з вашага боку! – усклікнула матуля.
Пакінуўшы свой адрас, яны выйшлі з антыкварнай крамы і пакрочылі ў бок дома.
– Ну, Бася, ты і аферыстка! – шумна ўздыхнуўшы, сказала матуля.
– Чаму? – здзівілася дзяўчынка.
– Мала таго, што ты гэтае люстра атрымала, дык яшчэ і бясплатна.
– Па-першае, не бясплатна – потым усё роўна трэба будзе заплаціць.
– Гэта яшчэ калі мы вырашым яго пакінуць, – удакладніла матуля.
– Зразумела, мы вырашым! – ультыматыўным тонам прамовіла Бася.
– Ну-ну, – хмыкнула матуля. – А што па-другое?
– Па-другое? – перапытала дзяўчынка. – А! Па-другое, ён сам прапанаваў нам так зрабіць.
– Гэта толькі з-за таго, што па тваім твары было зразумела, што ты ці пачнеш плакаць, ці зробіш нейкае злачынства, калі табе не даць люстра. Вось гаспадар крамы і вырашыў не рызыкаваць.