Вясна
Што мармочаш ты там?
Няма часу чакаць, —
Табе раду я дам,
Як бяду ашукаць.
Асмель трохі сябе,
Пыху з сэрца знімі
I насенне к сяўбе
3 магазына вазьмі.
Браць не прыйдзецца шмат,
Які пудзік, другі,
Бо, як чула я, брат,
Шнур твой вельмі вузкі.
Мужык
Міла рада твая,
Ясна пані Вясна,
Дый, як свет пазнаў я,
Мне вядома яна.
Знаю я магазын,
Толькі з ім з году ў год
Адзін выхад, адзін:
Недарод, недарод.
Вясна
Бог з табой! — я іду
Падаць Лету наказ;
Адно скем: я ў гаду
Не бываю двух раз.
Адыходзіць. Мужык злазіць з пала, бярэ з калка хамут і дугу, выходзіць з хаты. Сонца прыветліва заглянула ў аконца.
Поле. Неба яснае. У недалёкай зялёнай дуброве кукуе зязюлька. Мужык арэ. Конік, малы і худы, штомінуту прыпыняецца. Над галавой аратага пяюць жаваранкі. Гасцінцам прыбліжаецца падарожны.
Араты (ходзячы за сахой)
Гэй жа, баразною,
Косю мой маленькі,
Гэй жа, за сахою,
Селянін худзенькі!
Гэткае раздолле
На усе староны!
Выарам мы поле
Ў скібіны, ў загоны.
Зерне ў полі зложым
Жменяй спрацаванай;
Зарунейся збожжам,
Цьмяная паляна!
Пройдуць гэтта людзі,
Бедны і багаты.
Дзіўна, дзіўна будзе,
Што зрабіў араты?
Гэй жа, баразною,
Косю мой маленькі!
Гэй жа, за сахою,
Селянін худзенькі!
Падарожны (падбліжаючыся)
Гэтак з песняй, гэтак,
3 верай і надзеяй
Кожны свой палетак
Хай арэ і сее!
Ці дождж залівае,
Ці вецер бушуе,
Птушка ані дбае,
Гнёзды ўе, будуе.
Не пытаў араты
Свайго шчасця, долі,
Што дадуць зярняты,
Кінутыя ў полі.
Гэтак з песняй, гэтак,
3 верай і надзеяй
Кожны свой палетак
Абарэ, засее!
Араты (як бы сам да сябе)
Тупы штось нарогі,
Конь ісці не хоча,
Млеюць рукі, ногі,
Пыл засыпаў вочы.
Ліха чуць старое —
Ломіць косці, грудзі.
Жонка, як на тое,
3 полуднем марудзіць.
Гэй, спачыньма, косю!
Люльку закуру я,
Можа, праца после
Лепш памашыруе.
Падарожны (мінаючы аратага, кланяецца)
Памажы вам Божа,
Спрацаваны браце!
Выараў прыгожа,—
Толькі засяваці.
Знаць, жывеш шчасліва,
Маеш хату, поле…
Дзе ж мой дом? дзе ніва?
Доля ж мая, доля!
(Ідзе далей.)
Араты
Ён ідзе і плача,
Я плачу парою…
Эй ты, небарача,
А дзе шчасце тое?
Выпрагае каня. Жонка ў спарышах прыносіць полудзень.
Поле. У далі кругом чарнеюцца лясы. На ўзмежку пад дзікай грушай сядзіць, задумаўшыся, Мужык, напроці яго вёска, далей гасцінец і двор, акружаны прысадамі і садамі. Налева залітая паводкай сенажаць, направа абсеяныя шнуры; ярыну ўсю пакрывае свірэпка, жыта напал з гірсой і званцом пагерсана градам. 3 усходу на небе падымаецца хмара — чуваць гром. К Мужыку падыходзіць Лета, трымаючы ў адной руцэ серп, а ў другой касу.
Лета
Што задумаўся так, Мужычок?
Варта глянуць крыху весялей!
На! касу, малаток і брусок,
I сярпок на! для жонкі тваей!
Званцом шастае ўжо сенажаць,
Цецярэе жытцо і ячмень;
Час на гвалт і касіці, і жаць:
Не на тое настаў Пятроў дзень.
Час такі: ад зары да зары…
Калі ўздумаеш сілы жалець,
Дачакаешся гэткай пары,
Што прыпомніць табе гэта клець,
Што прыпомняць і дзеткі твае,
I скацінка прыпомніць твая,
А Зіма ж запяе, запяе,
Хоць памры — ні жыцця, ні пуцця!
Бяры ж, на! што табе я даю;
Спадкі мне адказала Вясна.
Ідзі працу збіраці сваю,
Сваё дзела даводзь да канца!