Выбрать главу

Трэба нам нястомна прасіць Госпада, Які сказаў, што знаходзіцца паміж намі, каб навучыў нас гэтай цяжкай формы любові, якая ўмее напамінаць, не адбіраючы надзеі, і змагацца са злом не абражаючы.

„Хто паніжае сябе, той узвысіцца...”

(Мацьв. 23, 1-12)

Амаль кожнае евангельскае чытаньне накіроўваецца і да духавенства, і да вернікаў: тых, хто ў час багаслужбаў чытае і тых, хто слухае. Аб гэтай відавочнай праўдзе не выпадала-б і нагадваць, калі-б не адзін сумны факт. Нават і ў наш час, хаця часьцей гэта здаралася ў мінулым, сьвятары размахвалі Словам Божым бы мячом, лічылі яго зброяй, якая ня толькі абараняе іх, але ўдарае ў слухачоў. Выразным доказам гэтага скрыўленьня зьяўляецца злоўжываньне займеньнікам „вы” заміж „мы”: „адмоўцеся ад сваіх грахоў” заміж „адмовімся ад нашых грахоў” і г. д.

У 23-м разьдзеле Евангельля паводле Мацьвея зьмешчаны словы, накіраваныя да фарызэяў, якія аднак сьвятары павінны суаднесьці да сябе як падахвочаньне да самакрытыкі, як запросіны да шчырага і пакорлівага перагляду свайго сумленьня. У Хрыстовых словах гучыць абвінавачаньне і павучэньне: у іх асуджаюцца дзьве сур’ёзныя заганы: непасьлядоўнасьць і супярэчлівасьць у паводзінах, а таксама крывадушнасьць. „Яны гавораць і ня робяць, зьвязваюць цяжары вялікія і непасільныя на плечы людзям, але самі ня хочуць і пальцам зрушыць іх”. Адносна крывадушнасьці і прытворства сказана: „Усе справы свае робяць дзеля таго, каб бачылі іх людзі... любяць узьлягаць наперадзе на гасьцінах і наперадзе сядзець у сынагогах”. Усё гэта адрасавалася да фарызэяў, якіх Хрыстос востра асуджаў, але Царква выразна дае нам зразумець, што гэтыя папрокі тычацца таксама ўсіх сучасных правадыроў, у тым ліку і пастыраў, іх паводзін і стаўленьня да вернікаў.

Схільнасьць да самаўзвышэньня настолькі распаўсюджаная, што ажно натуральная. У прынцыпе яна згодная з адвечнымі Божымі пастановамі і няма ў ёй нічога дрэннага, пакуль не ператворыцца ў зазнайства, якое не прызнае ніякіх аўтарытэтаў, ні чужой думкі. Шмат хто ахвотна павучае іншых з „пасаду” сваёй адукаванасьці, ведаў, дасьведчаньня. Дамагаецца загледжанасьці на сябе, каб усе яго раіліся і слухалі. Калі адмаўляюць яму пашаны і прызнаньня, адчувае сябе пакрыўджаным, недаацэненым і няшчасным. Адначасова такія людзі ня любяць, калі іх павучаюць.

Усё гэта асабліва небясьпечнае ў сьвятароў. Ніхто не запярэчыць, што і сёньня назіраецца супярэчлівасьць у паводзінах і крывадушнасьць, якія ганьбяць сьвятароў і робяць дарэмнай іх службу. Неаднойчы самі сьвятары заўважаюць у сабе гэтую драпіну пад уплывам дакору сумленьня. Яны дакранаюцца да сьвятасьці, тлумачаць вернікам узвышаныя словы Хрыстовы, напрыклад, пра міласэрнасьць і любоў, а з другога боку самі ў сабе бачаць нячуласьць і жорсткасьць. Заклікаюць да непадатлівасьці на матэрыяльнае, пра ілюзію багацьця і грошаў, аднак у хвіліны самааналізу вымушаны прызнацца, што ўсё гэта ім самім далёка не абыякавае, нават больш чымсьці сьвецкім людзям.

Аднак і на гэтую недасканаласьць трэба глядзець бязь зьедлівага задавальненьня, якое бывае ў людзей, што чужымі заганамі хочуць апраўдаць свае. Сам Бог адкрывае сьвятарам гэтую рану, каб яе залячыць: Ён спрычыняе, што ў сьвятароў аднаўляецца пакорлівасьць і сьведамасьць сваіх заганаў. Ён спрычыняе, што зьнікае пачуцьцё непагрэшнасьці і самазадавальненьня, якое перашкаджае ў сьвятарскай службе. Нават калі сьвятар гаворыць казань, бы халодны душ зьяўляецца тая назойлівая думка: а сам ты робіш тое, да чаго заклікаеш іншых? Павучэньне само ў сабе патрэбнае і карыснае. „Як-жа будуць ведаць, калі ніхто не навучыў іх”, — гаворыцца ў Пісаньні. Аднак з другога боку, яно павінна зыходзіць са свайго дасьведчаньня, з перажытага, калі сам чалавек прытрымоўваецца таго, аб чым гаворыць.

Другая частка Ісусавай прамовы зьмяшчае павучэньне ў адрас Апосталаў і іх пераймальнікаў — сучасных пастыраў. „Не называйцеся настаўнікамі, бо адзін у вас настаўнік — Хрыстос, а ўсе вы — браты”. Гэтымі словамі Хрыстос не адклікае аднак Свайго абяцаньня, што ў Царкве будуць устаноўлены і настаўнікі, і вучні ў залежнасьці ад атрыманых заданьняў і дараваньняў, якія павінны служыць будаваньню Царквы — Цела Хрыстовага. Ён Сам сказаў Апосталам: „Хто вас слухае, Мяне слухае” (Лук. 10, 16); „Усё, што зьвяжаце на зямлі, будзе зьвязана і ў небе, а што разьвяжаце на зямлі, будзе разьвязана і ў небе” (Мацьв.18, 18); „Навучайце ўсе народы” (Мацьв. 28, 19). Ісус хацеў прадухіліць зазнайства пастыраў, якое назіраў у фарызэяў і кніжнікаў, не хацеў каб яны таксама адгарадзіліся ад народу сьцяной перавагі лепшасьці, каб ня сталі па над сьвецкімі людзьмі.