Вось таму Хрыстос перасьцерагае: „Хто ўзвышае сябе, будзе паніжаны, а хто паніжае сябе, той узвысіцца”. Справа ня ў тым, каб бясконца гаварыць аб сваёй нягоднасьці чакаючы запярэчаньня. Аб гэтым нікога ня трэба інфармаваць, бо людзі пераважна ведаюць пра нас больш, чымсьці мы самі пра сябе. Пра свае недахопы ня трэба бясконца гаварыць, але проста заўсёды пра іх памятаць. Сапраўдны розум прамаўляе ня з кафедры розуму, але з кафедры зычлівага, ветлівага, ціхага і пакорлівага сэрца, якое ведае свае недахопы і заганы. Філёзаф, які сказаў: „Ведаю, што нічога ня ведаю” быў сапраўды разумны. Розум і аб’ектыўнасьць заўсёды прадыктуюць сьціплыя і памяркоўныя паводзіны.
Евангельскі настаўнік, менавіта таму што ён „евангельскі”, мусіць быць перш за ўсё пакорлівы. У адрозьненьне ад усіх іншых настаўнікаў, ён павінен быць сьведамы таго, што чым менш гаворыць ад свайго імя і лічыць сябе толькі пасланьнікам адзінага Настаўніка, тым лепшым будзе настаўнікам. „Вучань не вышэй свайго настаўніка”, — сказана ў Евангельлі.
Такія заўвагі накіроўвае Евангельле да сьвятароў. Аднак ёсьць адзін істотны фрагмэнт, які тычыцца вернікаў. „Усё, што яны кажуць вам захоўваць, рабіце і захоўвайце”. Нават, калі пастыры дрэнныя і нягодныя, гэта не звальняе вернікаў ад абавязку слухаць іх, хаця безумоўна ў такіх выпадках зразумелым зьяўляецца ўнутраны бунт. „Рабіце і захоўвайце, але паводле іхных учынкаў не рабіце”. Трэба ўшанаваць не самога сьвятара, але ягоны сан. Тое, што сьвятары кажуць, паходзіць ад Бога і Царквы. „Дараваньні Божыя не такія, каб яны залежалі ад асабістай дасканаласьці сьвятара”, — пісаў Яан Залатавусны. „Сьвятая навука не перастае быць сьвятой толькі ад таго, што праходзіць праз грэшныя вусны”, — гаварыў Філярэт Маскоўскі. Затое ўсё, што дрэннае, паходзіць ад саміх нягодных сьвятароў і адказнасьць за гэта спачывае на іх саміх.
За сьвятароў трэба маліцца, спачуваць іх чалавечым заганам, якія, як гэта бывае ў выпадку ўсіх людзей, часьцей зьяўляюцца вынікам слабасьці, а не замілаваньня да грэху. Павучальным у гэтым сэнсе зьяўляецца прыклад сьвятога Францыска, які пісаў: „Калі-б я нават меў гэткі розум, што Саламон, а сустрэў-бы годных шкадаваньня сьвятароў, не хачу насуперак іхнай волі навучаць у іхных парафіях... І не хачу дашукоўвацца ў іх грэху, бо распазнаю ў іх Сына Божага... Усіх тэолягаў і тых, хто перадае нам найсьвяцейшыя Божыя Словы, мы павінны шанаваць як тых, хто дае нам духа і жыцьцё”.
З зазнайствам і схільнасьцяй да самаўзвышэньня бывае гэтак, як зь любым грахом: трэба ненавідзець грэх, а не грэшніка, хутчэй за ўсё спачуваць, а не асуджаць. Што тычыцца духоўных настаўнікаў, дык трэба за іх маліцца, каб Бог дапамог ім падняцца і ўмацаваў слабыя целы, каб сталі пакорлівымі і пасьлядоўнымі дабравесьнікамі Ягонага Слова.
Хрыстос і жанчына
(Прытч. 31, 10-31)
„Цана жанчыны большая за пэрлы”, — сказаў Саламон, які тры тысячы гадоў таму цудоўна пісаў аб жаночай прыгажосьці і прывабнасьці, але ўмеў таксама належна ацаніць іншыя якасьці.
Адзін раз у год, 8 сакавіка, мы ахвяроўваем жанчынам кветкі і падарункі, але змаўкаюць тосты і гэты дзень хутка канчаецца, як і кожны іншы. Застаецца далёка не сьвяточная будзённасьць, а яна даволі сумная. Усё яшчэ жанчына няроўная мужчыну ня толькі ў мусульманскіх краінах, але і ў нашай хрысьціянскай Эўропе, нават у нашай краіне. Дастаткова ўважліва прыглядзецца сытуацыі ў нашых дамах або на працы, каб убачыць безьліч прыніжэньняў, растаптаных правоў і зьняважаных пачуцьцяў. Гэтай рэчаіснасьці не зьмяняюць прыгожыя, задаволеныя, жанчыны ў фільмах, рэклямах і на вокладках каляровых часопісаў. Асноўная праблема застаецца. Жанчыны ў сярэднім зарабляюць на 50-80% менш за мужчын. Узровень непісьменнасьці сярод жанчын амаль удвая вышэйшы за аналягічны ў мужчын. На пальцах адной рукі можна палічыць жанчын палітыкаў, міністраў або дэпутатаў у любой, нават вельмі цывілізаванай краіне.
Што можна сказаць на ўсё гэта? Перш за ўсё агульнае: прабачце! павінны сказаць усе мы і нават Царква. Прабачце за ўсе цяперашнія і ранейшыя крыўды і несправядлівасьці, спрычыненыя грамадзтвамі здамінаванымі мужчынамі. Палова чалавецтва павінна раскаяцца ва ўсеагульнай дыскрымінацыі другой паловы.