„Ідзіце і навучыце ўсе народы”
(Мацьв. 28, 19-20)
„Ідзіце, навучыце ўсе народы, хрысьцячы іх у імя Айца і Сына і Сьвятога Духа, навучаючы іх выпаўняць усё, што Я сказаў вам” (Мацьв. 28, 19-20). Першым місіянерам быў сам Хрыстос пасланы Айцом, каб пашыраў Дабравесьце. Засноўваючы Сваю Царкву Ісус прыдаў ёй місійны характар, умацаваў Сьвятым Духам і паслаў да ўсіх народаў. Вось таму Царква адносіць да сябе словы Апостала: „Гора мне, калі не абвяшчаю Евангельле” (1 Кар. 9, 16).
У гэтым сэнсе Царква місійная, пасланая ў сьвет, а сам сьвет зьяўляецца „місійнай зямлёй”. Гэта найлепш бачна ў тых далёкіх краінах, дзе ўпершыню працуюць місіянеры і ўзьнікае хрысьціянская абшчына. Там, дзе паводле слоў Ісусавых дрэва, што вырастае з найменшага зь зерняў, пускае новую галінку, каб прыняць новыя птушкі (Марк. 4, 31-32).
Абвяшчаючы Евангельле Царква падахвочвае слухачоў да веры і яе вызнаваньня, рыхтуе да хрышчэньня, вырывае зь няволі фальшывых перакананьняў і далучае да Хрыста. Адначасова сваёй дзейнасьцяй спрыяе таму, каб усё добрае, што раней было замацаванае ў сэрцах, абрадах і культуры народаў не загінула, але ўдасканалілася і было паднятае на вышэйшы ўзровень. Вера па сваёй натуры дынамічная: яна ня можа абмяжоўвацца адным народам або этнічнай групай. Гэта ўсё роўна, што вада. Калі яна мае быць жывою, павінна плысьці. Ісус прыраўноўвае веру да дрэва і да закваскі (Мацьв. 13, 31-33). Паасобны вернік або ўся абшчына, якія атрымалі веру і захоўваюць яе выключна для сябе, нагадваюць слугу, які закапаў у зямлі атрыманы талент. „Бог хоча, каб усе людзі атрымалі збаўленье і дайшлі да пазнаньня праўды” (1 Цім. 2, 4), увасобленай у Ісусе Хрысьце. Калі Ён паклікае адных раней за іншых, дык зробіць гэта з думкай, што ўжо абраныя пацягнуць за сабою іншых.
У гісторыі Царквы пашырэньне Евангельля не заўсёды адбывалася гэтак, як хацеў Хрыстос. Не заўсёды Царква ўшаноўвала культуру і адметнасьці паганскіх народаў, але вельмі часта выкараняла ўсё без разбору ды навязваючы гвалтам і веру, і ўсё астатняе. Усё гэта рабілася пад аховай і з дапамогай дзяржаваў, зь якіх паходзілі місіянеры і якія пераймалі ў сваё валоданьне новыя тэрыторыі. Не заўсёды пахвальныя і чыстыя былі мэтады і матывы тых, што называлі сябе місіянерамі. Такім, безумоўна, лічыў сябе Хрыстафор Калумб, калі ўпершыню прыбыў у Амэрыку, але тыя, што прыбылі пасьля яго, атрымалі назоў „канквістадораў” — заваёўнікаў. Тое самае тычыцца крыжаносцаў, якія сваю веру і панаваньне навязвалі нашым продкам агнём і мячом. Усе гэтыя зьявы нябачныя, калі глядзець зь вялікай вышыні, ахопліваючы позіркам цэласьць, але калі прааналізаваць і прыглядзецца больш уважліва, бачны ўсе скрыўленьні і злоўжываньні.
Тым ня менш ад самой ідэі „ідзіце і навучыце ўсе народы” Царква ў прынцыпе ніколі не адмовілася. Амаль дзьве тысячы гадоў таму яна сьпярша сарвала путы яўрэйскага асяродзьдзя, зь якога выйшла. Зь Юдэі рушыла заваёўваць грэцка-рымскі сьвет. У сярэдневякоўі накіравалася да варварскіх народаў, ствараючы новае аблічча Эўропы. У навейшыя часы хрысьціянская вера і Царква з эўрапэйскай сталіся агульнасусьветнымі, таксама ў геаграфічным сэнсе. Аднак сытуацыя самых місіянераў зьмянілася: яны засталіся самі, узброеныя толькі Евангельлем і Крыжам. Іхная дзейнасьць і сама прысутнасьць на чужой тэрыторыі поўнасьцю залежаць ад урадаў, зь якіх большасьць ставіцца да іх, як да няпрошаных гасьцей і рэлікту зьненавіджанай эпохі калянізацыі. У краінах Афрыкі і Азіі, сярод ваяўнічага ісляму, дзе ўсталяваліся дыктатарскія або племянныя рэжымы, місіянераў грабяць, зьбіваюць, прасьледуюць і выганяюць. Іхнае пакутніцтва добраахвотнае і яны неахвотна аб гэтым гавораць, але з часам праўда пра іх дзейнасьць стане вядомай.
Усё гэта сумнае і выклікае шчырае спачуваньне для тых, хто рызыкуючы сваім жыцьцём панёс сьвятло Евангельля і хто ня менш рызыкуючы прыняў яго. Аднак з другога боку, Хрыстос прадбачыў такую сытуацыю і не абяцаў вучням, што ўсюды будуць іх прымаць з распасьцёртымі рукамі. „Ідзіце, вось Я пасылаю вас, бы ягнят паміж ваўкоў. Не бярыце ні мяшка, ні торбы, ні абутку” (Лук. 10, 3), а мы можам ад сябе дадаць: ні тым болей зброі. Усё паўторна даручаецца ня „мудрасьці слова” (1 Кар. 1, 17) і палітыцы, але выключна моцы Евангельля, якое зьяўляецца „Божай сілай на збаўленьне кожнаму, хто верыць” (Рым. 1, 16), сілай, якая „ўдасканальваецца ў слабасьці” (2 Кар. 12, 9).