Выбрать главу
dum Fortuna fuit. Feror huc, et litore curvo moenia prima loco, fatis ingressus iniquis, Aeneadasque meo nomen de nomine fingo. Sacra Dionaeae matri divisque ferebam auspicibus coeptorum operum, superoque nitentem caelicolum regi mactabam in litore taurum. Forte fuit iuxta tumulus, quo cornea summo virgulta et densis hastilibus horrida myrtus. Accessi, viridemque ab humo convellere silvam conatus, ramis tegerem ut frondentibus aras, horrendum et dictu video mirabile monstrum. Nam, quae prima solo ruptis radicibus arbos vellitur, huic atro liquuntur sanguine guttae, et terram tabo maculant. Mihi frigidus horror membra quatit, gelidusque coit formidine sanguis. Rursus et alterius lentum convellere vimen insequor, et causas penitus temptare latentis: ater et alterius sequitur de cortice sanguis. Multa movens animo nymphas venerabar agrestis Gradivumque patrem, Geticis qui praesidet arvis, rite secundarent visus omenque levarent. Tertia sed postquam maiore hastilia nisu adgredior, genibusque adversae obluctor harenae — eloquar, an sileam? — gemitus lacrimabilis imo auditur tumulo, et vox reddita fertur ad auris: `Quid miserum, Aenea, laceras? Iam parce sepulto; parce pias scelerare manus. Non me tibi Troia externum tulit, aut cruor hic de stipite manat. Heu, fuge crudelis terras, fuge litus avarum: nam Polydorus ego; hic confixum ferrea texit telorum seges et iaculis increvit acutis.' Tum vero ancipiti mentem formidine pressus obstipui, steteruntque comae et vox faucibus haesit. Hunc Polydorum auri quondam cum pondere magno infelix Priamus furtim mandarat alendum Threicio regi, cum iam diffideret armis Dardaniae, cingique urbem obsidione videret. Ille, ut opes fractae Teucrum, et Fortuna recessit, res Agamemnonias victriciaque arma secutus, fas omne abrumpit; Polydorum obtruncat, et auro vi potitur. Quid non mortalia pectora cogis, auri sacra fames? Postquam pavor ossa reliquit, delectos populi ad proceres primumque parentem monstra deum refero, et quae sit sententia posco. Omnibus idem animus, scelerata excedere terra, linqui pollutum hospitium, et dare classibus austros. Ergo instauramus Polydoro funus, et ingens aggeritur tumulo tellus; stant Manibus arae,
caeruleis maestae vittis atraque cupresso, et circum Iliades crinem de more solutae; inferimus tepido spumantia cymbia lacte sanguinis et sacri pateras, animamque sepulchro condimus, et magna supremum voce ciemus. Inde, ubi prima fides pelago, placataque venti dant maria et lenis crepitans vocat Auster in altum, deducunt socii navis et litora complent: provehimur portu, terraeque urbesque recedunt. Sacra mari colitur medio gratissima tellus Nereidum matri et Neptuno Aegaeo, quam pius arquitenens oras et litora circum errantem Mycono e celsa Gyaroque revinxit, immotamque coli dedit et contemnere ventos. Huc feror; haec fessos tuto placidissima portu accipit: egressi veneramur Apollinis urbem. Rex Anius, rex idem hominum Phoebique sacerdos vittis et sacra redimitus tempora lauro, occurrit; veterem Anchisen adgnovit amicum. Iungimus hospitio dextras, et tecta subimus. Templa dei saxo venerabar structa vetusto: `Da propriam, Thymbraee, domum; da moenia fessis et genus et mansuram urbem; serva altera Troiae Pergama, reliquias Danaum atque immitis Achilli. Quem sequimur? Quove ire iubes? Ubi ponere sedes? Da, pater, augurium, atque animis inlabere nostris.' Vix ea fatus eram: tremere omnia visa repente, liminaque laurusque dei, totusque moveri mons circum, et mugire adytis cortina reclusis. Submissi petimus terram, et vox fertur ad auris: `Dardanidae duri, quae vos a stirpe parentum prima tulit tellus, eadem vos ubere laeto accipiet reduces. Antiquam exquirite matrem: hic domus Aeneae cunctis dominabitur oris, et nati natorum, et qui nascentur ab illis.' Haec Phoebus; mixtoque ingens exorta tumultu laetitia, et cuncti quae sint ea moenia quaerunt, quo Phoebus vocet errantis iubeatque reverti? Tum genitor, veterum volvens monumenta virorum, `Audite, O proceres' ait `et spes discite vestras: Creta Iovis magni medio iacet insula ponto; mons Idaeus ubi, et gentis cunabula nostrae. Centum urbes habitant magnas, uberrima regna; maximus unde pater, si rite audita recordor, Teucrus Rhoeteas primum est advectus in oras, optavitque locum regno. Nondum Ilium et arces Pergameae steterant; habitabant vallibus imis. hinc mater cultrix Cybeli Corybantiaque aera Idaeumque nemus; hinc fida silentia sacris, et iuncti currum dominae subiere leones. Ergo agite, et, divom ducunt qua iussa, sequamur; placemus ventos et Gnosia regna petamus. Nec longo distant cursu; modo Iuppiter adsit, tertia lux classem Cretaeis sistet in oris.' Sic fatus, meritos aris mactavit honores, taurum Neptuno, taurum tibi, pulcher Apollo nigram Hiemi pecudem, Zephyris felicibus albam. Fama volat pulsum regnis cessisse paternis Idomenea ducem, desertaque litora Cretae hoste vacare domos, sedesque adstare relictas. Linquimus Ortygiae portus, pelagoque volamus, bacchatamque iugis Naxon viridemque Donysam, Olearon, niveamque Paron, sparsasque per aequor Cycladas, et crebris legimus freta consita terris. Nauticus exoritur vario certamine clamor; hortantur socii:»Cretam proavosque petamus!'' Prosequitur surgens a puppi ventus euntis et tandem antiquis Curetum adlabimur oris. Ergo avidus muros optatae molior urbis, Pergameamque voco, et laetam cognomine gentem hortor amare focos arcemque attollere tectis. Iamque fere sicco subductae litore puppes; conubiis arvisque novis operata iuventus; iura domosque dabam: subito cum tabida membris, corrupto caeli tractu, miserandaque venit arboribusque satisque lues et letifer annus. Linquebant dulcis animas, aut aegra trahebant corpora; tum sterilis exurere Sirius agros; arebant herbae, et victum seges aegra negabat. Rursus ad oraclum Ortygiae Phoebumque remenso hortatur pater ire mari, veniamque precari: quam fessis finem rebus ferat; unde laborum temptare auxilium iubeat; quo vertere cursus. Nox erat, et terris animalia somnus habebat: effigies sacrae divom Phrygiique Penates, quos mecum a Troia mediisque ex ignibus urbis extuleram, visi ante oculos adstare iacentis in somnis, multo manifesti lumine, qua se plena per insertas fundebat luna fenestras; tum sic adfari et curas his demere dictis: `Quod tibi delato Ortygiam dicturus Apollo est, hic canit, et tua nos en ultro ad limina mittit. Nos te, Dardania incensa, tuaque arma secuti, nos tumidum sub te permensi classibus aequor, idem venturos tollemus in astra nepotes, imperiumque urbi dabimus: tu moenia magnis