Каб не правальвацца ў гэтую бяздумную бездань, не садзіўся, хадзіў вакол, як вартавы.
Аксана расплюшчвала вочы, знаходзіла яго, усміхалася ўзрадавана і разоў колькі без слоў засынала зноў. Яе пачала стамляць нават размова, разумеў Шабовіч. Сімптом найгоршы. А калі пад вечар прысеў і ўзяў Аксаніну руку, пачуў, што ў яе пачаўся жар.
Апанаваў страх, якога не перажыў ні ў адной сітуацыі.
«Калі гэта гангрэна, я бездапаможны… Божа мой! Што яго прымусіла страляць?»
Перавязваючы, нюхаў рану. Не, гнілі няма, пах свежай крыві і пах яе цела, яе валасоў, незвычайна заўсёды пахлі яе валасы — спрадвечнай жаночай мацярынскай чысцінёй.
У вячэрнім зроку перанёс, хоць яна і супраціўлялася — сама хацела ісці, Аксану ўніз да дарогі. Калі добра сцямнела, пайшоў здзяйсняць свой адзіны варыянт.
Па вуліцы вёсачкі не пайшоў — па гародах, за хлявамі, зноў браў перашкоды — платы, горш, што тут некаторыя былі частакольныя, калы завостраныя.
«Нямірныя тут суседзі, куркулістыя», — вывад такі трохі непакоіў. Але іншага варыянта прыдумаць нельга, хоць тыдзень думай. Трэба знайсці, дзе ёсць конь, а там — будзе што будзе.
Пачуў бадзёрае фырканне., хрумстанне сена. Здзівіўся, што на яго ціхі стук у акно, нават не спыталі — хто. Прайшла, бачыў, высокая жанчына ў сенцы і грымнула засовам.
— Можна да вас?
— Добраму чалавеку — можна.
Яна растварылася, што дух, у цемры сенцаў, а Шабовіч ступіў у хату. За сталом сядзеў барадаты стары ў акулярах у жалезнай аправе і чытаў тоўстую старую кнігу, такой кнігай магла быць толькі Біблія. «Трапіў я, аднак. Калі старавер — вады не дасць», — незадаволена падумаў Шабовіч, ён з недаверам ставіўся да такіх вось набожных старых, бо добра, з маленства, ведаў маскалёў-старавераў.
Дзед глянуў паверх акуляраў, здавалася, без усялякай цікавасці.
— Добры вечар, бацька.
— Вечар добры, сынок.
Увайшла жанчына з сенцаў, прайшла міма яго ў кут да ложка, села, як святая, высокая, худая, пласкагрудая, даць ёй можна было гадоў сорак, такімі мужападобнымі бываюць векавухі, што не выходзілі замуж, не нараджалі. Сказаў ёй:
— Смела вы, аднак, адчыняеце… у наш час.
— Чалавек, які ўваходзіць праз дзверы, — госць.
Шабовіч наблізіўся да стала.
— Біблія?
— Біблія.
— Мудрая кніга, — вырашыў трохі падльсціць, падмазаць.
— Чытаў?
— Каюся. Не чытаў. Ніхто не параіў ды і не даў самую кнігу. Першы раз бачу.
Стары ўздыхнуў.
— Калі вы не пярэчыце, я сяду.
— Сядай. Лаўку не праседзіш.
Шабовіч сеў на ўслон збоку да стала, але, угледзеўшы, што сеў якраз жа напроціў акна, адсунуўся бліжэй да кута, бліжэй да гаспадара, апынуўся тварам у твар.
— Вас там многа? Хтось на мушцы мяне трымае?
— Што вы! Я адзін. Таварыш мой… жонка… у лесе, раненая.
Стары адарваўся ад кнігі, зняў акуляры — зацікавіўся.
— Бацька, я не знаю, хто вы, што вы думаеце, якому богу моліцеся… зямному. Але я прыйшоў да вас, я кланяюся вам у ногі… I я буду гаварыць, як на споведзі, святую праўду. Як перад богам…
— Я такі ж грэшны, сынок, — уздыхнуў стары.
— Мы з жонкай ідзём з Мінска ў партызанскі атрад. Не проста ідзём — уцякаем. Я ўжо быў арыштаваны немцамі. За што — вы здагадваецеся. Цуд, што вырваўся. Другі арышт — і смерць. I мне і ёй. Дайшлі да вас. А сёння раніцою нейкі сукін сын пальнуў у нас. Раніў Аксану…
— Чакай. Дзе гэта было?
— Ды тут… у лесе, можа, вярсты дзве ў бок Мінска.