Януш помсціў, і нічога новага ў ягонай помсце не было. Усё як у дрэннай літаратуры. Да вар'яцкае зморы ён хадзіў па крузе, утвораным наслухмянымі прасціннымі жанчынамі. Белетрыстычнымі фарбамі ўзнаўляць яго далейшае жыццё вялікай патрэбы няма, таму дзеля сцісласці даверуся анкетнаму пісьму — акупацыю Францыі прабыў на вольным поўдні; жыў з каталонцамі, вандраваў з цыганамі, меў дробныя заробкі, а часцей за ўсё перабіваўся кішэнным жабрацтвам і падпіраў сваю душу алкагольным кійком.
У Сэце, у канцы вайны, сустрэўся з рыжай, як сланечнік, карсіканкай — мегерычнай істотай, таннай вулічнай танцоркай і да ўсяго яшчэ — наркаманкай. Прывучыць Януша да наркотыкаў яна не паспела — надта ж кароткім было іхняе каханне.
Перад сном карсіканка любіла танцаваць канкан. Танцавала з немалым азартам і заўсёды заканчвала свой адчайны танец скачком на дарожны куфэрак, поўны ўсялякага экзатычнага начыння. Вочы яе наліваліся чырвоным сумам, яна саскоквала з куфэрка і прымушала аглушанага Януша станавіцца на калені і бясконца паўтараць: «Я цябе кахаю... Я цябе кахаю... Я цябе кахаю...» I Януш паслухмяна валіўся на падлогу і паўтараў, што было загадана. Але язык не слухаўся яго, галава, як падсечаная, не хацела трымацца на слабой шыі, і Януш засынаў на падлозе, не сілуючы дайсці да ложка і нават дзесяць разоў прамовіць так патрэбнае няшчаснай карсіканцы: «Я цябе кахаю...»
Аднойчы ён падарыў ёй белую ружу і сам стаў на калені, але і на гэты раз, пераможаны п'янай стомаю, заснуў...
Спаў як ніколі доўга, бачыў у сне Барбару. Яна гладзіла яго па галаве, супакойвала і прасіла прабачыць яе за свае ўцёкі. Побач з ёю стаяў палкоўнік Ружэвіч і залацістым аўсом, насыпаным у глыбокую фуражку, карміў белага каня. Палкоўнік лагодна глядзеў на іх абодвух і прымірэнча ўсміхаўся...
Калі ж прачнуўся, то проста над сабою, над самым тварам, убачыў нерухомую танцорку. Яна абапіралася на паветра.
Януш, яшчэ сонны, дакрануўся да яе ног — і цела яго апошняй жанчыны паслухмяна варухнулася, і варухнулася белая, засохлая за доўгую ноч ружа, заціснутая ў фіялетавай руцэ...
Ен вярнуўся ў Парыж, узяўшы з дарожнага куфра карсіканкі батфорты і кавалерыйскую шпагу.
Усё на тым жа бульвары Клішы выпадкова сустрэў Булацкага і даведаўся пра Барбару.
Яна знайшла свайго мужа ажно ў Італіі, і ён прыняў яе, нічым не папракнуўшы, і яны разам ваявалі, а цяпер яны жывуць у...
— Пустая кабета! — закрычаў Януш Лонскі.
Ен схапіў свайго былога сябра за ўлогі пінжака, ледзьве не сарваўшы нейкі англійскі ордэн, і з радасцю, у якой пазвоньвалі калючыя ільдзінкі шаленства, расказаў пра карсіканку, пра тое, як яны шчасліва жылі на поўдні, як яна ўскоквала на свой экзатычны куфэрак, як прымушала яго станавіцца на калені...
Расказаў пра ўсё, нават пра фіялетавую руку і сухую белую ружу, апантана даказваючы разгубленаму Булацкаму, што ягоная танцорка — самая лепшая жанчына, што яна жыла заўсёды і танцавала ва ўсе часы, што толькі яна — яго каханая і што менавіта яе маляваў Тулуз-Латрэк.
«Хутка Парыж будзе разбураны», — усё прарочыў мой стары павадыр, але глухаватыя парыжане не зважалі на яго прароцтвы. Яны жылі сваімі прароцтвамі. Кожны меў пры сабе, як партманет, сваю маленькую катастрофку — сямейную ці яшчэ якую, і самая нязначная з гэтых катастрофак перавышала трагедыю будучага самаразбурэння Парыжа. Але калі ўсё ж адбудзецца тое, што не павінна адбыцца, — Парыж знікне, кожны з парыжан імгненна здагадаецца як ратавацца. Кожны з парыжан паедзе на сваю гарынь і пабудуе ток, бо толькі там, на беразе маленства, будзс чакаць спажыўны паратунак — неабмалочанае жыта. Дбайнасць — лексічная Персефона жыта, таму сцены і застаронкі новага тока трэба вымазаць глінянай рошчынаю, каб пад час малацьбы ў шчыліны не залятала зерне.
Цяжкі цэп абудзіць у сонных мускулах радасць трывалай незалежнасці ад страху.
Адмалаціўшы, абачлівыя парыжане пачнуць веяць.
Пасля кожнага ненатужнага ўзмаху рукі з альховага шуфліка веялкі будзе вылётваць па дзве жмені засмечанага жыта. Першаю, за якога паўметра ад веялкі, упадзе мякіна, трохі далей — змешанае з нераддзю «озадз'е», а каля самай сцяны, завешанай пыльным брызентам, тоўста пакладзецца «головіца» — чыстае збожжа. А тым часам тысячы родных гарыней будуць напрасткі ўпадаць у Міжземнае мора, не зважаючы на дзіцячае румзанне Ліёнскага заліва...