“Ehtimol, biz ham shunaqadirmiz, — o’yladi cho’pon. — Axir, men o’zim ham movutchining qizi bilan tanishganimdan keyin xayolim biror marta ham boshqa ayollarga ketmadi-ku”.
U osmonga qaradi, chamaladi, peshinga qolmay Tarifda bo’ladi. U yerda kitobni boshqasiga, qalinrog’iga almashtirib olsa, suvdonini vinoga to’ldirib, soch-soqolini oldirsa, movutchining qizi bilan uchrashuvga shay bo’ladi. U boshqa bir cho’pon qizni ilib ketgan bo’lsa-chi, degan xayolga bormaslikka urindi.
“Hayot shunisi bilan qiziqki, tushlar rostga aylanadi”, — o’yladi Santyago osmonga ko’z tashlab qo’yib, qadamini tezlatarkan.
U Tarifda tushni ta’birlaydigan kampir yashashini esladi. Qani aytsin-chi, ikki marta ko’rgan bir tushning ta’biri qanaqa bo’larkan.
Kampir mehmonni orqa tarafdagi oshxonadan turli
rangdagi plastmassa munchoqlar shodasidan yasalgan parda bilan ajratilgan xonaga yo’lladi. Xonada stol va ikkita stul bor, devorda Masih yuragi tasviri tushirilgan surat ilingan.
Uy bekasi Santyagoni o’tirg’izdi, o’zi uning qarshisiga o’tirib, ikki qo’lidan ushladi va past ovozda duo o’qidi.
Aftidan, bu lo’lilar o’qiydigan duo edi. Cho’pon bolaga lo’lilar tez-tez uchrab turardi — ular ham, garchi qo’y boqishmasa-da, dunyo kezib yurishadi. Odamlar ularni yolg’on-yashiq aytib kun kechiradi, gunohga botib yashaydi, bolalarni o’g’irlab ketadi va bu bolalar keyinchalik ularning asiriga aylanib qoladi, deyishadi. Santyago go’dakligida lo’lilar o’g’irlab ketishidan o’lguday qo’rqardi, hozir lo’li kampir qo’llaridan ushlaganda vujudida o’sha qo’rquv uyg’ondi.
“Axir, bu yerda Muqaddas Masih yuragi bor-ku”, — o’yladi u xotirjam bo’lishga va titrog’ini bosishga urinib. Lo’li kampir buni sezib qolishini xohlamasdi. Sodiqligini ta’kidlamoqchi bo’lib ichida duo o’qidi.
— Juda qiziq, — kaftidagi chiziqlardan ko’zini uzmay
ming’irladi kampir va yana sukut saqlab turdi.
Bo’zbola battar bezovtalandi. Titroq endi qo’llariga ko’chdi va u qo’llarini shoshib tortib oldi.
— Men sening oldingga qo’llarimga qarab fol och deb kelganim yo’q, — dedi u lo’lining uyiga qadam bosganiga afsuslanib: yaxshisi, haqini to’lab, tezroq juftakni rostlasammikan. Shuyam gap bo’ldimi, allaqanday tushni ikki marta ko’rgan bo’lsa ko’ribdi-da.
— Bilaman. Sen ko’rgan tushingning ta’birini aytib berishimni so’rayapsan, — dedi lo’li. — Tushlar — bu Tangri biz bilan gaplashadigan til. Modomiki, bu dunyodagi bor tillardan biri ekan, bu tildan men tarjima qila olaman. Biroq Tangri senga qalbing tilida murojaat qilgan ekan, uning aytganlari faqat yolg’iz sengagina tushunarli bo’ladi. Shunisi ham borki, sen maslahat olish uchun kelgan ekansan, men sendan baribir pul olaman.
“Aftidan, ilindim”, — o’yladi Santyago, biroq chekinishning endi iloji yo’q. Jur’at cho’pon uchun — odatdagi hoclass="underline" birida suruvga bo’ri oralaydi, birida qurg’oqchilik ro’y beradi. Jur’at uning hayotini qiziqarli qiladi.
— Men bir tushni ikki marta ko’rdim, — dedi u. — Tushimda yaylovda qo’ylarimni boqib yuribman, shu payt go’dak paydo bo’ldi, u qo’ylar bilan o’ynagisi keldi. Birovning qo’ylarimga yaqinlashishini yomon ko’raman, ular begonadan hurkadi. Faqat bolalarni qo’rqmay yaqiniga yo’latadi, nega undayligini bilmayman. Qo’ylar bolalarning yoshini qanday payqashini tushunmayman.
— Ko’rgan tushingni ayt, — kampir uning so’zini bo’ldi, — ana, qozonim olovda turibdi. Sening puling ko’p emas, mening vaqtim qimmat turadi.
— Bola hadeb qo’ylar bilan o’ynadi, — Santyago biroz iymanib davom etdi, — keyin tuyqusdan meni qo’lida ko’tardi-da, Misr ehromlariga eltib qo’ydi.
U biroz sekinlab, bu lo’li kampir ehrom nimaligini bilarmikan, degan shubhaga bordi.
— Misr ehromlariga eltdi, — takrorladi u ohista va dona-dona qilib, — u yerda menga: “Agar yana bu yerga kelib qolsang, bekitilgan xazinani izlab topasan”, dedi. Va endi menga xazina qaerda yotganini uqtirmoqchi bo’lganida uyg’onib ketdim. Ikkinchi marta ham bu tush xuddi shunday — hech o’zgarishsiz qaytarildi.
Lo’li kampir uzoq jim qoldi, keyin yana Santyagoning qo’llaridan ushladi va kaftiga sinchiklab diqqat bilan qaradi.
— Hozircha men sendan haq olmayman, — dedi kampir nihoyat. — Biroq agar xazinani topsang, o’ndan biri meniki.
Bo’zbola sevinganidan kulib yubordi, tushiga kirgan xazina uning folbinga beradigan arzimas chaqalarini asrab qoldi. Bu kampir chindan ham lo’li: lo’lilarning bir qaynovi ichida, deyishadi.
— Bo’laqol, tushimning ta’birini ayt, — so’radi u.
— Oldin qasam ich. Xazinaning o’ndan birini menga beraman, deb qasam ich, keyin ta’birini aytaman.
Qasam ichishiga to’g’ri keldi. Biroq kampir Muqaddas Masih yuragi tasviriga qarab qasamni takrorlashini talab qildi.
— Bu tush Umum Tilida, — dedi kampir. — Men uni ta’birlashga harakat qilaman, garchi bu juda qiyin bo’lsa-da. Ana shu mehnatim uchun men sendan xazinaning o’ndan birini so’rayapman. Eshit: sen Misrga borishing va o’zigning ehromingni topishing kerak. Men o’zim bu narsani eshitmaganman, biroq go’dak senga ularni ko’rsatibdimi, demak, haqiqatan bu bor narsalar. Ana endi jo’na — u yoqda sen o’zingning xazinangni topasan, boyib ketasan.
Santyago avvaliga hayron qoldi, keyin afsuslandi. Shu bo’lmag’ur gap uchun kampirni qidirib o’tirish shartmidi. Yaxshiyam, undan pul olmadi.
— Seni deb vaqtim bekor ketdi, — dedi u.
— Men ogohlantirdim: sening tushingni ta’birlash qiyin. G’aroyib ko’ringan narsa, sirtdan oddiyday tuyulsa-da, biroq uning mag’zini chaqishga faqat donolar qodir. Men dono bo’lmaganim uchun ham boshqa hunarni, masalan, kaftga qarab fol ochishni o’rgandim.
— Qanday qilsam Misrga bora olaman?
— Bu mening bosh og’rig’im emas. Men faqat tushni ta’birlay olaman, uni chinga aylantirish mening ishimmas. Aks holda shunday qashshoq yasharmidim, tuqqan qizlarimdan sadaqa so’rab.
— Agar Misrga bora olmasam-chi?
— Borolmasang — ko’rgan folim uchun sen beradigan haqdan quruq qolaman. Bu birinchi marta bo’layotgani yo’q. Endi jo’na, sen bilan gaplashadigan gap qolmadi.
Santyago lo’li kampirnikidan butkul hafsalasi pir bo’lib chiqdi va minbad tushlarga ishonmaslikka qaror qildi. Shu payt, ishlarga kirishish kerakligi xayoliga keldi: do’konga yo’l oldi, yegani ul-bul xarid qildi, kitobini qalinrog’iga almashtirdi, yangi vinoni tatib ko’rmoqchi bo’lib, maydondagi o’rindiqqa o’tirdi. Kun juda issiq edi, vino sehrli tarzda bo’zbolaning hovurini bosdi.
U qo’ylarini shahar chetida, yaqinda tanishgan do’stining molxonasi yonida qoldirdi. Viloyatning hamma joyida Santyagoning jo’ralari bor edi — shuning uchun ham u yurt kezib yurishni yaxshi ko’rardi. El oralasang yangi do’st orttirasan — u bilan har kuni ko’rishib turish hecham shart emas. Atrofingda doim bir xil odamlar bo’lsa — xuddi diniy maktabda o’qib yurgan paytdagiday — o’z-o’zidan ular sening hayotingga aralasha boshlaydi. Hayotingga aralashib turib, biroz vaqt o’tgach, uni o’zgartirgilari kelib qoladi. Agar sen ular xohlaganday bo’la olmasang — arazlashadi. Har kim o’zicha bu dunyoda aynan qanday yashash kerakligini aniq biladi.
Biroq hech kim o’zining shaxsiy hayotini negadir yo’lga sola olmaydi. Bu xuddi lo’li kampirning amaliga o’xshaydi, u tushlarni ta’birlaydi, lekin rostga aylantirishga qurbi yetmaydi.
Santyago quyoshning botishini kutishga qaror qildi, shundan so’ng qo’ylarni yaylovga haydasa bo’ladi. Movutchining qizi bilan uchrashishga hali uch kun bor. Hozir esa shu yerlik ruhoniydan almashtirib olgan kitobni o’qishga kirishdi. Kitob qalin edi, birinchi betida kimningdir dafn marosimi tasvirlangan va boz ustiga qahramonlarning ismlari shunaqa g’alatiki, ovoz chiqarib aytsang tiling qoqilib ketadi. “Agar bir kun kelib men kitob yozadigan bo’lsam, — o’yladi bo’zbola, — kitobimning har bir betida yangi qahramon bo’ladi, kitobxonlar kimning ismi qanaqaligini eslab ovora bo’lib o’tirmaydi”.