— Я нічога не баюся, — пахваліўся Джэкі.
Часцей за ўсё ён не тоячыся, з пагардай, ставіўся да астатніх людзей, асабліва да тых, хто належаў да органаў улады, напрыклад, да паліцэйскіх — ці да мяне, якога ён таксама лічыў прадстаўніком улады. Аднак Джэкі часам перажываў перыяды, калі ён сапраўды саромеўся сваіх паводзін і прыдумваў сабе ўрачыстыя «запаведзі» для прыстойнага жыцця, якія ён хутка парушаў ці нават не збіраўся выконваць.
Я пачаў сачыць за газетамі, шукаючы ў іх спасылкі на яго магчымыя подзвігі. Іх я не знайшоў, разумеючы, аднак, што гэта неабавязкова можна лічыць дастатковым доказам.
Разбітае шкло ў вокнах ці збітая з ног дзяўчынка на пустой вуліцы, такія здарэнні, за якія, па яго словах, ён быў адказны, былі, відаць, вельмі нязначныя, каб імі зацікавіліся газеты.
Аднойчы я знайшоў паведамленне, ад якога праняў холад. Разведзеная жанчына, вяртаючыся позна вечарам дадому, заспела ў спальні злодзея. Паміж імі адбылася бойка, і жанчына была паранена ў плячо, відаць, пешняй для лёду. Незнаёмец знік.
Я адчуў цвёрдую ўпэўненасць, што на жанчыну напаў Джэкі. Як ён і асцерагаўся з самага пачатку, нязначныя адхіленні пачалі паступова пераходзіць у больш жахлівыя дзеянні. І мяне ўвесь час непакоіла думка, што я не магу знайсці шлях да яго душы і даведацца аб ім праўду.
Вядома ж, Джэкі ў наступны чацвер, у час чарговай кансультацыі расказаў у дэталях пра нападзенне. Ён быў збялелы і напалоханы тым, што здарылася. Рука яго калацілася, калі ён падаваў мне пешню для лёду, якая, па яго словах, і была ўжытая ім зброя. Потым я сутыкнуўся з жахлівай дылемай, несумненна, самай пакутлівай праблемай у маёй лячэбнай практыцы. З аднаго боку, відавочна, што Джэкі Н'юман з'яўляўся небяспечным для грамадства і маім абавязкам было перадаць яго справу паліцыі. З другога боку, перада мной сядзеў пацыент, якога мучыла хвароба, а метады, што ўжывае паліцыя, не змогуць ні вылечыць яго, ні аказаць дапамогі. Акрамя таго, над усім, нібы туман, павісла складанае пытанне: што, калі Джэкі мог гэтак жа проста прачытаць тое ж паведамленне ў газеце, што і я, і прыстасаваць яго да ўласнага жыццяпісу? Таму, дзе б ні была схавана праўда, у мяне быў свой абавязак.
Лінда заўважыла маю надзвычайную дэпрэсію.
— Доктар, вы занадта многа працуеце. Чаму б вам крыху не адпачыць? Пасля вакацый вы адчулі б сябе лепш.
— Я не супраць, Лінда, але, баюся, на гэта няма часу. Мне б увесь час думалася, што я бежанец. У мяне пад наглядам хворы, і я павінен давесці яго лячэнне да канца.
— Ну, на тыдзень вы б маглі адлучыцца.
— Толькі не з гэтым пацыентам. Спадзяюся, што змагу ўрэшце зрабіць вывад, што гэта істэрычная фантазія і што працяглы эмацыянальны канфлікт вымушае яго адыходзіць ад свайго сапраўднага я. Дагэтуль не змог вызначыць гэтае я, якое яно на самай справе.
Я прыняў рашэнне. На мне ляжала адказнасць за Джэкі. Я разумеў, што павінен пазбегнуць прафесійнай пасткі, зацікавіўшыся пацыентам звыш меры, бо інакш схілюся на яго бок замест таго, каб заставацца ўбаку. Я і так пачаў ужо адчуваць, што праяўляю недарэчны бацькоўскі клопат. Разам з тым заўважыў прыкметы і іншых небяспек як для меня, так і для іншых. Джэкі дэманстраваў класічныя сімптомы маніі вялікасці, канчатковым выяўленнем якой з'яўляецца, як вядома, забойства. Цяпер ён гаварыў, што ўзбройваецца, «таму што маё жыццё ў небяспецы» — хоць, наколькі я мог меркаваць, ён нічога дзеля гэтага не рабіў. Ён нарэшце прызнаўся, што начамі марыць — уяўляе сябе асам — злачынцам, кіраўніком злачынных змоў, шалёна носіцца ў вялікім чорным аўтамабілі.
Перыяды шчырага пакаяння здараліся ўсё радзей, і Джэкі з усё больш адкрытай падазронасцю ставіўся да мяне і маіх метадаў, па іроніі лёсу, якраз у той час, калі я быў яму патрэбны больш, чым калі-небудзь. Калі я прапанаваў скарыстаць пентатол у якасці дапамогі, каб дабрацца да каранёў яго псіхозу, Джэкі наадрэз адмовіўся. Ён са злосцю зыркнуў у мой бок, калі я спытаў аб прычынах адмовы.
— Вы ведаеце чаму.
— Не, калі гэта можа дапамагчы. Пентатол проста расслабляе падсвядомыя ахоўныя функцыі мозга. Таму яго часта называюць сывараткай праўды. — Я растлумачыў важнасць спавядання для тэрапіі на аснове самааналіза. — Амаль усе мы карыстаемся той ці іншай формай спавядання ў якасці прыроднага засцерагальнага клапана. Дзіця выкарыстоўвае для гэтага сваю маці, муж — жонку ці наадварот... Так, калі была яшчэ жывая мая жонка, я часта рабіў яе сваім спавядальнікам, каб пазбавіцца любых дэпрэсій, што мучылі мяне.
Гэты раз Джэкі ў якасці ахоўнага панцыра паспрабаваў павярнуць супраць мяне мае ж словы.