Праз тыдзень-другі ў інстытуце, на практычных занятках, нас мусілі асістэнты выклікаць і ў свае запісныя кніжачкі ставіць нейкія адзнакі. Па адказах студэнтаў мы хутка здагадаліся, што азначаюць кручкі, коскі...
За вучобу ўзяліся доўжна, з агнём. Асноўным у нас была анатомія. У анатамічны інстытут ішлі пасля лекцыі, праводзілі там увесь час, амаль да познае ночы. Я паволі прывыкаў да наўкольнага. Бывала выйду на вуліцу, здаецца і над зялёнымі дрэвамі сквера пахне фармалінам.
Нараджаліся розныя думкі і здавалася, што я не вытрымаю. Увечары гаварыў з Аркадзем. Ён з захапленнем расказваў аб медыцыне і раіў не думаць нават пра пераход у другую навучальную ўстанову. Так і прывыклася. Аднойчы вышаў я з секцыйнай залы і спыніўся ў файе. Пазнавата ўжо было. Люстры ярка асвятлялі вітыя сходцы ўніз. Паўз сцяну, так у рост чалавека, прыбіты быў абшлаг і насаджаны кветкі. Рознакаляровы шнур кветак спускаўся ўніз да парадных дзвярэй. Крыху вышэй віселі партрэты ў адзін рад, пачынаючы ад міфічных лекараў, ад аснавапаложнікаў медыцыны — Гіпакрата, Арыстотэля. Цягнуўся шэраг сусветных свяціл аж на другі паверх і канчаўся сучаснымі. Некаторыя з іх памерлі нядаўна. Вунь самы апошні партрэт акадэміка Іосіфава — буйнейшага анатома і знатака лімфатычнай сістамы. Толькі два гады, як яго голас замоўк на гэтай кафедры. А яшчэ вышэй, уваходзячага вітаў плакат, напісаны па латыні: „mortui docent vivatu" — „мёртвы вучыць жывога". Студзнты разумелі плакат гэты інакш і перакладалі па-свойму: „Мёртвы вучыць дацэнта".
Пускаў дымок цыгаркі і думаў я, ці за сваю справу ўзяўся, прышоўшы ў гэты анатамічны корпус, ці выйдзе што з мяне? Вастрыня гэтых пытанняў згладзілася пад уплывам на мяне з боку Аркадзя, але, калі заставаўся адзін, яны пачыналі пакрысе зноў паўставаць. У гэты час я перажываў такі момант, калі перад чалавекам адчыняць усе таямніцы і пакажуць, што ён значыць. Чалавек не паверыць сваім вачам. Напрыклад, я раней думаў зусім іншае аб уласнай руцэ, а гэта, калі паглядзеў яе анатомію — усё неяк упрасцілася, а можа нават і складаней стала.
Гэта неясна яшчэ акрэслілася ў маёй свядомасці. Пачуў, як унізе нехта ішоў наверх. Ходзіць людзей тут многа і я не звярнуў увагі. Азірнуўся тады, як да мяне звярнулася дзяўчына. Гэта была Нэя. Яна ціснула маю руку, пыталася, ці бачыў я яе таварышку і прозвішча сказала, а я не ведаў. Не цікавіўся больш. Я зараз мог лепш разгледзець Нэю, таму што яна спынілася насупроць і нечага пазірала ўніз.
Бровы ўзмахнуліся двума тонкімі палоскамі.
Яна гібкая, як каліна, павярнулася перада мною, паглядзела пільна, не маргнуўшы. Для мяне гэта нічога не значыла. Я спакойна пазіраў на яе. Мне хацелася ледзь-ледзь дакрануцца да кучаравых валасоў, прыхіліць яе да сябе. Чаму было такое жаданне — я не ведаю. Скажу: да Нэі я нічога не меў. Глядзеў на яе гэтак, як глядзіць экскурсант на мрамарную Венеру. Ён дзівіўся мастацтву чалавека, які здолеў сабраць усё прыгожае ў адну асобу, не больш.
Нэя не вытрымала майго погляда, апусціла вочы.
— Анатомію вучыш? — запыталася яна.
— Вучу пакрыху.
— Адзін вучыш?
— Яшчэ не прыбіўся да кампаніі, так што адзін.
Нэя казала, што анатомію вучыць аднаму цяжка, што трэба гуртком, у тры-чатыры чалавекі разабраць тэму, пасля давучваць кожнаму асобна. Я адказваў, як мог:
— Што зробіш — адзін. Я ўсё адзін. Нарадзіўся таксама адзін.
Яна ўсміхнулася на мой не вельмі ўдалы жарт, паглядзела яшчэ раз уніз.
— А цяжка?
— Бывае і цяжка...
— М-м... — стуліла тонкія губы. — Калі цяжка, я ахвотна дапамагу. Згодзен? — пыталася яна.
Я згадзіўся. Нэя пастаяла крыху і зайшла ў залу. На сярэднім стале ляжалі мае кніжкі. Яна глянула і сказала, што даўно гэта вучыла, але яшчэ добра памятае. Так я і дамоў пайшоў з ею. Трамваем ехаць не захацела, і мы спачатку люднымі вуліцамі, а потым нейкімі безымяннымі завулкамі дашлі да інтэрната. Нэя ўсю дарогу гаварыла. Шмат пра яе ведаў я, праўда, грунтуючыся на тым, што яна апавядала. Раззіталіся цёпла. Дома сказаў Аркадзю, што ішоў з Нэяй. Ён ужо клаўся спаць, усміхнуўся і сказаў таварышам:
— Глядзіце, як ён пачаў ахмураць Нэю. Цяпер зразумела, чаму яна часта бегае сюды.
Я паглядзеў на Алега. Ён надзьмуўся і загарнуў кніжку. Я гаварыў Аркадзю:
— Нэя казала, што сэрца запаліў другі з нашага пакою. Таму і ходзіць...
— Гэта праўда? — узняў галаву ад кніжкі Пека.
Алег нічога не сказаў. Пастаяў нахмурана каля фікуса і, паправіўшы гальштук, выйшаў.