"Plenŝtopitaj estas la cirkoj... Jen la aristokrata patriciaro observas la elegantajn konkurojn sur la Marsa Stadio, kaj ĉie, de la plej malgravaj vojoj ĝis la plej luksaj palacoj, oni parolas pri Cezaro, la Respekteginda!
"En tiuj rememoroj, mi pave paŝas, Sinjoro, inter ĉifonoj kaj brilaĵoj, kun mia malnobla fiero! Tra la dika vualo de mia ombro ankaŭ mi ne povus vidi vin, sidantan en la Alta Ĉielo, kie vi tenas vian tronon, trezoron de neelĉerpeblaj gracoj...
"Dum la granda Imperio disruiniĝis per maltrankviligaj luktoj, via koro estis silenta; kaj mi, kiel la ceteraj homoj, mi ne rimarkis, ke vi gardostaras!
"Vi permesis, ke la Roma Babelo tre altiĝu; sed, kiam vi vidis, ke ĉe tio la firmestareco mem de la surplaneda vivo estas kompromitita, vi diris: "Sufiĉe! la tempo jam venis por laboro sur la kampo de Vero!" Kaj la grandaj monumentoj, kune kun la statuoj de la antikvaj dioj, rulfalis de sur siaj mirindaj piedstaloj! Ia mortoblovo trabalais la regionojn, infektitajn de la viruso de ambicio kaj de senbrida egoismo, kaj la granda metropolo de la peko senhomiĝis. Renversiĝis la grandiozaj cirkoj, turniĝis en rubojn la palacoj, nigra koloro kovris la luksajn marmoraĵojn...
"Sufiĉis unu sola vorto el viaj lipoj, Sinjoro, kaj jen la grandsinjoroj revenis al la bordoj de Tibero kiel plej mizeraj sklavoj! Ni tiel disvagadis en nia nokto ĝis la tago, kiam nova lumo ŝprucis en nia konscienco. Estis necese, ke la jarcentoj forpasu, por ke ni lernu la unuajn elementojn pri via senlima scienco, tiu scienco de pardono kaj de amo!
"Kaj tie ĉi ni estas, Jesuo, por laŭdi vian grandecon! Permesu, ke ni povu ĉiumomente memori vin, vian voĉon aŭdi en ĉia okaza sono sur la vojo, por foritir nin el la dolora ombro! Etendu al ni vi- ajn manojn kaj parolu al ni ankoraŭ pri via Regno! Ni treege soifas al tiu eterna akvo de vivo, pri
kiu vi figure parolis en la instruo al la Samaria virino... (>)
"Kiel armeo da laboristoj de via Evangelio, ni marŝas sub viaj mildaj, sanktaj ordonoj! Subtenu nin, Sinjoro; ne forprenu de sur niaj ŝultroj la luman, savantan krucon, sed helpu nin, ke ni sentu, en la ĉiutagaj laboroj, la eternan, grandegan lumon de via regno de paco, de konkordo, de saĝo, sur nia vojo de batalado, de solidareco kaj de espero!"
En la 8-a de Februaro, tago antaŭ la fino de la ricevo de ĉi tiu libro, Emmanuel dankis pro ilia kunhelpo siajn enkarniĝintajn amikojn per familiara komunikaĵo, el kiu ni elprenas kelkajn frazojn:
"Miaj amikoj, Dio vin helpu kaj rekompencu. Nia modesta verko estas baldaŭ finiĝonta. Restas skribotaj malmultaj paĝoj, kaj mi vin kore dankas.
"Denove renkontante la Spiritojn, kiuj iam estis miaj amikoj, mi sentas la koron kontenta kaj revigligita, ĉar mi konstatas la sindonon de ĉiuj al la firma penso pri la evoluado, antaŭen kaj supren; ne senmotive ni hodiaŭ laboras en la sama metiejo, kie regas klopodo kaj bonvolo.
"Jesuo certe rekompensos vin pro la amika, sincera peno, per kiu vi komplezis min; lia senlima favorkoreco benu vin: jen mia ĉiama preĝo."
Ĉi tiuj estas kelkaj el la intimaj alparoloj de Emmanuel dum la ricevado de tiu ĉi verko. La humileco de tiu
(*) Johano, 4: 5 ĝis 26. - La Trad.
komplezema Spirito pruvas, ke ankaŭ en la nevidebla sfero ekzistas la neceso de propra penado, de pacienco kaj de fido, por ia ajn realigo.
Tiuj intimaj paroloj de la Aŭtoro estas admono, por ke ni ĉiuj sciu preĝi, labori kaj esperi al Jesuo Kristo, neniam perdante la kuraĝon dum la batalado, kiun la Dia Boneco proponas al ni por nia elaĉeto, direkte al nia propra savo.
Pedro Leopoldo, la 2-an de Marto 1939.
UNUA PARTO
I
DU AMIKOJ
Jam la lasta tagheleco antaŭ la vespero banis la Roman domaron.
La akvo de la rivero Tibero, fluanta ĉe la monteto Aventino, respegulis la lastajn rebrilojn de la krepusko; sur la mallarĝaj stratoj pasis rapidaj portoseĝoj, tenataj de muskolfortaj, facilmovaj sklavoj.
Pezaj nuboj, amasiĝantaj en la atmosfero, anoncis baldaŭan pluvegon, kaj la lastaj fenestroj de la privataj kaj kolektivaj loĝejoj brue fermiĝis ĉe la blovo de la unuaj vesperaj ventoj.
El inter la elegantaj, simplastilaj konstruoj, kun altvaloraj marmoraĵoj, ĉe la bazo de la monteto, unu altiris al si la tenton de la fremduloj pro siaj gravaspektaj, majestaj kolonoj. Pro ĝia artisma kaj impona aspekto, ĝia eksteraĵo vidigis, ĉe la unua ekrigardo, la socian pozicion de ĝia posedanto.
Ĝi estis, efektive, la loĝejo de la senatano Publio Lentulus Cornelius, ankoraŭ juna viro, kiu, konforme al la moro, plenumis en la Senato leĝodonajn kaj juĝistajn funkciojn, laŭ la rajto, kiun li havis kiel homo deveninta de malnova familio el senatanoj kaj konsuloj de la Roma Respubliko.
La Imperio, fondita de Aŭgusto, limigis la senatan povon, kaj, vere, la senatanoj havis nenian rektan influon sur la privatajn aferojn de la imperia registaro; tamen ĝi daŭrigis plu la heredecon de la titoloj kaj de la altrangaj oficoj de la patriciaj familioj, kaj tiel ĝi starigis la plej tranĉan dividon de la klasoj, en la socia hierarkio.
Estas la sepa vespere de iu tago de Majo de la jaro 31 de nia erao. Komforte sidante sur unu el la sofoj de la triklinio (), Publio Lentulus, kune kun sia amiko Flaminio Severus, finas la vespermanĝon, dum Livia, edzino de la senatano, donas mastrumajn ordonojn al juna etruska sklavino.
La gastiganto estis juna viro, laŭŝajne malpli ol tridekjara, malgraŭ la fiera, serioza mieno kaj la tuniko kun larĝa purpura borderaĵo, kiu trudis respekton al ĉiu, alproksimiĝanta al li; kontraste kun li, lia amiko, ankaŭ en vesto de senatano, vidigis grandan aĝon, kiun kronis antaŭtempa hargrizeco, signo de boneco kaj de sperto en la vivo.
Lasinte la junan sinjorinon kun la hejmaj okupoj, ambaŭ sin direktis al la peristilo, por spiri iom da oksigeno en la varma nokto, kvankam la minaca aspekto de la ĉielo antaŭsentigis baldaŭan pluvon.
- Vere, mia kara Publio - diris Flaminio maltrankvila - vi okulfrape konsumiĝas. Ĝi estas situacio, kiu postulas
(*) Triklinio, en la latina lingvo "triclinium": manĝoĉambro kun tri sofoj ( aŭ litoj ) ĉirkaŭ la tablo. - La Trad.
ian senprokrastan modifon. Ĉu vi jam konsultis ĉiujn kuracistojn por la resanigo de via filineto?
Bedaŭrinde - amare respondis la patricio - mi jam uzis ĉiajn rimedojn laŭ nia povo. Antaŭ kelkaj tagoj mia kompatinda Livia vojaĝis kun ŝi, por distri ŝin, al nia domo en Tibur; tie ili iris al unu el la plej bonaj kuracistoj, kiu diris, ke tia malsano estas nekuracebla por la hodiaŭa scienco. La kuracisto faris ja nenian pozitivan diagnozon, certe kompatante la malsanan knabinon kaj nian gepatran malesperon; sed, laŭ nia observado, ni kredas, ke la kuracisto en Tibur suspektas, ke ĝi estas lepro.
Trokuraĝa, absurda suspekto!
Tamen, se, unuflanke, ni povas akcepti nenian dubon koncerne niajn praulojn, aliflanke vi scias, ke Romo svarmas per sklavoj el ĉiuj regionoj de la mondo, kaj ili estas ia instrumentoj de niaj ĉiutagaj laboroj.