sakrifiko.
Kande onu konsideras lu sub plu aparta aspekto, lu esas la flamo qua
adportas ofraji a la dei, samatempe kam la advoki e pregi destinata a li.
Kompense il adportas la deala forteso, lumo e joyo en nia homaro. Agni
esas ta a qua adoranto demandas ke lu liberigez (il)(el) de « la sordidajo
di lo mala ». Quale explikas Sri Aurobindo, « ita omno quo esas kulpo,
peko o defekto en la homo, Agni mustas retrosendar ol a la diversa
aspekti dil deala ento por ke ito eliminesez. »
Konseque Agni havas tre importanta plaso en la religio hinduista.
28
Parolante plu precize pri le « Veda » onu devas adjuntar ke la reala
karaktero di le « Veda » povas maxim bone komprenesar per prenar oli
irgaloke e tradukar oli loyale segun lia propra frazi ed imaji.
…Se ni lektas oli quale oli esas, sen falsa tradukuro, ni trovos sakra
poeziajo, sublima e forta en lua vorti ed imaji, quankam kun altra speco
de linguajo ed imaginajo kam olta quan ni nun preferas e prizas,
profunda e subtila en lua psikologiala experienco ed agitata da ecitata
anmo per vizioni e parolado. Prefere askoltez la parolo ipsa di le
« Veda ».
« Standi sur standi naskis, veli super veli vekigas la savo : en la envolvo
dil Matro lu vidas komplete. Li advokis lu, prokurante vasta savo, li
gardas sendorme la vigoro, e la forta urbon li eniris. La populi naskinta
sur la Tero kreskigas dil filiulo di la Blanka Matro la forteso ; oron sur lua
kolo lu havas e granda en parolado lu esas, quaze per la povo di ca mielo-
vino serchero pri abundo lu esas. Lu esas quale agreabla e dezirinda
lakto, lu esas neakompanata kozo ed esas kun le du qui esas kompani ed
esas quaze ardoro qua esas la ventro di abundo e lu esas nevinkebla
vinkero di multi. Pleez, Ho Radio, e manifestez tu ipsa. » (Rig-Veda V.
19)
Od itere en la sucedanta himno, -
« Ita flami di tu, la deajo forta, qui ne movas ed augmentesas ed esas
potenta, desligas la enemikeso e maligna deshonesteso di ta qua havas
altra lego. Ho fairo deala, tun ni selektis kom nia sacerdoto e kom
moyeno por realigar nia forteso ed en la sakrifiki adportante la nutrivi di
tua plezuro, tun per tua sakra nomo ni advokas… Ho deo di la perfekta
labori, ‘utinam’ ni esez por la feliceso, por la vereso, festanta kun la
radii, festanta kun la heroi ».
E tandem ni prenez la tomo dil triesma himno sequanta expresita per la
ordinara simboli dil sakrifiko, -
« Kom la « Manu » tun ni pozas en tua plaso, kom la « Manu » tun ni
acendas Ho Fairo deala, Ho Angiras, kom la « Manu » tu sakrifikas a la
dei por ta qua pregas la deaji. Ho Fairo deala, komplezanta, tu esas
brulanta en la homa ento e la kulieregi iras a tu sencese… Tun, omna
dei, kun unika plezuro en tu, igis lia anuncanto, e per servar tu, Ho
profeto, la homi adoras la deo en la sakrifiki. La mortivi adorez la deala
Fairo per sakrifiki a la deaji. Tua acendita flami irez adfore, Ho
Lumizanto. Sidez sur la sidilo dil Vereso, sidez sur la sidilo dil paco ».
29
Irga interpreton ni selektis por vivigar ica imaji, esas mistika, simbolatra
poemo e dico, ito esas la autentika « Veda ».
( Artiklo publikigita en en la numero 1/2001 di Letro Internaciona)
MMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMM
MMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMM
PLATON
Platon naskis en potenta aristokrata familio, en 428 a.K. cirkume, lor la
unesma yari dil Peloponeso-milito en Athina – ecepte ke ico eventabus
en Egina. Kom yuna viro, il destinis su a politikala kariero, ma la tiraneso
di le Triadek, impozata ad Athina ye la fino dil Peloponeso-milito, same
kam la proceso kontre Sokrates chanjigis lua inklineso.
Quankam Platon divenis famoza kom pensero por la generacioni vivanta
pos ilu, il ipsa opinionas ke lua precipua realigajo esas la kreado (en 387
a.K. cirkume) e la direkto dil Akademio, t.e. filozofiala e ciencala skolo,
di qua la nomo venas de la gardeni di Akademos ube ol establisesis. En
ica loko efektigesis la chefa kozo dil granda progresi pri matematiko dum
la IVma yarcento a.K. precipue pri geometrio.
La skriburi di Platon prizentesas sub formo di dialogi plubeligita per
agreabla e dramatatra ceni ; ica dialogi povas lektesar quale teatraji.
Platon, qua nulatempe aparas personale, intervenigas historiala personi,
tale Sokrates – qua esas nekontesteble la filozofo qua influis il admaxime
-, Parmenides o Timeos. Tamen, esas ofte desfacila savar en quala
proporciono ica filozofi expresas lia propra penso od olta da Platon.
Se esas desfacila, e mem neposibla, rezumar la filozofio da Platon, on
povas tamen saliigar kelka precipua temi. Oli traktesas – min o plu
profunde – en « la Republiko » ofte konsiderata kom la maxim importanta
verko dal filozofo.
Tale, en la libro VII, Platon rakontas la mito dil Kaverno. Homi vivas en
kaverno, kun dorso opozita a l’enireyo de-ube la sunala lumo venas. Li
kredas ke la ombri dil objekti jacanta extere, esas la realeso. Ica alegorio
esas intencita montrar ke la homala stando limitizas la percepto dil
realeso (la Idei reprezentita per la objekti extere dil kaverno) ye la
fenomeni (la ombri). Platon opinionas ke omna savo esas rimemoro,
tandem pos livir la chanjema mondo dil fenomeni, la anmo retrovenas a
la stabila mondo dil Idei a qua ol apartenas. Talmaniere la filozofio
posibligas, mediace dal dialektiko, transirar de la sentebla mondo dil
30
percepti a la intelektebla mondo dil Idei, por fine atingar la prima
principo dil universo nome la ideo di lo Bona.
Parto di « la Republiko » konsakresas a politiko. Platon deskriptas en ol
la ideala civito. La filozofo komence dividas la habitantaro segun tri
kategorii : la mestieristi o rurani, la militisti e la judiciisti. En ica kadro,
la autoritato mustas donesar a filozofa judiciisti sen sucii pekunial e
konseque apta, danke lia etikala ed intelektala kapablesi, acesar l’Ideo
di lo Bona. Tala guidisti povus nur, segun Platon, laborar por lo bona di
la komunajo prefere kam por l’avantajo di aparta interesti.
( Tradukita de extrakturo de libro pri : ATHINA E LA GREKA INSULI –
Artiklo publikigita en la numero 3/2001 di Letro Internaciona)
OOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOO
OOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOO
OOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOO
NOVA TURKIA
[ Ita artiklo redaktesis da provokema samideanino por instigar la
Germani reaktar. Tamen onu ne obliviez ke ol redaktesis en la yaro
2001. Yen ol.]
Me esas Hebreino veninta de Germania e di qua la familio fugis la
persekuti nazista dum 1939. Depos ica tempo, me lojis maxim ofte en
New York, e nun me dividas mea tempo inter New York, Paris e Tel Aviv,
ma me prizas anke voyajar ad altra loki e sejornas ibe. Me retrovenas sat
ofte (por kurta sejorni) a mea naskolando, precipue en Berlin. Kun
agreabla surprizo, me konstatas ke Germania divenas sempre plu bunta
e kosmopolita lando. Lo esas perfekta kontreajo a la tempo di mea
yunevo, kande la Germani mustis esar omna blond Aryani kun blua okuli