di lia lukto, quan la honor-sentimento e l’akumulado dil sufri igis
nepardonema.
Usa pluduras esar, ankore niatempe, profunde markizita per ica
konflikto, olqua esis la maxim granda pro la perdi di homala vivi – plu
kam un milion mortinti, inter li 600.000 lor la kombati – di lia tota
historio, inkluzite se on komparas kun lia partopreno a la du mondo-
militi.
310
Quale on savas la Nordo fine obtenis la vinko ma havante plu multa
viktimi kam la Sudo e per sucedo di vinki ofte riskoza havante kom
konsequo kapitulaci partala qui extensesis de la 9ma di aprilo til la 11ma
di junio 1865.
La precipua efekti di ta milito esis la transformo di lando a Stato, kun la
konciigo di civitaneso autentike Usana, ulaspeca izolismo e granda
repulseso al militistal interveni extera, olqua tamen tenuigesis dum la
sucedo dil tempo, la absoluta refuzo por omnaspeca lukto dil klasi, fine
la koncio pri la unesma rango di lo ekonomikala kom « nervo dil milito »
super omna cetera vidpunti sociala.
(Artiklo interretal da Daniel de Montplaisir)
(Ek Kuriero Internaciona n° 4/2014)
RAKONTO INDIANA
LA REJO E LA TAMARINDIERO
Esis olim yuna rejo qua esis tre bela. Desfortunoze, il pensis nur pri lua
aspekto. Ilu pasis lua omna disponebla tempo regardar su en speguli,
turnante su a un latero e pose a l’altra, por apreciar plu bone lua propra
perfekteso. Il admiris lua perfekta profilo, lua labio-barbo, olqua tante
bone envolvis su, lua bela vesti e lua nombroza juveli. Kelkafoye, il mem
ne iris a la korto tante il okupesis admirar su. Se lu asistis debati dil
guvernerio, il deskovris subite defekteto sur lua vesti e departis por
vestizar su altramaniere. Ilu tote ne pensis pri lua rejio.
La dei esis kelkete tedata pri lu e kelkafoye li superflugis lua rejio por
vidar ka la homi standis bone. Uladie, un de la dei flugis nefore de la
fenestro dil rejo ed audis lu parolar a lua imajo : « Me esas tam bela kam
deajo. Forsan mem plu bela kam deajo ! » dicis la rejo. La deo esis
furioza e rezolvis punisar il.
Ye la morga dio, la rejo vekis ed iris direte a la spegulo, quale kustumale.
Il hororizesis kande il vidis ke paro de korni kreskabis sur lua kapo. Il tiris
sur oli milde pose sempre plu forte ma oli ne volis movar su.
Fine il vokigis lua kuafisto. « Mea estimata siorulo”, lu dicis, “me havas
granda problemo. Ka vu vidas ica korni ? ”
La kuafisto certe vidabis oli, ma il ne audacabis dicar ulo.
311
« Me volas ke vu forprenez oli de me », la rejo dicis.
La kuafisto tiris unesme milde pose per lua tota forteso sen rezultajo. Il
probis tranchar oli ma ruptis ilua razilo. Tandem, il rezolvis tegar la korni
per hari, juveli e turbano. Ico ne esis tre jolia ; fakte la rejo aspektis
ridikula ma co esis to quon la kuafisto povis facar maxim bone.
La kuafisto esis departonta kande la rejo dicis : « Ne repetez ico ad ulu
me pregas. »
Quik kande la kuafisto livis la chambro dil rejo, il rideskis laute e ne povis
haltar. La kortani asemblis su cirkum il e questionis ilu pri lo eventanta.
Ilu livis la palaco, dum tenar sua kosti ridante. Il duris kurar, til ke il
arivis en loko dezerta dil gardeni kontigua al palaco, proxim
tamarindiero. « Se me ne dicas lo ad ulu, me balde explozos », ilu pensis.
Lore il naracis al tamarindiero to quo ‘okuris’ a la rejo.
Intertempe, pro ke la rejo ne povis tolerar l’imajo quan la spegulo
reflektis, il venis por vizitar lua korto. Unesmafoye en lua vivo, il duris
sidar ibe dum la tota jorno. Quankam la kortani esis reale kuriozigita pro
la ledega kuafuro, li esis vere kontenta nun pro ke la rejo semblis
efektigar seriozamente lua laboro. « Forsan il matureskis e divenis plu
responsiva », dicis un de la ministri ad altra ministro.
Dum ita nokto, esis tempesto e la tamarindiero forportesis dal vento.
« Tranchez ol », dicis la rejo. « Donez parto de la ligno al tamburisto
por fabrikar nova tamburi e lo cetera iros al koqueyo. »
La muzikisto fabrikis nova instrumenti. Il facis oli tre granda, por ke on
povez audar oli tra la tota urbo. Ma, kande il pleis per oli unesmafoye,
la tamburi ne produktis la sono kustumal bum-bum-bum. Vicee, li emisis
ica vorti « La rejo havas korni. »
La muzikisto esis hororizita. Il probis plear per la tamburi segun normala
maniero ma ico esis tote ne-utila e la sama parolo pronuncesis. Balde la
rumoro difuzesis tra la tota urbo ed omna homi en la palaco asemblis su
por askoltar. De nun, singlu savis to quo celesis dop ita stranja kuafuro
ed omni mokis la rejo.
La rejo ne povis tolerar ico dum plu longa tempo e fugis aden la foresto.
Il vivis ibe dum multa yari, nutrante su per frukti dil arbori e drinkante
l’aquo dil riveri. Il esis tante gratitudoza al animali ne mokar ilu, ke il
divenis amika a li. Ilu okupis su pri li kande li hungris o kande li vundesis.
Pokope, il divenis altra viro e cesis suciar pri lua aspekto por pensar pri
altra kozi. Pose uladie, il tushis lua kapo e perceptis ke lua korni
desaparabis.
Kurtatempe pose, kelka kortani dil rejo kavalkis tra la foresto e vidis la
rejo. Li konstatis ke il ne plus havis korni. « Sinioro », li dicis, « ni pregas
vu retrovenar a la rejio. Ol ne plus esas la sama sen vua prezenteso. »
La rejo retroiris a lua rejio e vice suciar pri lua aspekto, il koncentris lua
esforci por guvernar lua populo sagace e bone.
312
(Tradukuro extraktita de la libro 101 folktales from India – autoro Eunice
de Souza – Ilustruri da Sujata Singh, Puffin Books – segun la revuo
Nouvelles de l’Inde publikigita dal ambasaderio di India en Francia)
(Ek Kuriero Internaciona n° 4/2014)
PRISOCIA TEMO - LA VIOLACITA VIRI
Malgre la emancipo dil mori e la plu granda diafaneso di la sexuala fakti
en nia ocidentala socii, esas ankore multa temi « tabu »-a. Un de ta temi
esas la viri qui violacesas. Nome, semblas ke co eventas nur a mulieri.
On aludis ico tante min multe, ke un o du generacioni ante nun la
homeosexualeso esis temo komplete ignorata ed esis ulo qua ne darfis
existar e konsiderata kom ne-existanta (ecepte en kelka mikra medii
perversa od extravaganta). Do ico esis fakto di qua la realeso esis same
dubitinda kam l’existo dil Exterterani. Ma la vivo dil viktimi esis tam
domajita e destruktita kam olta dil mulieri qui subisas simila fato.
Nunepoke on komencas parolar e, yen, sube artiklo di RADIO-CANADA,
qua raportas la kalvario di yuna viktimo Kebekiana che l’armeo e lua
trista fino.